PC cz.ogólna - na dzień przed.docx

PRAWO CYWILNE – CZĘŚĆ OGÓLNA

PRAWO

porządek prawny w państwie, dzieli się na gałęzie prawa. Za kryterium podziału przyjmuje się zwykle metodę regulacji, albo przedmiot regulacji. Jeśli podstawą podziału jest metoda regulacji, to dzieli się na:
a. Prawo Cywilne
b. Prawo Administracyjne
c. Prawo Karne

METODY REGULACJI

1.Metoda cywilistyczna
– podmioty prawa cywilnego mają autonomię woli.
- podmioty prawa cywilnego są względem siebie równe.
- Podstawą normatywną autonomii woli jest art 56 KC i art 353’1.
- art. 56 kc - czynność prawna, której elementem jest oświadczenie woli podmiotu prawa wywołuje skutki prawne wyrażone w tym oświadczeniu.
- art. 353 kc - strony zawierające umowę mogą swobodnie kształtować jej treść, byle by mieściła się w granicach prawa, zasad współżycia społecznego i właściwości stosunku cywilnoprawnego.
- Za nieważną uznaje się czynność prawną, która narusza przepisy prawa ,lub zasady współżycia społecznego albo ma na celu obejście prawa.

2.Metody administracyjna i karna - po jednej stronie stosunku cywilnoprawnego występuje organ władzy publicznej, który może władczo wpływać na zachowania drugiej strony stosunku prawnego.

3.Prawna równorzędność podmiotów - nie występuje między podmiotami stosunek podporządkowania. Ew. spór między tymi podmiotami rozstrzyga niezawisły sąd.

Przedmiot regulacji : stosunki społeczno -gospodarcze objęte regulacją prawną, za normy prawa cywilnego uznawane były te, które dotyczą stosunków majątkowych, oraz niektórych stosunków niemajątkowych występujących na gruncie prawa rodzinnego, prawa autorskiego, prawa korporacyjnego. Kryterium to jest zawodne, można korzystać pomocniczo, jeżeli zastosowanie metody regulacji pozostawia wątpliwości.

Za pomocnicze kryteria podziału można uznać także miejsce położenia normy prawnej (w kodeksie cywilnym, czy w kodeksie karnym), oraz tryb rozstrzygania sporów (sąd cywilny czy sąd karny).

DZIAŁY PRAWA CYWILNEGO

1.Część ogólna prawa cywilnego – zagadnienia mające podstawowe znaczenie dla wszystkich pozostałych działów PC
> podmiotowość prawna, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, Czynności prawne i oświadczenia woli, przedstawicielstwo, przedawnienie roszczeń.
- Przepisy cz. o. odnoszą się do każdego działu prawa cywilnego, jeżeli w innym dziale dane zagadnienie nie jest uregulowane inaczej. -> zasada lex specialis derogat legi generali

2.Prawo rzeczowe – własność, użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe do których zalicza się użytkowanie służebności współdzielcze własnościowe prawo do lokalu hipotekę i zastaw.
- Katalog praw rzeczowych jest wyczerpujący, może być zmieniony jedynie ustawą, są to prawa podmiotowe bezwzględne skuteczne wobec wszystkich(erga omnes).

3.Prawo zobowiązań – dzieli się na dwie części: część ogólną i część szczegółową. W części ogólnej : pojęcie zobowiązania, sposoby wykonywania zobowiązań, odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie, odpowiedzialność za czyny niedozwolone, bezpodstawne wzbogacenie, wygaśnięcie zobowiązań. W części szczegółowej: poszczególne typy umów: umowa sprzedaży, dostawy, o dzieło, o roboty budowlane itd. -> Lex specialis derogat legi generali.

4.Prawo spadkowe –zasady przejścia majątku a także zobowiązań osoby zmarłej na spadkobierców. Wyróżnia się 2 rodzaje dziedziczenia: ustawowe i testamentowe.

5.Prawo rodzinne i opiekuńcze – PR zawarte jest w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Przepisami PR uregulowane są takie zagadnienia jak : związek małżeński, stosunek pokrewieństwa, powinowactwo, przysposobienie, opieka, kuratela.

6.Prawo własności intelektualnej –zawarte jest w ustawach pozakodeksowych, zwłaszcza takich jak: prawo autorskie i praw pokrewnych, czy prawo przemysłowe. Własność intelektualna obejmuje dzieła naukowe, literackie i artystyczne, dzieła mające charakter wynalazków, a także wzory przemysłowe.

Drugi podział prawa:

1.Prawo publiczne – prawo konstytucyjne, prawo administracyjne, prawo karne.
- reguluje ono stosunki pionowe między organami władzy publicznej, a obywatelami i organizacjami społecznymi, czy gospodarczymi.

