HORMONY KORY NADNERCZY

1.Glikokortykosteroidy

2.Mineralkortykosteroidy

3.Androgeny nadnerczowe

GLIKOKORTYKOSTEROIDY

l                  BIOSYNTEZA- warstwa pasmowata, siatkowata kory nadnerczy

l                  KORTYZOL (HYDROKORTYZON)-10-30mg w warunkach podstawowych, w stresie -10x więcej

l                  KORTYZON- metabolizowany  w wątrobie do hydrokortyzonu

GLIKOKORTYKOSTEROIDY - TRANSPORT

Kortyzol łączy się w surowicy z:

-TRANSKORTYNĄ- duże powinowactwo, mała pojemność wiązania

(CBG-Corticosteroid Binding Cortisol)

-ALBUMINAMI- słabe powinowactwo, duża pojemność wiązania

-10%- postać niezwiązana

TRANSKORTYNA

WZROST:

-estrogeny (w ciąży, środki antykoncepcyjne)

SPADEK:

-choroby wątroby

-nerczyca

-enteropatie wysiękowe

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- METABOLIZM i WYDALANIE

l                  Wątroba- głównie na drodze degradacji enzymatycznej, sprzęganie z z resztą kwasu glukuronowego

l                  Nerki- główna droga wydalania

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- MECHANIZM DZIAŁANIA

1.APARAT GENETYCZNY KOMÓRKI-

Efekt powolny

2.STABILIZACJA BŁON KOMÓRKOWYCH, LIZOSOMALNYCH

Efekt szybki- ciężkie odczyny alergiczne, wstrząs anafilaktyczny, obrzęk mózgu

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- DZIAŁANIE

1.Gospodarka węglowodanowa

2.Gospodarka białkowa

3.Gospodarka tłuszczowa

4.Gospodarka wodno-elektrolitowa

5.Układ krążenia

6.Płód

7.Działanie przeciwzapalne

8.Działanie immunosupresyjne

GKS- działanie

l                  Gospodarka węglowodanowa-

l                  Wzrost syntezy glukozy z substratów pochodzenia pozawęglowodanowego (rozpad białek w tkankach obwodowych, wzmożona lipoliza)

l                  Wzrost syntezy glikogenu

l                  Zmniejszenie wychwytu glukozy przez tkankę tłuszczową i mięśniową

GKS - działanie

Gospodarka białkowa

l                  Wzmożony katabolizm białkowy w tkankach obwodowych

l                  Gospodarka tłuszczowa

l                  Wzmożona lioliza

GKS- działanie

l                  Gospodarka wodno-elektrolitowa

l                  W niewielkim stopniu mogą wiązać się z receptorem mineralkortykoidowym- retencja jonów sodowych i wody- zwiększona eliminacji jonów potasowych i wzrost ciśnienia tętniczego

l                  W obrębie kłębuszków nerkowych nasilają przesączanie

GKS- działanie

l                  Układ krążenia

l                  Wzrost kurczliwości mięśnia sercowego,

l                  Wzrost objętości wyrzutowej,

l                  Regulacja ekspresji receptorów adrenergicznych

GKS- działanie

l                  Płód

l                  Korzystny wpływ na dojrzewanie tkanek, głównie na wytwarzanie surfaktantu w płucach

GKS- działanie

l                   Przeciwzapalne

l                   Hamowanie biosyntezy mediatorów reakcji zapalnej-bradykininy, serotoniny, histaminy,

l                   Hamowanie syntezy cytokin, enzymów takich jak kolagenazy, elastazy

l                   Pobudzanie syntezy lipokortyny (hamującej fosfolipazę-hamuje syntezę leukotrienów i prostoglandyn)

l                   Zmniejszenie liczby komórek zapalnych: limfocytów, monocytów i eozynofilów

l                   Osłabienie migracji komórek zapalnych do ognisk zakażenia i miejsc urazu

GKS-działanie

l                  Immunosupresyjne

l                  1.Hamowanie uwalniania IL1, IL2, IL3, IL4, IL6, TNFα, interferonu γ

l                  2.Wpływ limfolityczny

GKS- preparaty

l                  Preparaty mogą być stosowane doustnie, pozajelitowo (dożylnie, domięśniowo), doodbytniczo, wziewnie, dostawowo, miejscowo (ze wskazań dermatologicznych, okulistycznych, otolaryngologicznych)

GKS- preparaty

l                  Ostateczny skutek działania GKS zależy od czasu wchłaniania, biologicznego okresu półtrwania, stopnia wiązania z białkami krwi, zdolności wiązania z receptorami tkankowymi, szybkości przemian w organizmie i intensywności wydalania.

