TECHNOLOGIA TRANSPORTU KOLEJOWEGO
Literatura:
• Technologia transportu kolejowego P. Zalewski, K. Siedlecki
• Międzynarodowe technologie transportowe L.Mindur
• Kolejowe środki transportowe do przewozów intermodalnym H.Kumkowski, A. Tułecki
• Logistyka w transporcie towaru Z.Kosel
• Stacje rozrządowe B.Gajga
Rozwój kolejnictwa datuje się od 1825r. Tj od skonstruowania pierwszej lokomotywy parowej przez George Stephensona.
Pojęcie transportu- używane jest w 3 znaczeniach:
• czynnościowym (przemieszczanie ludzi i towarów, synonimy: transport, przewóz, łączność, komunikacja);
• podmiotowym (rozumienie transportu jako gałęzi gospodarki narodowej)-transport w tym znaczeniu traktowany jest jako gałąź gospodarki narodowej przyczyniającą się do wypracowania produktu krajowego brutto;
• rzeczowym (wyposażanie materialne służące przemieszczaniu osób i rzeczy (cała infrastruktura, na którą składają się drogi transportowe, wyposażenie punktów transportowych, garaże; suprastruktura: tabor, wagony, kontenery, jednostki ładunkowe-palety));
Gałęzie transportu:- transport lądowy, kolejowy, drogowy, morski, żegluga śródlądowa, powietrzny, przemysłowy (np. gazociągi), juczny (np. wielbłądy).
Infrastrukturę transportową tworzą:
• drogi wszystkich gałęzi transportu;
• Punkty transportowe np. dworce, lotniska;
• urządzenia pomocnicze służące do obsługi dróg i punktów transportowych.
Charakterystyka infrastruktury transportu:
• niepodzielność techniczna;
• długi okres powstawania;
• długi okres żywotności;
• ograniczone możliwości importu (urządzenia infrastrukturalne są immobilne);
Charakteryzuje się dużą kapitałochłonnością, długim okresem zamrożenia i zwrotu nakładów inwestycyjnych i niepodzielności ekonomicznej.
Podział transportu ze względu na:
• forma własności- transport publiczny+ państwowy, komunalny lub grupy państw oraz prywatny i spółdzielczy;
• dostępność- transport publiczny- powszechnie dostępny i transport branżowy służący tylko danej branży;
• regularność- transport regularny liniowy i nieregularny „czarter”;
• cel działania- transport zarobkowy, niezarobkowy;
• pojemność pojazdu- dotyczy transportu pasażerskiego;
• zasięg- transport międzynarodowy, krajowy (ogólnokrajowy, regionalny,lokalny);
• organizacja procesu transportowego- bezpośredni, pośredni (kombinowany- przewóz co najmniej dwiema gałęziami transportu; łamany- przewóz co najmniej dwoma środkami transportu tej samej gałęzi).
Transport intermodalny (multimedialny- USA)- oznacza przewóz ładunków co najmniej dwiema gałęziami transportu na podstawie jednej umowy przewozowej przez jednego wykonawcę umowy.
Ekonomiczne cechy transportu:
• niematerialność (nie można ich wypróbować przed konsumpcją);
• niespójność (usługi są podatne na dużą zmienność jakości);
• niepodzielność;
• nieskładowalność;
Transport oddziałuje na:
• podział pracy i specjalizacje produkcji;
• zwiększanie zasięgu rynku zbytu;
• komplementarność wobec innych działów gospodarki i substytucyjność między gałęziowa;
• dwukierunkowość (polega na tym, że potrzebie transportowej w jednym kierunku zwykle nie towarzyszy identyczna potrzeba w drugim kierunku);
Jednokierunkowość- wy wykorzystanie mocy przewozowej w max 50%. Zwiększenie wskaźnika wykorzystania wymaga prowadzenia działalności marketingowej- reklamy, promocji, rabatów, upustów.
Cechy potrzeb transportowych:
Potrzeby transportowe mają główną cechę charakterystyczną odnoszącą się do czasu ich wykonania. Klienci przedsiębiorstw transportowych oczekują zwykle krótkiego czasu realizacji usługi.
Częstotliwość- liczba odjazdów (kursów) w jednostce czasu np. godzina, tydzień, dzień, miesiąc.
Rytmiczność- równość odstępów pomiędzy odjazdami (np. kursowanie pociągu co 1h).
Regularność- umieszczenie odjazdu środka transportowego w rozkładzie jazdy przewoźnika bez przesądzania o rytmiczności.
Punktualność- oznacza, że odjazdy odbywają się w granicach tolerancji czasów wcześniej ustalonych.
Dostępność- gęstość sieci komunikacyjnej na danym terenie (sieci drogowej i kolejowej) podaje się ją zwykle jako długość linii kolejowych lub drogowych na danym terenie na 100km2.
Wygoda podróżowania- obejmuje: prostotę systemu taryfowego, zrozumiały system informacji komunikacyjnej, swoboda zakupu biletu, komfort jazdy, dodatkowe usługi (np. żywieniowe, miejsce na bagaż, warunki sanitarne, bezpieczeństwo).
Miejsce kolejowego procesu przewozowego w procesie transportowym:
Proces transportowy- zespół różnorodnych czynności występujących w określonej kolejności czasowej wzajemnie ze sobą powiązanych, których wykonanie jest niezbędne do przemieszczenia ładunków z miejsca nadania do miejsca odbioru lu osób z pkt początkowego do pkt końcowego.
Realizacja procesu transportowego ładunku: nadawca → spedytorzy krajowi i międzynarodowi → przewoźnik/cy → przedsiębiorstwo przeładunkowe → odbiorca.
Przewóz osób:biuro obsługi podróżnych → przewoźnik → przedsiębiorstwo eksploatacji wagonów.
Grupy czynności występujące przy procesie transportowym i spedycyjnym: przygotowanie ładunku do przewozu → zamówienie środka transportu → podstawienie środka transportu do załadunku → załadunek → przemieszczanie → podstawienie środka transportu do wyładunku → wyładunek.
Struktura procesu transportowego w odniesieniu do osób jest mniej złożona z uwagi na aktywną rolę podróżnego. Czynności w procesie transportowym osób: zawarcie umowy o przewóz (np. wykupienie biletu) → podstawienie środka transportu → przemieszczanie.
Proces przewozowy- jest pojęciem węższym od procesu transportowego i ujęciu technologicznym obejmuje tylko te czynności, które wiążą się z czynnym (jazda) i biernym (postój) zaangażowaniem taboru przewozowego.
Czynności pomocnicze: w transporcie kolejowym umożliwiają wykonanie czynności podstawowej (przewozem); To np.:
• zbieranie wagonów próżnych z punktów ładunkowych po zakończeniu wyładunku;
• włączenie wagonów próżnych do pociągów
• wyłączenie wagonów próżnych z pociągów
• przełączenie wagonów z 1 pociągu do innego
• przemieszczanie wagonów próżnych od stacji wyładunku do stacji ponownego załadowania (jeżeli nie są ładowane na tej samej stacji)
• mycie, odkurzanie wagonów próżnych, a na żądanie nadawcy lub odbiorcy ważenie
• utrzymanie wagonów towarowych i innych środków trwałych kolei w stanie sprawnym technicznie.
Kolejowy proces przewozowy osób:
3 warianty:
• bezpośredni- ten sam środek transportowy;
• pośredni- ten sam wagon, różne pociągi;
• łamany- co najmniej dwa pociągi, z przesiadką;
Czynności wykonywane:
• początkowe: podstawienie pociągu, sprzedaż biletów(umowa o przewóz);
• przemieszczanie: przewóz;
• pośrednie: przyłączenia;
• końcowe: faza odprawy końcowej, podstawienie pociągu na peron;
Czynności technologiczne:
• post pociągu, przemieszczanie, przełączenie itd.
Czynności pomocnicze:
• kontrola stanu technicznego wagonów na stacji początkowej
• ------------------||--------------------------- na stacjach pośrednich wyznaczonych w służbowym rozkładzie
• zmiana lokomotyw przy pociągach osobowych w czasie przemieszczania
Czynności wspomagające:
• odstawienie składów wagonów na tory postojowe na stacjach końcowych jazdy pociągu
• wymiana w składach pociągów wagonów uszkodzonych i kierowanych do napraw okresowych
• czyszczenie, mycie wagonów na stacjach końcowych
• utrzymanie wagonów i innych środków trwałych związanych bezpośrednio lub pośrednio z procesem przewozowym w stanie sprawnym technicznie.
Czynniki produkcji zaangażowane w kolejowym procesie przewozowym:
Za przedmiot pracy w transporcie (również kolejowym) uważa się ładunek lub osobę podlegającą przemieszczaniu. Tak rozumiany przedmiot pracy w transporcie nie podlega zmianom jest tylko przemieszczany w przestrzeni- zmienia położenie.
Proces kolejowy jest bardzo złożony, ma to odzwierciedlenie w strukturze zawodowej zatrudnionych na kolei.
Podstawowe zespoły pracownicze:
• drużyny trakcyjne (maszyniści)
• zespół ekspedycyjno- pociągowy (dyżurni ruchu, nastawniczowie, zwrotniczowie, odprawiacze)
• zespół drużyn manewrowych (ustawiacze manewrowi)
• drużyny konduktorskie (konduktorzy, kierownicy pociągów)
• zespół rewizji technicznej wagonów (dróżnicy przejazdowi)
Poza procesem przewozowym zatrudnienie w transporcie kolejowym znajdują:
• zespół produkcyjny służby drogowej (toromistrzowie, robotnicy torowi)
• zespół warsztatowy służby trakcji
• zespół produkcyjny służby sterowania ruchem i łączności (monterzy)
• zespół warsztatów pomocniczych służby wagonów
• zespół kasjerów biletowych i towarowych
Infrastruktura ekonomiczna kolei:
Składniki podstawowe:
• drogi kolejowe (mosty, wiadukty, tunele)
• narzędzia i wyposażenie niezbędne do funkcjonowania dróg i punktów eksploatacyjnych kolei (nastawnie, semafory)
• sieć energetyczna i wodnokanalizacyjna oraz urządzenia łączności i sterowania ruchem
Majątkiem rzeczowym jest także tabor przewozowy, który jest podstawowym czynnikiem parainfrastrukturalnym (?) bezpośrednio zaangażowanym w procesie przewozowym (wagony osobowe, towarowe i pojazdy trakcyjne).
Drogi kolejowe:
Sieć kolejowa- zespół linii kolejowych na danym obszarze powiązanych punktami eksploatacyjnymi wraz z urządzeniami niezbędnymi do realizowania zadań przewozowych i ruchowych.
Linia kolejowa- droga kolejowa między punktem początkowym a końcowym; oznaczenie linii i określenie jej granic wiąże się z numeracją toró...
anasko