Przewodnik Niebieska Karta.pdf

(392 KB) Pobierz
niebieskie
Hanna Dorota Sasal
NIEBIESKIE KARTY
Przewodnik
do procedury interwencji Policji
wobec przemocy w rodzinie
Przewodnik zaakceptowany przez
Biuro Prewencji Komendy Głównej Policji
Pa ń stwowa Agencja Rozwi ą zywania Problemów Alkoholowych
Warszawa 1998
2
Spis tre ś ci
Jerzy Mellibruda, Do czytelnika …….……………………………………………
5
9
11
17
19
22
25
26
28
31
35
36
37
40
43
49
49
55
59
59
60
62
63
66
69
73
74
76
I.
Wst ę p …………………………….…………………………………………….....
II.
Wprowadzenie ……………..…….……………………………………………….
III.
Zjawisko przemocy domowej ..…….…………….……………………………….
- Mity, stereotypy, powiedzonka ..…………….…………………………………..
- Perspektywa prawna przemocy domowej ..….………………………………….
- Cechy charakterystyczne przemocy domowej …………………………………..
- Zachowanie ofiary przemocy domowej ….……………………………………...
- Zespół zaburze ń stresu pourazowego (PTSD) …………………………………..
- Zachowania sprawców przemocy domowej …………………………………….
IV.
Przemoc wobec dzieci …………………………………………………………….
- Szkody wyst ę puj ą ce u dzieci ……………………………………………………
- Rozpoznawanie przemocy wobec dzieci ………………..…….………………...
- Konsekwencje przemocy do ś wiadczanej w dzieci ń stwie ……………………….
V.
Przemoc domowa a alkohol ………………………………………………………
VI.
Okoliczno ś ci utrudniaj ą ce przeprowadzanie skutecznej interwencji …………….
- Ź ródło trudno ś ci ………………………………………………………………...
- Stres w pracy policjanta ………………………………………………………...
VII.
Procedura działania w przypadku interwencji wobec przemocy domowej ……...
1. Przyjmowanie zgłosze ń o przemocy ……………………………………….
2. Podj ę cie/zlecenie interwencji ……………………………………………....
3. Czynniki wykonywane podczas interwencji – zasady ogólne ……………...
4. Pierwszy kontakt – diagnoza sytuacji ……………………………………....
5. Dora ź ne wsparcie dla ofiar przemocy domowej …………………………...
6. Interwencja wobec sprawcy przemocy domowej …………………………..
7. Zako ń czenie interwencji ……………………………………………………
8. Kontynuacja wsparcia dla ofiar przemocy domowej ………………………
9. Kontynuacja działa ń wobec sprawcy przemocy domowej ………………...
VIII.
Budowanie lokalnego systemu wsparcia dla ofiar przemocy domowej
- współpraca instytucji i słu Ŝ b społecznych ………………………………………
79
IX.
Zadania poszczególnych słu Ŝ b społecznych i instytucji w dziedzinie
przeciwdziałania przemocy domowej …………………………………………….
- Działalno ść gmin ………………………………………………………………..
- Działalno ść placówek Pomocy Społecznej ……………………………………..
- Działalno ść Słu Ŝ by Zdrowia ………………………………………………….....
- Działalno ść organizacji pozarz ą dowych ………………………………………...
- Ogólnopolskie Pogotowie Ofiar Przemocy w Rodzinie ………………………...
- Ogólnopolskie Porozumienie Osób, Instytucji i Organizacji Pomagaj ą cych
Ofiarom Przemocy w Rodzinie NIEBIESKA LINIA ………………………….....
85
85
88
90
91
93
94
3
- Pomoc dzieciom jako szczególnej grupie ofiar przemocy domowej ……………
94
98
105
X.
Dokumentacja „Niebieskie Karty” ……………………………………………......
XI.
Wdro Ŝ enie procedury „Niebieskie Karty” ………………………………………..
Zał ą czniki :
Druki dokumentacji „Niebieskie Karty” …………………………………………
Program przeciwdziałania przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym
(1992-1998) „Bezpiecze ń stwo w Rodzinie” …………………………………….
Adresy placówek pomagaj ą cych ofiarom przemocy domowej …………………..
Bibliografia ……………………………………………………………………….