l                  Czas wchłaniania zależy od fizycznej postaci leku i drogi podania

GKS- preparaty

l                  Steroidy mają postać alkoholi i estryfikacja grupy-OH zapewnia im rozpuszczalność w wodzie

l                  Do wstrzyknięć dożylnych stosuje się łatwo rozpuszczalne sole: hemibursztyniany, fosforany

l                  Wstrzyknięcia dożylne GKS stosowane są w stanach zagrożenia życia

GKS-preparaty

l                  Wstrzyknięcia domięśniowe- octany, dioctany, acetonidy

l                  Działanie przedłużone

l                  Tabletki- estry steroidów wchłaniają się szybko z przewodu pokarmowego, początek działania po ok.. 1h od czasu zażycia, max stężenie w ciągu 4h, wygasanie działania po ok.. 8 h

PREPARATY GLIKOKRTYKOSTEOIDÓW

l                  1.KRÓTKODZIAŁAJĄCE- okres hamowania kortykotropiny nie przekracza 12 h

l                  2.O POŚREDNIM CZASIE DZIAŁANIA –(okres hamowania 12-36h)

l                  3.DŁUGO DZIAŁAJĄCE-

l                  (okres hamowania-powyżej 36h)

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-KRÓTKODZIAŁAJĄCE

l                  1.HYDROKORTYZON

l                  2.KORTYZON

l                  3.PREDNIZON

l                  4.PREDNIZOLON

l                  5.METYLOPREDNIZOLON

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-O POŚREDNIM CZASIE DZIAŁANIA

l                  1.TRIAMCYNOLON

l                  2.PARAMETAZON

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- O DŁUGIM CZASIE DZIAŁANIA

l                  1.DEKSAMETAZON

l                  2.BETAMETAZON

PORÓWNANIE AKTYWNOŚCI LEKÓW Z GRUPY GLIKOKRTYKOSTEROIDÓW

PREPARATY

l                  Betametazon-

l                  CELESTONE-i.v., i.m, 4mg

l                  DIPROPHOS (2 mg fosforanu betametazonu i 5mg dipropronianu betametazonu)

l                  Deksametazon-

l                  DEXAMETHASON-tabl. 0,5; 1,0 mg

l                  DEXAVEN -i.v., i.m. 4 mg, 8mg

PREPARATY

l                   Deksametazon i betametazon- wywierają najsilniejsze działanie immunosupresyjne, przeciwzapalne.

l                   Deksametazon najsilniej hamują wydzielanie kortykotropiny

l                   UWAGA Należy świadomie unikać deksametazonu w długotrwałych kuracjach z wyjątkiem wrodzonego zespołu nadnerczowo-płciowego.

l                   Korzystne działanie: obrzęk mózgu pochodzenia naczynioruchowego, w nowotworach mózgu

PREPARATY

l                  Hydrokortyzon

l                  HYDROCORTISONUM HEMISUCCINATUM

l                  INJ. 0,05g/ml (0,1g/2ml);

l                  INJ. 0,25g/ml (0,5g/2ml)

l                  HYDROCORTISONUM

l                  TABL. 20mg (głównie w leczeniu substytucyjnym niedoczynności nadnerczy)- wpływ glikokortykosterydowy, mineralkortykosterydowy

PREPARATY

l                  Prednizon

l                  ENCORTON-

l                  TABL. 1mg, 5 mg

l                  Prednizolon

l                  ENCORTOLON

l                  TABL. 5mg

l                  FENICORT

l                  Inj 25 mg (i.v., i.m.)

PREPARATY

l                  Prednizon, Prednizolon

l                  Stosunkowo krótki czas hamowania zwrotnego układu podwzgórze-przysadka

l                  Zredukowany wpływ mineralotropowy

l                  Głównie stosowane w leczeniu pozasubstytucyjnym

l                  Solu-Medrol- sól sodowa hemibursztynianu metyloprednizolonu

PREPARATY

l                  Triamcynolon

l                  POLCORTOLON

l                  INJ. 40mg/1ml i.v., i.m.

l                  POLCORTOLON

l                  TABL. 1mg, 4mg

l                  UWAGA wykazuje silne działanie kataboliczne wobec białek- powstanie zaników mięśniowych obręczy kończyny górnej i dolnej.

GKS WZIEWNE

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

l                  Objawy niepożądane zależą od swoistej ingerencji sterydów nadnerczowych w:

l                  a)procesy metaboliczne,

l                  b)odpornościowe,

l                  c)niekorzystnego wpływu na stan psychiczny,

l                  d)układ rozrodczy

l                  e)depresyjny wpływ na układ podwgórze-przysadka

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

...