2.Prawo prywatne – prawo cywilne, prawo handlowe, prawo pracy, prawo spółdzielcze.
- reguluje stosunki poziome między podmiotami prawa na zasadzie równorzędności.

3. Kompleksowe akty prawne
- zalicza się takie akty, w skład których wchodzą: normy różnych gałęzi prawa
- między innymi prawo spółdzielcze, prawo spółek handlowych, ustawy o obrocie nieruchomościami.
- Przed zastosowaniem, należy dokładnie ustalić z jaką normą prawną tego aktu mamy do czynienia . Przepisy zaliczane do różnych gałęzi podlegają wykładni na gruncie danej gałęzi prawa.

ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO

1. stosunki społeczne , czy ekonomiczne na gruncie których prawo jest stanowione.
2. wola organu prawodawczego.
3. prawotwórcza decyzja organu państwa w wyniku której powstaje norma prawna - to rozumienie wydaje się być rozumieniem najbardziej poprawnym.

> Katalog źródeł prawa określa konstytucja RP. Wg art.87 konstytucji : konstytucja, ustawy zwykłe, ratyfikowane umowy międzynarodowe, akty wykonawcze w postaci rozporządzeń, oraz uchwały organów samorządu terytorialnego mające charakter lokalnych źródeł prawa.
> Do źródeł prawa nie zalicza się
- prawa zwyczajowego - normy pozaprawne w tym także zwyczaje, odgrywają w praktyce istotną rolę, gdyż „klauzule generalne” (art 5 KC, art. 56 KC, art. 58 KC, Art.54 KC) nakazują stosować do oceny zdarzeń prawnych także normy pozaprawne.
- uchwał RM i zarządzeń poszczególnych ministrów - mają one znaczenie wewnętrzne dla organów podporządkowanych RM i ministra.

WZORCE UMOWNE

>zalicza się: ogólne warunki umów, regulaminy i wzory umów.
> Z wzorcem umownym mamy do czynienia wtedy, gdy jedna ze stron stosunku prawnego ustala warunki umowy lub wzór umowy. Jeżeli ma do tego ustawowe upoważnienie to mamy do czynienia z tzw „normatywnym wzorcem umowy”, a jeżeli nie, to mamy do czynienia z tzw „nienormatywnym wzorcem umowy”.

> mają moc wiążącą dla drugiej strony tylko, gdy zostaną przez nią przyjęte jako wiążące. Jeżeli nie zostaną przyjęte w umowie to nie mają mocy wiążącej.
> Jeżeli postanowienia wzorca są sprzeczne z zawartą umową, to stosuje się umowę, a nie wzorzec umowy.

OBOWIĄZYWANIE PRZEPISÓW PRAWA W PRAWIE CYWILNYM

– przepis prawa obowiązuje od chwili jego wejścia w życie do chwili jego uchylenia, lub upływu czasu na który został ustanowiony. Czas od chwili wydania przepisu do jego wejścia w życie określany jest mianem „vacatio legis” wynosi z reguły 14 dni od chwili wydania aktu prawnego. Przepisy prawa cywilnego nie powinny obowiązywać wstecz( lex retro non agit).  KC dopuszcza możliwość wydania aktu prawnego z mocą wsteczną. Musi to wynikać wyraźnie z jego treści lub celu. Przepisy nakładające obowiązki na obywateli nie powinny być wydawane z mocą wsteczną. Moc obowiązującą przepisów rozpatruje się z 3 punktów widzenia: przestrzennego, osobowego/podmiotowego, czasowego.

Jeśli chodzi o ujęcie przestrzenne to obowiązuje zasada w myśl której przepisy wydawane przez organy centralne obowiązują na terenie całego kraju, chyba że z ich treści wynika co innego.

Akty prawa terenowego uchwalane przez organy samorządu terytorialnego obowiązują na terenie właściwości działania danego organu. Przepisy prawa Polskiego obowiązują także na statkach morskich i lotniczych.
Jeśli chodzi o stronę podmiotową,to akty prawa cywilnego obowiązują osoby fizyczne, osoby prawne, oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej jeżeli przepisy prawa przyznają im zdolność prawną(chodzi tu głównie o spółki osobowe prawa handlowego). Przepisy prawa cywilnego stosuję się także wobec obcokrajowców, którzy na terenie Polski zawiązują stosunki cywilnoprawne.

Z punktu widzenia czasowego trzeba mieć na uwadze to, czy mamy do czynienia ze stosunkiem cywilnoprawnym o charakterze trwałym (ciągłym), czy też ze stosunkiem cywilnoprawnym o charakterze jednorazowym co do którego czynnik czasu nie odgrywa istotnej roli.

NORMY I PRZEPISY PC

Normy prawa cywilnego:
1.Normy bezwzględnie wiążące ( ius cogens)  - nie mogą być wyłączone mocą czynności prawnej. Czynność prawna sprzeczna z normą bezwzględnie wiążącą jest nieważna.(art.58 KC)
2.Normy względnie obowiązujące (ius dispositivum) – to takie, których zastosowanie może być wyłączone w drodze czynności prawnej. Znajdują one zastosowanie tylko wtedy gdy strony stosunku cywilnoprawnego nie postanowiły inaczej.
3.Normy jednostronnie bezwzględnie obowiązujące (semi imperatywne) – określają pewne minimum ochrony prawnej dla jednej ze stron stosunku cywilnoprawnego , nie ograniczają możliwości przyznawania świadczeń korzystniejszych  natomiast nieważna byłaby decyzja naruszająca ustawowe minimum gwarancji.
4.Normy upoważniające (kompetencyjne) - normy upoważniające nie nakładają na strony stosunku cywilnoprawnego żadnych obowiązków, ani nie ustalają żadnych zakazów natomiast przyznają tym stronom kompetencje do dokonywania określonych czynności

Przepisy prawa cywilnego:
Wśród nich wyróżnia się przepisy o charakterze podstawowym określający prawa i obowiązki stron, oraz przepisy o znaczeniu legislacyjnym do tych ostatnich zalicza się:
1.definicje legalne – mają moc powszechnie wiążącą
2. tzw „fikcje prawne” –rodzą skutki prawne niezależnie od charakteru zdarzenia
3. Przepisy odsyłające – mają na celu skrócenie aktu prawnego. Nakazują stosować do oceny danego zdarzenia przepisy do których odsyłają , mogą nakazywać stosowanie innego przepisu wprost albo odpowiednio.
4. przepisy wprowadzające,
- klauzule derogacyjne (prowadzi do utraty mocy obowiązującej starego przepisu)
- przepisy dostosowawcze (mają na celu taką modyfikację starego porządku prawnego by nie pozostawał on w sprzeczności z nowymi aktami prawnymi.)
- przepisy przejściowe (określają w jakim zakresie nowe przepisy znajdą zastosowanie do starych spraw powstałych pod rządami dawnego prawa).
5. przepisy kolizyjne – wskazują porządek prawny danego państwa który ma być stosowany do rozciągnięcia sprawy z tzw „elementem obcym”.

STOSOWANIE PRAWA

1.Ustaleniu stanu faktycznego , czyli określeniu  zdarzenia cywilnoprawnego, które ma być przedmiotem rozstrzygnięcia,

2. Wyszukanie normy prawnej, która ma być podstawą oceny zdarzenia cywilnoprawnego,

3.Wyznaczenie konsekwencji prawnych zdarzenia cywilnoprawnego, które było przedmiotem oceny.

USTALENIE FAKTÓW

Udowodnieniu w postępowaniu sądowym podlegają tylko fakty istotne dla rozstrzygnięcia danej sprawy.
1.Fakty prawotwórcze – tzn fakty, które są źródłem stosunku cywilnoprawnego. np.: zawarcie umowy.

2.fakty tamujące prawo –np.: nieważność umowy.

3.fakty niweczące prawo -  np,: przedawnienie roszczenia.

Podstawa dowodowa
- Środki dowodowe określa KPC.
- Do podstawowych środków dowodowych zalicza się: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, protokoły oględzin, wyjaśnienia stron.
- Poza tym do środków dowodowych zalicza się: wyniki badania krwi, filmy, zdjęcia, nagrania głosu, rysunki, szkice itp.
- kpc dopuszcza możliwość skorzystania z każdego innego środka dowodowego, który pozwala na stwierdzenie istnienia lub nieistnienia faktu, jeżeli środek ten nie jest prawnie wyłączony.

Rozkład ciężaru dowodu –art.6 KC. - fakt obowiązana jest udowodnić osoba, która z faktu tego wywodzi skutki prawne - najczęściej strona powodowa.
- Przepis prawa może jednak nakładać obowiązek dowodzenia także na stronę pozwaną i tak np.: wg art.471 KC dłużnik(pozwany), który zmierza do uwolnienia się od odpowiedzialności za szkodę obowiązany jest udowodnić, że powstała ona na skutek okoliczności za którą nie odpowiada
- udowodnieniu podlegają tylko pozytywne twierdzenia o zaistnieniu lub niezaistnieniu danego faktu.
- Natomiast nie podlegają udowodnieniu zaprzeczenia twierdzeniom strony przeciwnej.

DOMNIEMANIA W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM

przepisy dopuszczają możliwość stosowania domniemań, wtedy gdy brak jest dowodów ścisłych.

1.Domniemania faktyczne – sąd może uznać dany fakt za udowodniony mimo braku dowodów ścisłych jeżeli fakt może być wywnioskowany z faktu udowodnionego wcześniej dowodami ścisłymi
- możliwe są zawsze wtedy gdy przepisy prawa ich nie wyłączają.

2.Domniemania prawne – p...