112
122
128
151
4
Do Czytelnika
Przemoc domowa przez wiele lat nie była w Polsce nazywana po imieniu. U Ŝ ywali ś my
ró Ŝ nych okre ś le ń : „awantury domowe”, „kłótnie rodzinne”, „nieporozumienia mał Ŝ e ń skie” itd.
Wszyscy wiemy, Ŝ e ludzie miewaj ą trudne chwile w mał Ŝ e ń stwie lub problemy wychowawcze,
ale s ą dzimy, Ŝ e powinni sami sobie z nimi radzi ć i nie nale Ŝ y wtr ą ca ć si ę z zewn ą trz w „sprawy
rodzinne”. Tak, wi ę c gdy mówimy „awantura domowa” to pojawiaj ą si ę w ą tpliwo ś ci czy jest to
sytuacja, która wymaga interwencji policji lub rozprawy s ą dowej.
Zdarza si ę jednak, Ŝ e m ęŜ owie mocno bija pi ęś ciami i kopi ą swoje Ŝ ony, wyrywaj ą im
włosy, rzucaj ą o ś cian ę , obrzucaj ą najgorszymi wyzwiskami i gro Ŝą ś mierci ą , Ŝ e rani ą swoje
dzieci i wzbudzaj ą w nich ś miertelne przera Ŝ enie. Zdarza si ę , Ŝ e kobiety gł ę boko rani ą
m ęŜ czyzn ę szyderczym lub obel Ŝ ywym słowem, uderzaj ą no Ŝ em lub Ŝ elazkiem, potrafi ą okrutnie
bi ć swoje dzieci, niszczy ć ich zabawki, szarpa ć za uszy, popycha ć , szczypa ć i bi ć po twarzy.
Zdarza si ę , Ŝ e doro ś li ludzie potrafi ą mówi ć i robi ć straszne rzeczy swoim starym
i zniedoł ęŜ niałym rodzicom.
W takich i podobnych sytuacjach słowa „awantura”, „kłótnia”, „konflikty” ju Ŝ nie
wystarczaj ą , s ą zbyt łagodne i cz ę sto ukrywaj ą prawd ę o tym, co naprawd ę dzieje si ę w rodzinie.
Powinni ś my wtedy mówi ć , Ŝ e jest to przemoc w rodzinie lub przemoc domowa. Kodeks karny
posługuje si ę terminem „zn ę canie si ę ” lub „maltretowanie”, ale do ostatecznego
zakwalifikowania czynów przemocy domowej pod odpowiedni artykuł kodeksu karnego
dochodzi bardzo rzadko, po długiej i bardzo trudnej dla ofiary przemocy domowej drodze
post ę powania przygotowawczego i s ą dowego.
Powstrzymywanie sprawców przemocy domowej i pomaganie ofiarom mo Ŝ e by ć
prowadzone na wiele sposobów. Oprócz interwencji policji, prokuratury i s ą dów, mog ą i powinni
by ć pomocni s ą siedzi, pracownicy socjalni, lekarze i piel ę gniarki, pedagodzy, organizacje
pozarz ą dowe i samorz ą d gminny. Mog ą by ć prowadzone punkty konsultacyjne i o ś rodki pomocy
dla ofiar przemocy, tak Ŝ e schroniska i hotele.
Jednak interwencja policji, a nawet sam fakt zagro Ŝ enia taka interwencj ą , posiada
szczególne znaczenie i stanowi bardzo wa Ŝ ny element całego systemu interwencji i pomocy,
który powinien istnie ć na terenie gminy, miasteczka czy dzielnicy. Istota przemocy domowej jest
przewaga sił sprawcy nad osoba krzywdzon ą , a tak Ŝ e jego poczucie bezkarno ś ci. Dostarczenie
wsparcia społecznego i pomocy psychologicznej ofiarom oraz powstrzymywanie sprawców
powinno przywraca ć równowag ę sił i zmniejsza ć poczucie bezkarno ś ci przemocy.
W Polsce dopiero od niedawna zacz ę li ś my si ę zajmowa ć przeciwdziałaniem przemocy
domowej i jeste ś my dopiero na pocz ą tku drogi do systemu skutecznego pomagania. Do tej pory
to policja najcz ęś ciej miała do czynienia ze sprawcami i ofiarami przemocy, ale poza
interwencjami przemocy domowej niewiele si ę działo. Sprawcy pozostawali z poczuciem
bezkarno ś ci, a ofiary z przekonaniem, Ŝ e s ą osamotnione w swej w swej tragedii i Ŝ e nikt im
naprawd ę nie pomaga. Najwi ę ksz ą wad ą dotychczasowej praktyki było zaniedbywanie
kontynuacji pierwszej interwencji policji i brak współpracy ze strony innych słu Ŝ b, instytucji
i organizacji. Przyczyniał si ę do tego brak odpowiedniej dokumentacji zwi ą zanej z faktami
przemocy domowej oraz brak dalszych kontaktów z ofiarami i sprawcami, rozumianych jako
prewencja aktów przemocy.
Mamy nadziej ę , Ŝ e opracowana i sprawdzona w praktyce przez stołecznych policjantów
procedura „Niebieskich Kart” oka Ŝ e si ę pomocna w zwi ę kszaniu skuteczno ś ci przeciwdziałania
w rodzinie. Tak Ŝ e pracownicy socjalni wprowadzaj ą do swojego post ę powania diagnostycznego
własny odpowiednik „Niebieskiej Karty” tak przygotowany, by mógł uzupełnia ć dokumentacj ę
policyjn ą . Powinno to przyczyni ć si ę do ulepszenia wzajemnej współpracy na terenie lokalnej
5
społeczno ś ci. W ten sposób działania prowadzone s ą pod kryptonimem „Bezpieczne Miasto”
uzyskuj ą dodatkowe wsparcie przez działanie słu Ŝ b socjalnych.
Działania zwi ę kszaj ą ce bezpiecze ń stwo ofiar i rozwijaj ą ce ich zdolno ś ci do samoobrony
przed przemoc ą nie mog ą obci ąŜ a ć słu Ŝ b interwencyjnych policji. Niezb ę dne jest wi ę c tworzenie
lokalnych koalicji dla przeciwdziałania przemocy domowej obowi ą zuj ą cym mi. in.
dzielnicowego, pracownika socjalnego, pedagoga, kuratora, przedstawicieli organizacji
pozarz ą dowych itd. Tam gdzie przemoc domowa dokonuje si ę w rodzinie z problemem
alkoholowym bardzo istotn ą rol ę powinna spełnia ć gminna komisja rozwi ą zywania problemów
alkoholowych.
Interwencja w sprawach przemocy domowej jest trudnym zadaniem i czasem jest łatwiej
ś ciga ć pospolitych przest ę pców ni Ŝ słucha ć szlochaj ą cej kobiety i patrze ć na przestraszone i
posiniaczone dzieci. Zwykle okazuje si ę , Ŝ e przemoc w danej rodzinie ma długa histori ę . Sama
interwencja przerywaj ą ca dora ź nie sytuacj ę przemocy nie mo Ŝ e załatwi ć wszystkich spraw.
Jednak wiele mo Ŝ e zale Ŝ e ć od sposobu jej przeprowadzenia, od tego jak policjant b ę dzie
rozmawiał z ofiarami i ze sprawc ą , jak trafnie i dokładnie sporz ą dzi opis sytuacji przemocy.
Oznacza to mi ę dzy innymi potrzeb ę uzyskiwania przez osoby interweniuj ą ce wiedzy o naturze i
specyfice zjawiska przemocy domowej oraz uczenia si ę umiej ę tno ś ci potrzebnych do
prawidłowej interwencji.
W szkoleniach zwi ą zanych z przeciwdziałaniem przemocy uczestnicz ą tysi ą ce
pracowników ró Ŝ nych instytucji, w tym tak Ŝ e policjantów i pracowników socjalnych. Powstaj ą
nowe placówki specjalizuj ą ce si ę w udzielaniu pomocy ofiarom przemocy domowej. Mam
nadziej ę , Ŝ e lektura tego przewodnika oka Ŝ e si ę u Ŝ yteczna dla policjanta przygotowuj ą cego si ę
do stosowania procedury „Niebieska Karta” w codziennej praktyce interwencyjnej i w
systematycznej pracy prewencyjnej w lokalnym ś rodowisku.
Dr Jerzy Mellibruda
Dyrektor Pa ń stwowej Agencji Rozwi ą zywania Problemów Alkoholowych
Pełnomocnik Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin