CUN_2.doc

I.                       CZUCIE I PERCEPCJA

1. Właściwości i czynności receptorów czuciowych:

·         potencjał generujący receptora:

Odkształcenie receptora wskutek działania siły mechanicznej powoduje rozciągnięcie błony receptora i otwarcie kanałów sodowych. Przez otwarte kanały jony sodu wchodzą do cytoplazmy i powodują depolaryzację błony, zwaną potencjałem receptorowym, który pełnie tę samą rolę co postsynaptyczny potencjał pobudzający (EPSP) w neuronie.

·         Kodowanie informacji o sile, miejscu działania i rodzaju energii bodźca

Potencjał receptorowy jest przyczyną różnicy potencjałów między częścią receptorową a następnym odcinkiem włókna. Powoduje to przepływ prądu jonowego do pierwszego przewężenia Ranviera i otwarcie zawartych w jego błonie napięciozależnych kanałów sodowych. Otwarcie tych kanałów skutkuje napływem jonów sodu do cytoplazmy wywołując potencjał czynnościowy. Częstość potencjałów czynnościowych jest proporcjonalna do stopnia depolaryzacji błony i ma znaczenie dla kodowania intensywności bodźca mechanicznego w czuciowym włóknie nerwowym.

·         adaptacja receptorów

Adaptacja receptorów polega na zmniejszeniu się lub nawet zaniku potencjału generującego podczas działania bodźca o stałym natężeniu (receptor staje się powoli coraz bardziej niewrażliwy na bodziec). W zależności od szybkości adaptacji rozróżnia się:

Ø      receptroy fazowe – szybko adaptujące się, które wykazują pobudzenie tylko na początku i w momencie ustąpnienia działania bodźca, np.: ciałka blaszkowate.

Ø      receptory toniczne – wolno adaptujące się, w których pobudzenie utrzymuje się przez cały czas działania bodźca, ale stopniowo zmniejsza się, np.: receptory błędnika, receptory bólowe, baro- i pressoreceptory.

2. Przekazywanie impulsów czuciowych do OUN:

·         drogi swoiste i nieswoiste

Drogi i ośrodki szybko przewodzące impulsy za pośrednictwem małej liczby neuronów o długich wypustkach tworzą układy swoiste, do któych należą drogi i ośrodki czuciowe i ruchowe. Swoistość przekazywania informacji czuciowej wiąże się z obecnością łąńcucha neuronów czuciowych, za pośrednictwem którego zachodzi przewodzenie impulsów zawsze od tej samej jednostki czuciowej ( jednego neuronu czuciowego i połączonych z nim receptorów) do tego samego nadrzędnego neuronu czuciowego w polu czuciowym kory mózgu.

Informacja biegnąca od receptorów jest jednocześnie przekazywana przez liczne neurony tworzące układy nieswoiste, wolniej przewodzące impulsy nerwowe. Skupienie ciał neuronów należących do układów nieswoistych tworzy twór siatkowaty pnia mózgu. Aksony tych neuronów tworzą liczne rozgałęzienia wstępujące do przodomózgowia i do kory mózgu lub zstępujące do rdzenia kręgowego. W związku z tym wypustki neuronów tworu siatkowatgo biegną do wszystkich struktur, a impulsacja przez nie prowadzona ma istotny wpływ na czynności innych ośrodków. Ze względu na kierunek w jakim podąrzają wypustki neuronów ukłądu siatkowatego, dzieli się on na:

Ø      układ siatkowaty wstępujący związany z procesami czucia, precepcji, czuwania i zachowania świadomości

Ø      układ siatkowaty zstępujący, którt obejmuje koordynację ruchów i kontrolę ukłądu autonomicznego 

·         lokalizacja ośrodków czuciowych w rdzeniu kręgowym i pniu mózgu

Impulsy czucia somatycznego biegną dwoma torami:

Ø      aksony komórek zwojowych (neurony I rzędu) przewodzące impulsy precyzyjnego czucia dotyku i czucia głębokiego, wnikają do sznurów tylnych rdzenia kręgowego i podążają do jądra smukłego i jądra klinowatego w rdzeniu przedłużonym. W tych jądrach zakończenia aksonów kom. zwojowych kontaktują sie z neuronami II rzędu. Aksony neuronów II rzędu przechodzą na drugą stronę ciała i tworzą wstęgę przyśrodkową dochodzącą do jądra brzusznego tylno-bocznego wzgórza.

Ø      Aksony kom. zwojowych (neurony I) przewodzące impulsy czucia temperatury, bólu i nieprecyzyjnego czucia dotyku dochodzą do ośrodka czuciowego w rogu tylnym rdzenia kręgowego i tam tworzą synapsy z neuronami czuciowymi II rzędu. Aksony neuronów II rzędu przechodzą na przeciwną stronę rdzenia kręgowego, wnikają do sznurów bocznych i przednich i tworzą 3 drogi:

ü      drogę rdzeniowo-wzgórzową boczną – przewodzi impulsy czucia bólu i temp.

ü      drogę rdzeniowo-wzgórzową przednią – nieprecyzyjne czucie dotyku

ü      drogę rdzeniowo-siatkową – czucie bólu

Drogi rdzeniowo-wzgórzowe boczna i przednia dochodzą do jądra brzusznego tylno-bocznego wzgórza.

3. Prawo specyficznej energii zmysłów i prawo projekcji czucia.

Prawo specyficznej energii zmysłów Müllera – pobudzenie narządu zmysłu wywołuje speyficzne wrażenie, którego charakter nie zmienia się nawet wtedy, gdy narząd ten zostanie pobudzony bodźcem nieadekwatnym, np. oko pobudzone bodźcem mechanicznym spowoduje powstanie obrazu.

Prawo projekcji – bez względu na to w jakim miejscu droga jest podrażniona, odczucie jest zawsze w miejscu receptorów.

4. Czucie somatyczne:

·         czucie eksteroreceptywne

Czucie eksteroreceptywne, czyli powierzchowne jest odbierane przez receptory znajdujące się w skórze. Bodźcami dla tych receptorów są zmiany zachodzące w najbliższym otoczeniu organizmu, działąjące na skórę. Receptory te są wrażliwe na :

Ø bodźce mechaniczne (mechanoreceptory)

Ø bodźce termiczne (termoreceptory)

Ø bodźce bólowe (nocyceptory) – bodziec uszkadzający tkanki

Ø bodźce chemiczne (chemoreceptory) – kubki smakowe

·         czucie proprioceptywne

W zakresie czucia głębokiego wyróżnia się czucie mięśniowe, pochodzące z receptorów w mięśniach i ścięgnach, oraz czucie kinestetyczne, pochodzące z receptorów w torebkach stawowych i więzadłach. Czucie kinestetyczne umożliwia odczuwanie ułożenia części ciała i ruchu, a także ciężaru, oporu i siły przeciwstawiającej się ruchom. W czuciu tym biorą również udział informacje z receptorów dotyku znajdujące się w skórze w pobliżu stawów (rozciąganie skóry w wyniku zginania lub prostowania kończyny). Pobudzenie proprioceptorów informuje ośrodki ruchowe o bierzącym stanie  narządu ruchu. Na czuciu głębokim i czuciu dotyku opiera sie stereognozja (zdolność rozpoznawania obejmowanych ręką przedmiotów bez kontroli wzroku). Impulsy z proprioceptorów są przewodzone włóknami mielinowymi Aβ, a impulsy z receptorów o wolnej adaptacji przez cieńsze włókna Aγ. W układzie ruchu występują również nagie zakończenia nerwowe odbierające czucie bólu, np. niedotlenienie mięsni poprzecznie prążkowanych lub uraz mechaniczny wyzwalają czucie bólu głębokiego.

·         czucie wiscerorecetywne

Czucie trzewne jest odbierane przez interoreceptory znajdujące się w narządach wewnętrznych i w ścianach naczyń krwionośnych. Interorecepory są pobudzane przez bodźce mechaniczne, chemiczne i osmotyczne. W przewodzeniu impulsów nerwowych z receptorów czucia trzewnego odgrywają rolę układ wspólczulny i przywspółczulny. Czynność tą sprawują komórki rzekomojednobiegunowe znajdujące sie w zwojach rdzeniowych, a w obszarze głowy w zwojach czuciowych nerwu językowo-gardłowego i błędnego. Wypustki obwodowe tych komórek (włókna C) biegną przez sploty autonomiczne do interoreceptorów. Wypustki centralne natomiast wchodzą do rdzenia przez korzenie tylne i docierają do jąder pośrednio-bocznych tworząc synapsy z obecnymi tam neuronami przedzwojowymi (regulacja czynnści narządów wewnętrznych – odruchy autonomiczne). Odgałęzienia wypustek centralnych dochodzą do ośrodków czuciowych w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego – tą drogą są przekazywane informacje stanowiące podstawę czucia trzewnego, w tym doznań bólowych z narządów wewnętrznych.

5. Czucie bólu:

·         receptory i mediatory bólowe

Receptory bólowe- nazwane są inaczej nocyceptorami. Występują one głownie w skórze oraz narządzie ruchu w torebkach stawowych oraz w okostnej  więzadłach i stawach, a także w rogówce oka oraz w miazdze zęba i w ścianach narządów trzewnych a także w błonach surowiczych takich jak opłucna i otrzewna.
 
Budowa receptorów bólowych- nie odznaczają się skomplikowaną budową ponieważ są zwykłymi zakończeniami nerwowymi. Odróżniamy dwa rodzaje receptorów bólowych czyli receptory przekazujące pobudzenia na włókna wolno przewodzące ból typu C i na włókna szybko przewodzące ból typy A. Receptory typu C są nazwane receptorami polimodalnymi gdyż są one pobudzane przez różny rodzaj bólu zarwano przez kucie jak i ucisk i temperaturę. Powyżej 45 stopni. Natomiast receptory Typu A są pobudzane głównie przez bodźce uciskowe. W narządach ruchu, w zębie i skórze głównie obydwa typy a w narządach wewnętrznych typu C. Z istnieniem 2 rodzajów włókien przewodzących ból wiąże się również to ze po zadziałaniu bodźca bólowego najpierw czujemy ostry ból miejscowy przewodzony włóknami typu a natomiast później dopiero piekący rozlany przewodzony włóknami typu c.
 
Neuroprzekaźniki czucia bólu związane z RECEPTOREM
Po zadziałaniu bodźca bólowego na tkankę dochodzi do zmian w obrębie jej struktury. Rozwija się stan zapalny oraz tkanka zaczyna wydzielać charakterystyczne substancje takie jak np.
Bradykinina , Prostaglandyny, Histamina, Noradrenalina, Cytokiny, Serotonina.
Są to wszystko związki które pobudzają depolaryzację wstępną receptorów bólowych i przekazanie potencjału generującego receptora na włókno nerwowe. Bradykinina jest nasilna przez działanie prostaglandyn. Związki te powstają pod wpływem interleukiny alfa i beta które z kolei SA produkowane przez krwinki białe w miejscu uszkodzenia. Do syntezy prostaglandyn potrzebne są cykolooksygenazy które mogą być hamowane przez aspirynę lub niesteroidowych leków przeciwbólowych.
 
Neuroprzekazniki czucia bólu związane z RDZENIEM KRĘGOWYM PRESYNAPTYCZNE
Pod działaniem histaminy, bradykininy, prostaglandyn, interleukin, cytokin i serotoniny dochodzi do zmiany organizacji neuronów przewodzących czucie bólu. Perykariony zaczynają syntetyzować neuroprzekaźniki i neuropeptydy takie jak
SUBSTANCJA P-  w warunkach fizjologicznych jest neuroprzekaznikiem miedzy 1 a 2 neuronem w obrębie istoty szarej rdzenia, gdy nastąpi zapalenie i zwiększenie jej wydzielania zostaje ona transportowana do receptora i tam wydzielana powodując rozwój zapalenia i stałe wysyłanie impulsów bólowych dlatego receptory bólowe są receptorami tonicznymi.
PEPTYD CGRP- neuromodulator ,który wzmaga działanie substancji P.
NEUROKININA A- jest peptydem nie tylko działającym w obrębie synapsy a wychodzącym poza nią i pełniącym funkcje przekaźnika w innych synapsach( uwrażliwia inne neurony)
Glutaminian- działa jak substancja P
 
NEUROPRZEKAZNIKI czucia bólu w 2 neuronie POSTSYNAPTYCZNE
Długo działająca substancja P powoduje stałą długotrwałą depolaryzację w obrębie błony postsynatpycznej 2 neuronu czucia bólu. Powoduje to otwarcie receptorów NMDA które wpuszczają Ca2+ łączący się z kalmoduliną i aktywujące syntezę NO
NO- działa w komórce w której jest wydzielany oraz wychodzi jak neurokinina a do innych komórek stymulując wytwarzanie pęcherzyków z glutaminianem.

·         ośrodkowa modulacja czucia bólu (torowanie i hamowanie czucia bólu)

HAMOWANIE

W hamowaniu czucia bólu biorą udział 2 mechanizmy z których jeden zwany bramką kontrolną wpływa na połączenie synaptyczne między 1 i 2 (też jest moim zdaniem ośrodkowy) neuronem drogi czucia bólu natomiast drugi ośrodkowy mechanizm wpływa na połączenie miedzy 2 i 3 neuronem.

Bramka kontrolna 1- wiadome jest, że ten sam nerw może przewodzić zarówno impulsy związane z czuciem bólu i czuciem dotyku albo temperatury. Jeżeli jeden neuron jednocześnie przesyła informacje o czuciu dotyku włóknami A-beta i o czuciu bólu włóknami A-sigma lub C (wszystkie pochodzą z tego samego obszaru ciała) to pobudzenie 2 neuronu drogi czucia bólu jest utrudnione gdyż na drodze obydwu rodzajów impulsów( czucie i ból) znajduje się interneuron pobudzany przez włókna A-beta. Interneuron ten hamuje presynaptycznie działanie synapsy bólowej.

Bramka kontrolna 2- ineterneuron może być także pobudzany przez włókna bólowe pochodzące z innego obszaru ciała. W ten sposób działa akupunktura. Wbijanie igiełki w określone obszary ciała hamuje ból w innych rejonach. Odczuwamy ból w trakcie wbijania igły ,lecz jest on nieporównywalnie mniejszy niż ból hamowany.

Ośrodkowe hamowanie bólu- w naszym organizmie istnieją 3 struktury, które poprzez wydzielanie odpowiednich neuroprzekazników wpływają na pobudzenie interneurony 1, który hamuje 1 neuron drogi bólowej(w rdzeniu) zaliczamy do nich:

1)istota szara wodociągowa

2)jądro wielkie szwu – zawiera włókna serotoninergiczne.

3)jądro przyolbrzymiokomórkowe- zawiera włókna noradrenergiczne.

a)Ośrodki te są pobudzane przez układ limbiczny oraz korę mózgu w trakcie stresu lub pobudzenia emocjonalnego ( walczący żołnierz, orgazm, zawody sportowe).

b)Ośrodki pobudzane przez bocznice odchodzące od neuronów przewodzących ból i dochodzących do tych 3 ośrodków. Czyli np. żołnierz odczuwa ból tylko na początku a później coraz mniej. Jest to także 2 zasada działania akupunktury.

TOROWANIE

( nie wiem czy to jest pewne, ale znalazłem to w 4 konturku. wydaje mi się że to może być to.)

...