Abc_tynkow_4.pdf

TECHNO

LOGIE

ABC tynków cz´Êç IV

tynki zwyk∏e – uszkodzenia

B∏´dy pope∏niane przy

wykonywaniu tynków

i uszkodzenia wypraw

w trakcie eksploatacji

nie sà jedynie usterkami

obni˝ajàcymi estetyk´

wykoƒczenia.

• rozwój glonów, grzybów lub

mchów.

Uszkodzenia tynków wynikajà naj-

cz´Êciej z b∏´dów pope∏nianych zarów-

no na etapie projektowania architekto-

niczno-budowlanego, jak i przy wyko-

nywaniu wypraw, a tak˝e w trakcie

eksploatacji budynków. Zasadnicze

przyczyny tych uszkodzeƒ to:

• z∏e rozwiàzania w zakresie kszta∏-

towania elewacji i najbli˝szego otocze-

nia budynków,

• niew∏aÊciwy dobór tynków, a tak˝e

Êrodków gruntujàcych, pow∏ok wodo-

chronnych i pokryç malarskich,

• zbyt szybkie przystàpienie do prac

tynkarskich po zakoƒczeniu stanu su-

rowego,

• b∏´dy wykonawcze zwiàzane z:

niew∏aÊciwymi warunkami sk∏adowa-

nia materia∏ów, nieodpowiednià czy-

stoÊcià sk∏adników zapraw, z∏ym sk∏a-

dem mieszanki tynkarskiej, niew∏aÊci-

wym przygotowaniem masy tynkar-

skiej, nieodpowiednim przygotowa-

niem pod∏o˝a, nieprawid∏owym dobo-

rem rodzaju spoiwa i wytrzyma∏oÊci

warstw tynku, b∏´dami w nanoszeniu

masy tynkarskiej i obrabianiu po-

wierzchni wyprawy, nieprzestrzega-

niem wymaganych przerw technolo-

gicznych, brakiem lub niepoprawnym

osadzeniem profili tynkarskich, noÊni-

ków tynku i zbrojenia (w miejscach te-

go wymagajàcych), niew∏aÊciwà grubo-

Êcià tynku, prowadzeniem prac

w z∏ych warunkach atmosferycznych,

cieplnych i wilgotnoÊciowych, niew∏a-

Êciwà piel´gnacjà Êwie˝ej wyprawy,

• zaniedbania eksploatacyjne zwià-

zane przede wszystkim z uszkodzenia-

mi obróbek blacharskich, zabezpieczeƒ

antykorozyjnych elementów stykajà-

cych si´ z tynkami, elementów odwod-

nieƒ, a w tym rynien i rur spustowych,

a tak˝e z niew∏aÊciwym zabezpiecze-

niem wodochronnym tynków uk∏ada-

nych w specyficznych miejscach bu-

dynku (np. w strefach coko∏owych).

dr in˝. Mariusz Gaczek

mgr in˝. S∏awomir Fiszer

elementów budowlanych b´-

dàcych pod∏o˝ami tynków,

a tak˝e zniszczeƒ ok∏adzin i pow∏ok

wykonywanych na tynkach. Z drugiej

strony, uszkodzenia tynków mogà wy-

nikaç z uszkodzeƒ konstrukcji budyn-

ku na skutek: obni˝enia sztywnoÊci

przestrzennej, braku dylatacji, nierów-

nomiernego osiadania, rozszerzalnoÊci

cieplnej elementów i ustrojów budow-

lanych, ∏àczenia materia∏ów o ró˝nych

wspó∏czynnikach spr´˝ystoÊci, skur-

czu materia∏ów, kapilarnego podciàga-

nia wody i innych czynników.

Niektóre uszkodzenia tynków wy-

st´pujà krótko po wykonaniu wypraw,

inne pojawiajà si´ dopiero po pewnym

czasie eksploatacji. Ponadto niektóre

uszkodzenia sà specyficzne dla wypraw

zewn´trznych, inne wyst´pujà tylko

w przypadku wypraw wewn´trznych.

Do podstawowych uszkodzeƒ tyn-

ków mo˝na zaliczyç:

•

Odspojenia tynku

Jednym z zasadniczych elementów de-

cydujàcych o jakoÊci i trwa∏oÊci tyn-

ków jest ich dobra przyczepnoÊç do

pod∏o˝a. Zale˝y ona od wielu czynni-

ków, do których zalicza si´:

• mechaniczne zaz´bienie narzuca-

nej zaprawy z chropowatà i poro-

watà powierzchnià pod∏o˝a,

• zespolenie w wyniku krystalizacji

spoiwa w porach pod∏o˝a,

• wyst´powanie fizykochemicznych

si∏ wiàzania tynku z materia∏em

pod∏o˝a.

Aby pod∏o˝e zapewnia∏o w∏aÊciwà

przyczepnoÊç tynków, powinno byç:

równe, noÊne i mocne, stabilne, równo-

miernie ch∏onne, szorstkie, suche, wol-

ne od zanieczyszczeƒ i wykwitów, nie

zamarzni´te (o temperaturze powy˝ej

+5ºC) i nie nagrzane. Odspojenia tyn-

ku lub jego warstw mogà wystàpiç

Tabela 1. GruboÊç tynku w zale˝noÊci od kategorii oraz rodzaju pod∏o˝a lub podk∏adu,

wg PN-70/B-10100

odparzenia, odspojenia i os∏abienia

przyczepnoÊci,

Kategoria

Pod∏o˝e

GruboÊç Dopuszczalne

tynku

lub podk∏ad

tynku mm odchy∏ki mm

•

ceg∏a, beton, drobnowymiarowe elementy

– 6

zarysowania w∏osowate i sp´kania,

•

I i Ia

ceramiczne i betonowe

+ 4

wykwity,

jak wy˝ej oraz p∏yty wiórkowo-cementowe itp.

– 5

•

odpryski i p´cherze,

siatka stalowa lub druciano-ceramiczna,

+ 3

•

z∏uszczenia,

otrzcinowanie

III, IV, IVf pod∏o˝e gipsowe i gipsobetonowe

•

wykruszanie i osypywanie,

•

zbyt du˝e odchylenia powierzchni

i kraw´dzi tynku,

i IVw

ceg∏a, beton, drobnowymiarowe elementy

– 4

ceramiczne i betonowe,

p∏yty wiórkowo-cementowe itp.

•

smugi i nierównomiernoÊci fak-

tury,

+ 2

siatka stalowa lub druciano ceramiczna,

•

zabrudzenia,

otrzcinowanie

KALEJDOSKOP

BUDOWLANY

czerwiec 2002

M ogà byç przyczynà uszkodzeƒ

TECHNO

LOGIE

przede wszystkim w wyniku os∏abienia

przyczepnoÊci tynku do pod∏o˝a lub

os∏abienia przyczepnoÊci g∏adzi do na-

rzutu. Do najcz´Êciej spotykanych przy-

czyn os∏abienia przyczepnoÊci tynków

do pod∏o˝a zalicza si´: zbyt du˝à lub

nierównomiernà ch∏onnoÊç pod∏o˝a,

zbyt ma∏à ch∏onnoÊç pod∏o˝a wynikajà-

cà z du˝ej zwartoÊci lub nasycenia wo-

dà (tak˝e jako efekt nadmiernego zwil-

˝enia), agresj´ siarczanowà na styku

tworzyw budowlanych zawierajàcych

cement i gips, zanieczyszczenie cemen-

tu portlandzkiego spoiwem gipsowym,

zastosowanie zbyt silnej zaprawy tyn-

karskiej wzgl´dem pod∏o˝a, wykonywa-

nie kolejnych warstw tynków z zapraw

o zwi´kszajàcej si´ wytrzyma∏oÊci, zbyt

du˝à gruboÊç tynku (zalecane przez

polskà norm´ gruboÊci tynków zwy-

k∏ych podano w tabeli 1) lub zbyt du˝e

ró˝nice jego gruboÊci, ruchy pod∏o˝a

w wyniku dzia∏ania obcià˝eƒ lub zmian

wilgotnoÊci, zbyt wczesne na∏o˝enie

szczelnej g∏adzi lub ok∏adziny na na-

rzut z zaprawy wapiennej wymagajàcej

podczas twardnienia dost´pu CO 2 ,

brak pokrycia siatkà tynkowanych ele-

mentów metalowych, zastosowanie gip-

su do mocowania profili tynkarskich

w tynkach zewn´trznych i zawierajà-

cych cement tynkach wewn´trznych.

Do najcz´Êciej spotykanych przy-

czyn os∏abienia przyczepnoÊci g∏adzi

do narzutu zalicza si´: wykonanie

zwartej, nieprzepuszczalnej g∏adzi na

wilgotnym narzucie, wykonanie war-

stwy g∏adzi zbyt mocnej wzgl´dem na-

rzutu, zbyt du˝à g∏adkoÊç narzutu, na-

k∏adanie na g∏adê ci´˝kich ok∏adzin

Êciennych.

Najcz´Êciej spotykane przyczyny

os∏abienia przyczepnoÊci nowych tyn-

ków, wskazywane przez brytyjskie Sto-

warzyszenie Przemys∏u Zapraw Bu-

dowlanych, a tak˝e proponowane Êrod-

ki zaradcze, podano w tabeli 2.

Zarysowania zwiàzane z wykony-

waniem tynków dzieli si´ na trzy pod-

stawowe grupy:

• rysy workowate – powstajàce w jesz-

cze plastycznej zaprawie, majàce zasad-

niczo przebieg poziomy, jednak zwisajà-

ce na kszta∏t worka, d∏ugoÊç 10–20 cm,

rozwartoÊç do oko∏o 3 mm [1]; rysy te

tworzà si´ przede wszystkim na skutek:

nak∏adania w jednej operacji zbyt gru-

bych warstw tynku, z∏ej przyczepnoÊci

zaprawy do pod∏o˝a, zbyt d∏ugiego lub

za silnego zacierania tynku,

• rysy skurczowe Êwie˝ej zaprawy –

wyst´pujàce w warstwie g∏adzi, majàce

przebieg sieciowy z w´z∏ami co ok.

20 cm, rozwartoÊç 0,1–0,5 mm, po-

wstajàce ok. 1–2 godzin po na∏o˝eniu

tynku [1]; rysy te tworzà si´ przede

wszystkim przy zbyt szybkim wysy-

chaniu lub nieprawid∏owej obróbce

koƒcowej g∏adzi (zw∏aszcza przy zacie-

raniu na g∏adko – tzw. blichowaniu),

• rysy skurczowe stwardnia∏ej zapra-

wy (tzw. rysy napr´˝eniowe) – wyst´-

pujàce w ca∏ej gruboÊci tynku, majàce

przebieg sieciowy lub rozga∏´ziony ty-

pu Y, pojawiajàce si´ 1–2 miesi´cy po

zakoƒczeniu prac tynkarskich [1]; rysy

te powstajà g∏ównie w wyniku: zastoso-

wania tynku o wytrzyma∏oÊci wi´kszej

ni˝ pod∏o˝e, wykonania g∏adzi o wy-

trzyma∏oÊci wi´kszej ni˝ narzut,

nieprzestrzegania przerw technologicz-

nych pomi´dzy wykonaniem narzutu

a nanoszeniem g∏adzi, zbyt szybkiego

wysychania warstw tynku.

Zarysowania zwiàzane z wp∏ywem

pod∏o˝a mogà byç spowodowane:

• u˝yciem zbyt s∏abej zaprawy mu-

rarskiej i niewystarczajàcym zespole-

niem cegie∏, pustaków lub bloczków

w murze,

• wykonaniem w murze spoin zbyt

szerokich albo niedostatecznie wype∏-

nionych zaprawà murarskà,

• niew∏aÊciwym przewiàzaniem muru,

• brakiem zabezpieczenia wyprawy

w miejscach po∏àczeƒ elementów wy-

konanych z ró˝nych materia∏ów,

a w tym m.in. brakiem stosowania no-

Êników tynku do przykrywania bruzd

instalacyjnych, drewnianych elemen-

tów konstrukcyjnych, styków Êciany

z przewodami kominowymi,

• brakiem zbrojenia obrzutki w przy-

padku tynkowania niektórych pod∏o˝y,

np. p∏yt lub bloczków wiórowo-ce-

mentowych.

Ryzyko powstawania rys zwiàza-

nych z wykonywaniem tynków i wp∏y-

wem pod∏o˝a zwi´kszajà: zbyt du˝e

nierównoÊci pod∏o˝a, a w konsekwen-

cji nierówna gruboÊç tynku, stosowa-

nie zapraw zbyt t∏ustych i inne czynni-

ki przedstawione w tabeli 2.

Sp´kania natury konstrukcyjnej sà

to pionowe, poziome lub ukoÊne rysy

najcz´Êciej o du˝ej rozwartoÊci, prze-

chodzàce przez wszystkie warstwy wy-

prawy tynkarskiej. Do ich rozpoznania

konieczne jest okreÊlenie g∏´bokoÊci

sp´kaƒ, a zw∏aszcza stwierdzenie, czy

sp´kania ograniczone sà tylko do tyn-

ku, czy te˝ przechodzà równie˝ przez

pod∏o˝e.

Zarysowania zwiàzane z konstruk-

cjà budynku mogà byç wywo∏ane:

• osiadaniem pod∏o˝a gruntowego,

• zró˝nicowanym obcià˝eniem u˝yt-

kowym,

• stosowaniem do wznoszenia Êcian

w obr´bie jednej kondygnacji materia-

∏ów o ró˝nych wspó∏czynnikach spr´-

˝ystoÊci, czy te˝ ró˝nej rozszerzalnoÊci

termicznej,

• skurczem i p´cznieniem materia-

∏ów Êciennych,

• przemieszczeniami i odkszta∏ce-

niami stropów,

• nierównomiernym nagrzewaniem

budynku pod wp∏ywem promieniowa-

nia s∏onecznego,

• ruchami cieplnymi stropodachu.

W przypadku Êcianek dzia∏owych

na ich zarysowanie oraz zarysowanie

tynków ma najcz´Êciej wp∏yw: osiada-

nie pod∏o˝y wykonanych na gruncie,

ugi´cie stropów, na których Êcianki sà

ustawione, obcià˝enie Êcianek uginajà-

cymi si´ stropami nad nimi (przy braku

pozostawienia szczeliny wype∏nionej

materia∏em elastycznym pomi´dzy gór-

nà kraw´dzià Êcianki a stropem), skurcz

niedostatecznie wyschni´tych materia-

∏ów, z których wykonano Êcianki.

Zarysowania i sp´kania tynków

Uszkodzenia te mogà byç zwiàzane z:

wykonywaniem tynków, wp∏ywem

pod∏o˝a, zastosowanymi rozwiàzania-

mi konstrukcyjnymi budynku. Mogà

wynikaç tak˝e z drgaƒ lub wstrzàsów

wywo∏anych oddzia∏ywaniami ze-

wn´trznymi lub wewn´trznymi. Zary-

sowania tynków mogà wyst´powaç

∏àcznie z odspojeniem tynku lub nieza-

le˝nie od niego.

Wykwity solne

Wykwity to naloty, bardzo cz´sto bar-

wy bia∏ej, wyst´pujàce na powierzchni

wyprawy. W przypadku tynków zwy-

k∏ych wykwity powstajà przede

wszystkim w wyniku krystalizacji soli

przenoszonych przez wod´. Ich poja-

wienie si´ mo˝e byç zwiàzane z obec-

noÊcià rozpuszczalnych w wodzie soli

w spoiwie (najcz´Êciej w wapnie), kru-

szywie albo w wodzie zarobowej u˝ytej

czerwiec 2002

KALEJDOSKOP

BUDOWLANY

TECHNO

LOGIE

Tabela 2. Przyczyny najcz´stszych uszkodzeƒ tynków i proponowane Êrodki zaradcze

Przyczyny

Ârodki zaradcze

Os∏abienie przyczepnoÊci tynku do pod∏o˝a

Bardzo du˝a ch∏onnoÊç pod∏o˝a Usunàç odspojony tynk. Zredukowaç ch∏onnoÊç pod∏o˝a np. za pomocà obrzutki

cementowej i ponownie wykonaç tynk

Ma∏a ch∏onnoÊç pod∏o˝a ze wzgl´du na jego Usunàç odspojony tynk. Sprawdziç pod∏o˝e ze wzgl´du na zawartoÊç wody

du˝à g´stoÊç lub nasycenie wodà i ch∏onnoÊç. Je˝eli przyczynà jest du˝a g´stoÊç pod∏o˝a, nale˝y zastosowaç

odpowiedni Êrodek gruntujàcy zwi´kszajàcy przyczepnoÊç. Je˝eli przyczynà jest

nasycenie wodà, okreÊliç powód zawilgocenia i w miar´ potrzeby zredukowaç.

Pozwoliç na wyschni´cie. Zastosowaç obrzutk´ cementowà i wykonaç ponownie

tynk w normalny sposób

Agresja siarczanowa na styku mi´dzy Usunàç odspojony tynk. OkreÊliç powód zawilgocenia i w miar´ potrzeby

tworzywami na bazie cementu i gipsu (np. mi´dzy zredukowaç. Pozwoliç na wyschni´cie. Wszelkie osady usunàç za pomocà

pod∏o˝em betonowym a tynkiem gipsowym)

szczotkowania i wykonaç ponownie tynk. W niezb´dnych przypadkach zastosowaç

Uwaga: Siarczany niszczà tworzywa

Êrodek gruntujàcy o charakterze odcinajàcym

cementowe przy wyst´powaniu zawilgocenia.

Nadmierna gruboÊç tynku Usunàç odspojony tynk. Wykonaç ponownie wypraw´ tynkarskà stosujàc warstwy

o zalecanej gruboÊci. Ka˝dà warstw´ odpowiednio uszorstniç i pozwoliç na dok∏adne

jej wyschni´cie (zwiàzanie), umo˝liwiajàc tym samym wystàpienie skurczu

przed na∏o˝eniem kolejnej warstwy

Zastosowanie wyprawy tynkarskiej zbyt silnej Usunàç odspojony materia∏. Wykonaç ponownie tynk wykorzystujàc s∏abszà zapraw´.

wzgl´dem pod∏o˝a. Fragmenty licowych cz´Êci W przypadku bardzo s∏abych pod∏o˝y nale˝y rozwa˝yç zastosowanie podk∏adu z siatki

bloczków lub cegie∏ mo˝na odrywaç wraz z tynkiem metalowej lub polimerowego Êrodka gruntujàcego wzmacniajàcego pod∏o˝e

Zanieczyszczenie cementu portlandzkiego tynkiem Usunàç tynk ca∏kowicie. Zeszczotkowaç starannie ca∏y osad z tynkowanej powierzchni

gipsowym. W warunkach zawilgocenia tynk taki i oczyÊciç jà z py∏u. Wykonaç ponownie tynk stosujàc zwyk∏à zapraw´ na spoiwie

ulegnie zniszczeniu wskutek agresji siarczanowej cementowym. W warunkach wilgotnych tynki zawierajàce gips nie sà zalecane

i p´cznienia tworzàcych si´ kryszta∏ów etryngitu

Zastosowanie warstwy g∏adzi zbyt silnej

Usunàç odspojony materia∏

wzgl´dem warstwy narzutu

Wykonaç ponownie tynk stosujàc odpowiednià zapraw´

Os∏abienie przyczepnoÊci g∏adzi do narzutu

Wykonanie zwartej, nieprzepuszczalnej g∏adzi

Pozwoliç na wyschni´cie Êciany, ca∏kowicie usunàç odspojony tynk.

na wilgotnym narzucie, co jest powszechnà

Wykonaç ponownie odpowiednià warstw´ g∏adzi

przyczynà jej uszkodzeƒ

Wykonanie warstwy g∏adzi zbyt mocnej Ca∏kowicie usunàç odspojony tynk. Wykonaç ponownie wypraw´ tynkarskà, stosujàc

wzgl´dem narzutu s∏abszà zapraw´ do warstwy g∏adzi lub silniejszà do warstwy narzutu

Niedostateczna chropowatoÊç warstwy narzutu. Usunàç warstw´ g∏adzi i uszorstniç narzut w celu zapewnienia odpowiedniej

przyczepnoÊci. Usunàç py∏ wilgotnà szczotkà i wykonaç ponownie warstw´ wierzchnià

Sp´kania w∏osowate g∏adzi

Naniesienie g∏adzi na warstw´ narzutu,

Ma∏e powierzchnie mo˝na naprawiç za pomocà firmowych szpachlówek (zgodnych

wykonanà z zaprawy cementowo-wapiennej

z wykonywanym tynkiem). Du˝e powierzchnie mogà wymagaç kompletnego

lub cementowej, przed jej dostatecznym

ponownego wyg∏adzenia przy zastosowaniu bardzo cienkiej warstwy wyprawy

wyschni´ciem

tynkarskiej

Naniesienie warstwy g∏adzi na warstw´ narzutu, Jak wy˝ej.

wykonanà na spoiwie cementowym, która utraci∏a Je˝eli warstwa narzutu jest zbyt s∏aba i pylàca, mo˝e byç konieczne jej

zbyt wiele wody, zanim zwiàza∏a ca∏kowicie usuni´cie i ponowne wykonanie kompletnej wyprawy tynkarskiej

Zastosowanie piasków zanieczyszczonych glinà Jak wy˝ej. Piaski gliniaste powodujà znaczny skurcz podczas wysychania

do wykonania narzutu

(twardnienia) zaprawy i nie powinny byç wykorzystywane do robót tynkarskich

Sp´kania natury konstrukcyjnej

Sp´kania wy∏àcznie wyprawy tynkarskiej. Mo˝e Ma∏e obszary mo˝na naprawiç za pomocà firmowych szpachlówek (zgodnych

to byç wywo∏ane skurczem podczas wysychania z wykonywanym tynkiem). Du˝e obszary mogà wymagaç kompletnego ponownego

materia∏u Êciennego w rezultacie otynkowania

wyg∏adzenia przy zastosowaniu bardzo cienkiej warstwy wyprawy tynkarskiej

Êciany przed jej ca∏kowitym wyschni´ciem

Sp´kania wyprawy tynkarskiej i pod∏o˝a. Mo˝e Przeprowadziç konsultacje z in˝ynierem konstruktorem lub projektantem

to byç spowodowane przemieszczaniem lub

odkszta∏caniem si´ elementów konstrukcji lub

ich fragmentów

Powstawanie wykwitów na wykonanym tynku

Wykonywanie wyprawy tynkarskiej

Uniemo˝liwiç dost´p wody powodujàcej zawilgocenie Êcian. Pozwoliç

na zawilgoconych Êcianach

na wyschni´cie. Usunàç naloty za pomocà szczotkowania. Nigdy nie nale˝y malowaç

wykazujàcych Êlady wykwitów Êcian przed ich ca∏kowitym wyschni´ciem

KALEJDOSKOP

BUDOWLANY

czerwiec 2002

TECHNO

LOGIE

c.d. Tabela 2. Przyczyny najcz´stszych uszkodzeƒ tynków i proponowane Êrodki zaradcze

Odpryski i p´cherze na powierzchni tynku

Odpryski w warstwach wierzchniej i spodniej Skontaktowaç si´ z dostawcà surowców u˝ytych do wykonania zaprawy tynkarskiej.

powodowane przez niestabilne czàstki obecne Kiedy uzyska si´ zapewnienie, ˝e pojawienie si´ kolejnych odprysków nie jest

w mieszance zaprawy w czasie wykonywania prawdopodobne, nale˝y przystàpiç do naprawy tynku. Wyodr´bnione obszary

prac tynkarskich. Mogà one pochodziç z zaprawy z wyst´pujàcymi odpryskami mogà wymagaç kompletnego ponownego wyg∏adzenia

gipsowej, wapna, gliny lub zastosowania

przy zastosowaniu bardzo cienkiej warstwy wyprawy tynkarskiej

cz´Êciowo uwodnionego (zbrylonego) cementu.

Odpryski w pod∏o˝u powodowane obecnoÊcià Dokonaç konsultacji z producentem elementów murowych

niestabilnych czàstek w materia∏ach u˝ytych

do budowy przegrody

P´cherze w g∏adzi powodowane uwi´zieniem

Wyciàç lub zeszlifowaç ma∏e p´cherze i wype∏niç wszelkie pozosta∏e nierównoÊci

powietrza lub niezwiàzanej wody

przy u˝yciu firmowej masy szpachlowej (zgodnej z wykonywanym tynkiem)

w trakcie nanoszenia tynku

do przygotowania zaprawy, sk∏adowa-

niem kruszywa na go∏ej ziemi i mo˝li-

woÊcià pobierania z niej soli, zawarto-

Êcià soli w materia∏ach u˝ytych do

wznoszenia budynku (najcz´Êciej w ce-

g∏ach), agresywnym dzia∏aniem kwa-

Ênych opadów atmosferycznych i za-

nieczyszczeƒ powietrza. Przenoszenie,

a nast´pnie krystalizacja soli na po-

wierzchni i we wn´trzu tynku zwiàza-

ne sà g∏ównie z kapilarnym podciàga-

niem wody, a tak˝e z bezpoÊrednim

dzia∏aniem wody opadowej i z rozpry-

skami tej wody odbitej od powierzchni

terenu, gzymsów i innych elementów.

Powstawaniu wykwitów na nowych

tynkach mo˝e sprzyjaç ich wykonywa-

nie na zawilgoconych, niedostatecznie

wyschni´tych Êcianach. Sole objawia-

jàce si´ w postaci wykwitów na po-

wierzchni tynku mogà gromadziç si´

tak˝e w jego wn´trzu, powodujàc os∏a-

bienie struktury tynku w wyniku ci-

Ênienia krystalizacji, a tak˝e wzrost

wilgotnoÊci tynku na skutek odk∏ada-

nia si´ soli higroskopijnych.

Spotykane sà tak˝e wykwity spowo-

dowane wyd∏u˝eniem czasu wiàzania

zaprawy w niesprzyjajàcych warun-

kach atmosferycznych (przy niskiej

temperaturze i wysokiej wilgotnoÊci

powietrza) i powstawaniem nalotu w´-

glanu wapniowego. Wykwity tego typu

wyst´pujà jednak przede wszystkim

w przypadku wypraw pocienionych.

cych podczas nanoszenia i obróbki g∏a-

dzi tynkowej lub jednowarstwowych

tynków gipsowych.

Odpryski wyst´pujàce na tynku mo-

gà byç zwiàzane z obecnoÊcià p´cznie-

jàcych zanieczyszczeƒ w sk∏adnikach

zaprawy tynkarskiej, wzgl´dnie w ma-

teria∏ach stanowiàcych pod∏o˝e pod

tynk. Cz´sto spotykanà przyczynà od-

prysków i sp´cznieƒ jest zanieczysz-

czenie kruszywa u˝ytego do zaprawy

tynkarskiej marglem lub glinà, a tak˝e

zawartoÊç w wapnie niedogaszonych

czàstek. W przypadku pod∏o˝y uszko-

dzenia tynku mogà np. wystàpiç na

skutek obecnoÊci margla w elementach

ceramicznych, czy te˝ u˝ycia do pro-

dukcji elementów Êciennych lub stro-

powych ˝u˝lobetonu z zawartoÊcià nie-

odgazowanego ˝u˝la i nieprzepalonych

ziaren w´gla.

Wyst´powanie p´cherzy mo˝e byç

spowodowane zbyt wczesnym wyg∏a-

dzeniem tynku gipsowego. Tendencj´

do ich tworzenia wykazujà jednowar-

stwowe tynki gipsowe i gipsowo-

-wapienne uk∏adane na g∏adkich po-

wierzchniach betonowych.

Przyczyny odprysków i p´cherzy na

powierzchniach tynków, wskazywane

przez brytyjskie Stowarzyszenie Prze-

mys∏u Zapraw Budowlanych, a tak˝e

proponowane Êrodki zaradcze, podano

w tabeli 2.

cesów wiàzania i twardnienia spoiwa,

uszkodzeƒ struktury stwardnia∏ej za-

prawy. Nieprawid∏owy przebieg proce-

sów wiàzania mo˝e byç spowodowany

zbyt szybkim wysychaniem zaprawy

tynkarskiej na skutek nadmiernej

ch∏onnoÊci pod∏o˝a czy te˝ dzia∏ania

s∏oƒca i wiatru na Êwie˝y tynk, co pro-

wadzi do tzw. spalenia zaprawy. Zaha-

mowanie procesu wiàzania i twardnie-

nia mo˝e wynikaç np. z: obni˝enia si´

temperatury poni˝ej +5ºC czy te˝ za-

nieczyszczenia kruszywa albo wody

zarobowej substancjami humusowymi,

kwasami mineralnymi, cukrem. Uszko-

dzenia struktury stwardnia∏ej zaprawy

mogà byç wywo∏ane: d∏ugotrwa∏ym za-

wilgoceniem, procesami krystalizacji

i rozpuszczania soli, wymywaniem

sk∏adników zapraw przez wod´, za-

grzybieniem Êcian.

W wyniku os∏abienia wytrzyma∏oÊci

mogà powstaç z∏uszczenia, wykrusze-

nia i osypywanie tynków.

Zabrudzenia

Nierównomierne zabrudzenia tynków

wewn´trznych mogà wynikaç z prze-

marzania Êcian i nierównomiernego

osadzania si´ kurzu. Jest to widoczne

np. w miejscach wyst´powania „zim-

nych” spoin pomi´dzy bloczkami z be-

tonu komórkowego, w naro˝ach po-

mieszczeƒ czy te˝ na nieocieplonych

nadpro˝ach okiennych. W przypadku

Êcian zewn´trznych ich nierównomier-

ne zabrudzenie w czasie eksploatacji

budynku powstaje najcz´Êciej w wyni-

ku: zbyt du˝ych odchyleƒ wykonaw-

czych powierzchni tynku od p∏aszczy-

zny pionowej, sp∏ywania wody opado-

wej stru˝kami, ograniczenia równo-

miernego sp∏ywania wody opadowej

przez podokienniki zewn´trzne, gzym-

Utrata wytrzyma∏oÊci

Zmniejszenie wytrzyma∏oÊci tynku

mo˝e wystàpiç w wyniku: u˝ycia do

przygotowania zaprawy tynkarskiej

zwietrza∏ego spoiwa lub zbyt ma∏ej je-

go iloÊci, zanieczyszczenia kruszywa

albo wody zarobowej, przekroczenia

czasu zu˝ycia zaprawy, nieprawid∏o-

wego przebiegu lub zahamowania pro-

Odpryski i p´cherze

Odpryski to usterki powierzchni w po-

staci ma∏ych grudek, guzków lub krate-

rów powstajàcych po zakoƒczeniu pro-

cesu tynkowania w rezultacie ekspan-

sywnych reakcji chemicznych. P´che-

rze to usterki powierzchni w postaci

ma∏ych g∏adkich p´cherzy powstajà-

czerwiec 2002

KALEJDOSKOP

BUDOWLANY

TECHNO

LOGIE

Rys. 1. Rysy zwiàzane z tynkiem: 1 – rysy skurczowe Êwie˝ej zaprawy, 2 – rysy skurczowe stwardnia∏ej zaprawy (sieciowe lub typu Y),

3 – rysy workowate. Rys. 2. Rysy zwiàzane z pod∏o˝em: 1 – rysy spowodowane zbyt s∏abà zaprawà murarskà lub z∏ym wykonaniem

spoin w murze, 2 – rysy spowodowane niew∏aÊciwym przewiàzaniem muru, 3 – rysy spowodowane zmianà materia∏u pod∏o˝a bez

zabezpieczenia styków lub niew∏aÊciwymi skrzynkami ˝aluzjowymi. Rys. 3. Rysy zwiàzane z konstrukcjà budynku: 1 – rysy

spowodowane odkszta∏ceniami stropu, 2 – rysy spowodowane skurczem lub p´cznieniem murów, 3 – rysy spowodowane ró˝nicami

w przenoszeniu obcià˝eƒ lub nierównomiernym osiadaniem budynku.

sy i balkony. Ponadto na tynkach mogà

pojawiaç si´ zacieki i plamy korozyjne

na skutek braku lub zniszczenia zabez-

pieczenia antykorozyjnego elementów

przechodzàcych przez tynk lub w nim

osadzonych (np. stosowanie profili tyn-

karskich ocynkowanych, w których

warstwa antykorozyjna zosta∏a spalona

w wyniku ci´cia szlifierkà).

szczelnoÊci instalacji kanalizacyjnej

i odprowadzajàcej wod´ opadowà.

Rozwój organizmów na tynkach ze-

wn´trznych zwiàzany mo˝e byç z sa-

mym obiektem i jego po∏o˝eniem.

Du˝e znaczenie ma czas trwania bu-

dowy i stosowane rozwiàzania meteria-

∏owo-konstrukcyjne. Ze wzgl´du na co-

raz krótsze terminy budowy i prace pro-

wadzone w okresie zimowym zmniej-

sza si´ przerwy robocze i tym samym

ogranicza mo˝liwoÊç wysychania ele-

mentów pomi´dzy kolejnymi procesa-

mi budowlanymi. Rezultatem tego sà

znaczne pozosta∏oÊci wilgoci w elemen-

tach budowlanych, co mo˝e sprzyjaç

rozwojowi pleÊni i glonów. Ponadto na

mo˝liwoÊç porastania elewacji wp∏ywa:

brak okapów nad licami murów, wadli-

we odprowadzenie wody opadowej,

stosowanie na ocienionych elewacjach

elementów poziomych umo˝liwiajà-

cych zawilgocenie wodà rozpryskowà,

zbyt ma∏e przekroje rynien, niew∏aÊci-

we po∏àczenia rur spustowych z rynna-

mi, wykraplanie si´ kondensatu na ele-

wacji, które mo˝e byç powodowane

przez ni˝sze temperatury powierzchni

Êcian zewn´trznych w rezultacie zwi´k-

szonej izolacji cieplnej.

Wi´cej informacji o b∏´dach w wy-

konywaniu i uszkodzeniach tynków

autorzy cyklu zamierzajà podaç przy

opisie innych rodzajów wypraw.

Rozwój grzybów,

glonów i mchów

Porastanie tynków mo˝e mieç miejsce

zarówno na tynkach wewn´trznych,

jak i na zewn´trznych tynkach elewa-

cyjnych. Rozwój grzybów pleÊniowych

na tynkach wewn´trznych wynika

przede wszystkim z zawilgocenia np.

na skutek przemarzania Êcian, braku

lub uszkodzenia izolacji wodochron-

nych, podciàgania kapilarnego, nie-

dr in˝. Mariusz Gaczek

mgr in˝. S∏awomir Fiszer

Instytut Konstrukcji Budowlanych

Politechnika Poznaƒska

[1] H. Weber: Instandsetzung gerissener Putze

an Fassaden.

KALEJDOSKOP

BUDOWLANY

czerwiec 2002

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: