16_14.pdf

rojekty AVT

V VT

Zegar z budzikiem

i timerem

2140

Przedstawiany układ został

opracowany pod wpływem licznych

listów nadesłanych przez

Czytelników, upominających się

o prosty i tani zegar elektroniczny.

Opisany dalej układ wyróżnia się

spośród wszystkich możliwych

rozwiązań niską ceną przy znacznej

liczbie spełnianych funkcji.

Obecnie zegary elektroniczne wyko−

nuje się zazwyczaj z użyciem mikropro−

cesorów jednoukładowych. Zastosowa−

nie mikroprocesora pozwala zrealizować

dowolnie wiele różnych funkcji, między

innymi kilka alarmów, timerów, czy

wyjść sterujących innymi urządzenia−

mi.

Ale z nadesłanych listów wynika, że

wielu Czytelników chciałoby wykonać

prosty zegar elektroniczny nie zawierają−

cy mikroprocesora. Jedną z możliwości

jest wykorzystanie znanej od dawna kos−

tki TMS3450. Zaletą takiego rozwiązania

jest fakt, że układy te są bardzo tanie,

a dodatkowo bez większych kłopotów

można kupić odpowiedni, czterocyfrowy

wyświetlacz LED.

Funkcje układu TMS3450

Kostka w podstawowym trybie pełni

funkcję czterocyfrowego zegara. Może

pracować w cyklu 12 lub 24−godzinnym.

Zegar wyświetla godzinę i minutę, a po

naciśnięciu przycisku na wyświetlaczu

pojawiają się sekundy.

W roli budzika, o nastawionej godzi−

nie, kostka daje sygnał dźwiękowy. Po

włączeniu się sygnału dzwonienia moż−

na przyciskiem SNOOZE (drzemka) wyłą−

czyć dźwięk na około 9 minut. Po tych

9 minutach drzemki sygnał budzenia po−

jawi się ponownie, i znów naciśnięciem

tego przycisku można go odroczyć na ko−

lejne 9 minut, itd... Właściwość bardzo

cenna dla śpiochów.

Układ ma też układ timera. Zakres na−

stawianych czasów wynosi 1...119 mi−

nut. Kostka może sterować przekaźni−

kiem − przekaźnik trzyma przez nastawio−

ny czas i puszcza po jego upływie.

Opis układu scalonego

TMS3450

Kostka TMS3450 produkowana przez

Texas Instruments została opracowana

przed laty, dlatego wykonana jest

w technologii p−MOS. Układ wyprowa−

dzeń pokazany jest na rysunku 1

rysunku 1

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/97

rojekty A

Projekty A

rysunku 1. Roz−

staw nóżek kostki jest nietypowy − za−

miast rastru 2,54mm wykorzystano ras−

ter 1,8mm − dla użytkownika nie ma to

większego znaczenia, tyle, że nie można

zastosować podstawki − kostkę trzeba

wlutować bezporednio w płytkę.

Projekty A

rojekty AVT

V VT

Podstawowe parametry układu TMS3450

Zakres napięć zasilania:

−7,5...14V

Pobór prądu przez kostkę:

typ. 5mA, max 7mA

Zakres temperatur pracy:

−20...+70°C

Wydajność prądowa wyjść wyświetlacza:

min. 18mA

Wydajność prądowa wyjść SLEEP, ALARM:

min. 5mA

Częstotliwość rezerwowego oscylatora RC:

900Hz

Rys. 1. Układ wyprowadzeń układu

TMS3450.

ca i wspomniany oscylator pozwalają

uniknąć ustawiania czasu bieżącego

i czasu budzenia po każdorazowym wy−

jęciu wtyczki z gniazdka.

Przy zaniku napięcia sieci wyświetlacz

jest wygaszany. Wynika to nie tylko

z oszczędności baterii. Dla zmniejszenia

ilości wyprowadzeń układu i współpra−

cującego wyświetlacza, zastosowano

wyświetlacz pseudomultipleksowy.

Segmenty wyświetlacza LED podzielono

na dwie grupy. Połączenia wewnętrzne

wyświetlacza i jego wymiary pokazane

są na rysunku 2

wyświetlacz może być zasilany napię−

ciem znacznie niższym, byleby tylko za−

pewniony był prąd wystarczająco duży

do uzyskania potrzebnej jasności seg−

mentów.

Układ ma dwa wyjścia (nóżki 16 i 17).

W stanie spoczynku na obydwu tych wy−

jściach występuje napięcie równe ujem−

nemu napięciu zasilania kostki.

Gdy zadziała budzik, na nóżce 16 poja−

wiają się paczki impulsów o częstotli−

wościach akustycznych − sygnał ten mo−

że być wykorzystany wprost do podłą−

czenia głośniczka dynamicznego lub pie−

zoceramicznego.

Nóżka numer 17 jest wyjściem timera

− w momencie uruchomienia timera po−

jawia się tam stałe napięcie dodatnie.

Napięcie to spada do poziomu ujemnego

napięcia zasilania po upływie nastawio−

nego czasu (1...119 minut).

Nóżki 18, 19, 21, 22, 23 i 24 są we−

jściami sterującymi funkcjami kostki.

Wejścia reagują na podanie dodatniego

napięcia zasilającego.

Wejścia sterujące oznaczone są:

ALARM, DISPLAY ALARM, MIN, HOUR,

SLEEP i SNOOZE.

Opis zegara

Pełny schemat ideowy zegara z kost−

ką TMS3450 pokazany jest na rysunku 3

Układ scalony zegara zawiera liczniki,

dekodery, układy sterujące itp. Znajo−

mość szczegółów budowy wewnętrznej

nie jest konieczna do wykorzystania wszys−

tkich możliwości układu. W praktyce waż−

niejsze jest zrozumienie ogólnej zasady

działania i opanowanie bieżącej obsługi.

Należy jedynie wiedzieć, że podobnie

jak wiele innych układów zegarowych,

kostka TMS3450 wykorzystuje w roli

częstotliwości wzorcowej częstotliwość

sieci energetycznej. Sygnał 50 lub 60 Hz

podawany jest na nóżkę 25. Wejście nr

26 pozwala dostosować liczniki zegara

do jednej z tych częstotliwości − dla

50Hz nóżka ta ma być zwarta do plusa

zasilania. Przez wiele lat częstotliwość

w krajowej sieci energetycznej była nie−

co mniejsza niż nominalne 50Hz, dlatego

zegary wykorzystujące sieć energetycz−

ną (montowane w magnetowidach, ra−

dioodbiornikach, kuchenkach mikrofalo−

wych, itp.) ustawicznie się późniły.

Obecnie częstotliwość sieci energetycz−

nej jest zdecydowanie lepsza, dlatego

w przedstawionym dalej rozwiązaniu

układowym wykorzystano ten prosty

sposób, nie zastosowano natomiast od−

dzielnego generatora kwarcowego.

Na wypadek zaniku napięcia sieci

układ scalony wyposażony jest w prosty

oscylator RC (nóżka 27), który w razie

awarii sieci, przy zasilaniu bateryjnym

służy jako źródło częstotliwości wzorco−

wej. Oczywiście dokładność i stabilność

częstotliwości takiego generatora RC

jest niewielka. Przy zmianach tempera−

tury i napięcia rezerwowej baterii zasila−

jącej odchyłka częstotliwości może sięg−

nąć kilku procent. Producent nie przewi−

dywał jednak długich przerw w zasilaniu.

Oscylator ten jest wystarczająco dokład−

ny w przypadku krótkich, najwyżej kilku−

minutowych przerw, związanych na

przykład z przenoszeniem budzika z jed−

nego pomieszczenia do drugiego. W ta−

kim wypadku rezerwowa bateria zasilają−

rysunku 2. Katody, czyli elektrody

ujemne każdej z grup są sterowane na

przemian.

Do sterowania obiema tymi grupami

przewidziano prosty sposób − wykorzys−

tuje się mianowicie transformator siecio−

wy z dzielonym uzwojeniem, czyli z od−

czepem w środku. Środkowy punkt

uzwojenia jest wtedy masą, a dwie gru−

py segmentów wyświetlacza sterowane

są na przemian ujemnymi połówkami na−

pięcia, występującymi na obu uzwoje−

niach transformatora.

Jak z tego widać, plus zasilania jest

masą zegara. Wyświetlacz jest zasilany

napięciem ujemnym, tętniącym, wy−

prostowanym jednopołówkowo (oczy−

wiście bez filtracji). Sam układ scalony

jest zasilany napięciem ujemnym, filtro−

wanym i stabilizowanym. Napięcie to

powinno wynosić −7,5...−14V, natomiast

rysunku 3.

Układ scalony współpracuje ze specjal−

nie dostosowanym wyświetlaczem typu

rysunku 3

Rys. 2. Układ wyprowadzeń i wymiary wyświetlacza.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/97

rojekty A

rysunku 2

rojekty AVT

V VT

Rys. 3. Pełny schemat ideowy zegara.

FTTL655. Połączenie nóżek 26 i 28 do

plusa zasilania zapewnia pracę kostki

w trybie 24−godzinnym przy częstotli−

wości wzorcowej 50Hz.

Elementy C1, R1 i PR1 pozwalają

ustawić częstotliwość oscylatora przy

zasilaniu z baterii rezerwowej 9V.

Przyciski SNOOZE, SLEEP, HOUR,

MIN i DISPLAY ALARM dołączają odpo−

wiednie wejścia do plusa zasilania. We−

jścia te mają wewnątrz wbudowane re−

zystory dołączone do minusa zasilania.

Końcówka 18 służy do włączania alar−

mu. Tutaj nie można zastosować chwilo−

wego przycisku − musi być użyty prze−

łącznik dwustabilny (S6). Gdy na koń−

cówkę 18 podane jest dodatnie napięcie

zasilające, alarm jest wyłączony. Pozo−

stawienie tej końcówki “w powietrzu”

umożliwia pracę budzika. Przy takim

działaniu, drugi styk przełącznika S6 wy−

korzystano do sterowania kropki sygnali−

zującej włączenie budzika. Porównanie

rysunków 2 i 3 pozwala zrozumieć spo−

sób połączenia dolnej lewej kropki na

wyświetlaczu. Rezystor R12 wyznacza

jasność świecenia tej kropki.

W układzie przewidziano różnorodne

sposoby sygnalizacji alarmu (budzika).

Na nóżce 16 pojawia się sygnał

o częstotliwości około 900Hz bramko−

wany przebiegiem 2Hz. Do nóżki tej

(właściwie do punktów A i B) można

więc bezpośrednio podłączyć przetwor−

nik piezo z tubą, albo przez kondensator

elektrolityczny 22...100µF − głośniczek

dynamiczny o rezystancji 25...300 W .

Zamiast zwykłego piszczącego budzi−

ka można wykorzystać znany układ

z melodyjką. Wtedy należy zmontować

elementy R7, U3, D1 i C8, a przetwornik

piezo dołączyć do punktów C i D.

Wyjście alarmu można też wykorzys−

tać do włączenia przekaźnika REL1. Ot−

wiera to szereg dodatkowych możliwoś−

ci, między innymi umożliwia włączenie

radia w momencie budzenia. Ponieważ

na nóżce nr 16 pojawia się impulsowy

przebieg prostokątny, konieczne jest za−

stosowanie kondensatora uśredniające−

go C3. W razie potrzeby można tu zasto−

sować kondensator elektrolityczny o po−

jemności 10µF.

Po włączeniu budzenia na nóżce 16

sygnał występuje przez godzinę i 59 mi−

nut, o ile wcześniej nie zostanie skaso−

wany przyciskiem SNOOZE lub przełącz−

nikiem ALARM (OFF). Niestety nie jest

możliwe jednoczesne wykorzystanie bu−

dzika i timera (do automatycznego wyłą−

czenia sygnału budzenia po czasie krót−

szym niż 119 minut).

W układzie połączeń jak na rysunku 3,

przekaźnik jest więc włączany sygnałem

budzenia z nóżki 16, oraz sygnałem time−

ra z nóżki 17 (przez rezystor R4).

Włączenie timera i sygnału budzenia,

czyli w sumie włączenie przekaźnika

REL1) jest sygnalizowane świeceniem

kropki w dolnym prawym rodu wyświet−

lacza. Jasność tej kropki wyznaczona

jest przez rezystor R11. Porównanie ry−

sunków 2 i 3 wskazuje, że kropka ta bę−

dzie świecić także podczas zaniku zasila−

nia sieciowego, przy zasilaniu z bateri re−

zerwowej.

O ile cenną zaletą jest fakt, że sygnał

dźwiękowy alarmu pojawi się także przy

zasilaniu rezerwowym, o tyle włączanie

przekaźnika i zaświecanie wspomnianej

kropki przy zasilaniu bateryjnym może

być traktowane jako marnowanie energii

baterii. Dlatego w najprostszych zasto−

sowaniach raczej nie należy stosować

elementów R5, R6 i C3. Wtedy ani prze−

kaźnik, ani dioda nie będą włączane po

pojawieniu się sygnału budzika, a tylko

wtedy, gdy włączany będzie timer.

W układzie zastosowano niecodzien−

ny sposób zasilania. Masą jest plus zasi−

lania (dołączony do środkowego odcze−

pu transformatora).

Konieczne jest zastosowanie transfor−

matora z dzielonym uzwojeniem, ponie−

waż wyświetlacz wymaga przemienne−

go sterowania dwóch grup segmentów

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/97

rojekty A

Projekty A

rojekty AVT

V VT

wyświetlacza. Grupy te są zasilane przez

diody D7, D8 i rezystory ograniczające

prąd R8 i R9. Do zasilania wyświetlacza

wystarczy niewielkie napięcie rzędu kil−

ku woltów. Koniecznie należy też pamię−

tać, że kostka musi skądś otrzymać in−

formację, która grupa segmentów ma

być zaświecona. Informacja ta dostar−

czana jest przez nóżkę 25. Nie wystarczy

podać na tę nóżkę jakikolwiek sygnał

o częstotliwości 50Hz − sygnał ten musi

mieć odpowiednią fazę w stosunku do

przebiegów zasilających wyświetlacz.

Podanie na nóżkę 25 sygnału przesunię−

tego w fazie w stosunku do przebiegów

zasilających wyświetlacz, spowoduje

lekkie świecenie “pokrewnych” seg−

mentów drugiej grupy. W efekcie op−

rócz właściwych segmentów, słabo,

ale jednak, świecić będą niektóre

segmenty, które powinny być wyga−

szone.

Obwód dołączony do nóżki 25 może

wydawać się trochę dziwny. W typowej

fabrycznej aplikacji sygnał z transforma−

tora podany jest na nóżkę 25 bezpośred−

nio przez rezystor R13, nie występują

elementy R2, R2, C2, C9. Pokazaną na

schemacie konfigurację zastosowano ze

względu na możliwość wykorzystania

różnych transformatorów o różnych na−

pięciach. Kondensator C9 dodatkowo fil−

truje zasilanie i zapobiega zliczaniu

ewentualnych impulsowych “śmieci”,

czyli szpilkowych zakłóceń, jakie mogły−

by przedostawać się z sieci energetycz−

nej i powodować spieszenie się zegara.

Przesunięcie fazy wprowadzane przez

obwód R2, R3, R13, C2 i C9 może spo−

wodować takie lekkie świecenie niepo−

trzebnych segmentów wyświetlacza.

Przy podanych wartościach tych ele−

mentów wspomniane zjawisko nie wy−

stępuje. Trzeba jednak o tym wiedzieć,

bowiem przy zmianie wartości wymie−

nionych elementów może wystąpić lek−

kie świecenie niepotrzebnych segmen−

tów. Nieświadomy konstruktor byłby

skłonny przypisywać to świecenie

uszkodzeniom w obwodach wyjść steru−

jących wyświetlaczem.

Wykorzystanie takiego sposobu ste−

rowania wyświetlaczem uniemożliwia

też zastosowanie zewnętrznego genera−

tora kwarcowego z dzielnikiem, dające−

go sygnał wzorcowy 50Hz. Jeśli takowy

generator miałby być zastosowany, nale−

żałoby gruntownie przebudować obwo−

dy zasilania wyświetlacza, by uzyskać

potrzebną synchronizację zaświecania

obu grup segmentów.

Jak wspomniano, wyświetlacz może

być zasilany napięciem tętniącym wy−

prostowanym jednopołówkowo, o war−

tości kilku woltów. Natomiast układ sca−

lony musi być zasilany napięciem rzędu

10...12V. Normalnie kostka zasilana jest

napięciem ze stabilizatora z tranzysto−

rem T2. Przy zaniku napięcia sieci auto−

matycznie włącza się bateria rezerwo−

wa. Napięcie zasilania kostki może wy−

nosić nawet 7,5V, ale przy zastosowaniu

baterii rezerwowej o napięciu 9V, aby

niepotrzebnie nie rozładowywać tej ba−

terii, napięcie stabilizatora musi być wy−

ższe niż 10,5V (takie napięcie ma dobra,

świeża bateria 9−woltowa).

Ponieważ napięcie nominalne zasto−

sowanego transformatora jest niewiel−

kie, przewidziano nietypowy układ pros−

townika z podwajaczem napięcia, zawie−

rający elementy D3...D6 i C4...C6. Dzięki

temu do zasilania zegara, z powodze−

niem można wykorzystać maleńki, dwu−

watowy transformatorek TS2/18 o na−

pięciu nominalnym 2x5,5V.

Załóżmy, że w pewnej chwili ujemna

połówka napięcia (ujemna w stosunku

do masy) występuje na dolnej części

uzwojenia, czyli na katodach diod D6

i D8. W tym samym czasie na górnej

części uzwojenia występuje dodatnia po−

łówka napięcia. Ujemna połówka prze−

biegu, przez diodę D8 i rezystor ograni−

czający R9, zasila jedną z grup wyświet−

lacza (nóżki 2 i 3 wyświetlacza). Jedno−

cześnie przez diodę D6 ładowany jest

kondensator C4. W uproszczeniu można

powiedzieć, że ładuje się do między−

szczytowego napięcia występującego

między skrajnymi wyprowadzeniami

transformatora. Trzeba pamiętać, że

w tym czasie górna część uzwojenia nie

jest obciążona (prąd przez diody D3 i D7

nie płynie. A więc górna część uzwojenia

nie jest obciążona i napięcie szczytowe

jest znacznie większe od nominalnego

(5,5V x 1,41).Kondensator C4 ładuje się

więc do napięcia ponad 20V.

W następnym półokresie na górnej

części uzwojenia transformatora pojawia

się połówka ujemna. Prąd płynie przez

D7, R8 do wyświetlacza. Jednocześnie

kondensator C4 rozładowuje się przez

diodę D5 i przekazuje swą energię do

kondensatora C6. W tym samym czasie

przez diodę D3 ładuje się kondensator

C5, który w następnym półokresie odda

swą energię do kondensatora C6 przez

diodę D4.

Kto jeszcze nie do końca rozumie, jak

z transformatora o napięciu nominalnym

(zmiennym) 2x5,5V uzyskuje się napię−

cie przekraczające 20V powinien prze−

prowadzić szereg prób z takim zasila−

czem, obejrzeć na oscyloskopie wystę−

pujące przebiegi, zmierzyć napięcia i do−

kładnie przemyśleć zasadę działania. Ta−

ki układ jest bardzo często przydatny

w praktyce do uzyskiwania napięć wy−

ższych, niż wynikałoby to z napięcia no−

minalnego transformatora.

W opisywanym układzie dzięki zasto−

sowaniu podwajacza, do zasilania zegara

wystarczy mały, dwuwatowy transfor−

mator. Jeśli jednak miałby być zasto−

sowny transformator o wyższym napię−

ciu wyjściowym (ale koniecznie z dzielo−

nym uzwojeniem), to nie trzeba stoso−

wać podwajacza. Wystarczy wlutować

dwie diody D4 i D5, nie montować C4

i C5, a zamiast D3 i D6 wlutować zwory.

Rezystory R8 i R9 należy dobrać, aby

uzyskać potrzebną jasność wyświetla−

cza.

Nie zawsze konieczne jest montowa−

nie stabilizatora. Jeśli napięcie na kon−

densatorze C6 będzie wynosić 11...15V,

wtedy nie trzeba montować elementów

stabilizatora (R10, T2 i D2, D9, C7). Nale−

ży wlutować zwory zamiast diody D9

i w otwory emiter−kolektor tranzystora

T2. Diodę D10 należy pozostawić, bo

jest potrzebna w obwodzie baterii rezer−

wowej.

W układzie przewidziano bezpiecznik

włączony w obwód uzwojenia sieciowe−

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/97

rojekty A

Projekty A

rojekty AVT

V VT

rysunku 5. W razie po−

trzeby przekaźnik RM96 12V należy za−

mówić oddzielnie. Próby pokazały, że

w prostowniku wystarczy tylko jedna

sekcja, dlatego zrezygnowano z elemen−

tów D5, D6 i C4. Rezystory ograniczają−

ce prąd wyświetlacza mają rezystancję

po 10 W , jednak głównym ograniczeniem

jest rezystancja wewnętrzna transforma−

tora. Rezystory te mogą mieć mniejszą

wartość, można je nawet zastąpić zwo−

rami.

Po zmontowaniu obu części płytki na−

leży wykonać połączenia przewodowe.

Pomocą będzie rysunek 6

rysunek 6. Układ nie wy−

maga uruchomiania − prawidłowo zmon−

towany ze sprawnych elementów bę−

dzie działał od razu.

Jedyną ewentualną regulacją będzie

nastawienie częstotliwości oscylatora

rezerwowego (900Hz) za pomocą poten−

cjometru PR1. Nie trzeba do tego częs−

tościomierza, wystarczy ustawić czas

(sekundy) według jakiegokolwiek zegar−

ka z sekundnikiem, potem wyłączyć za−

silanie sieciowe na kilka minut, nastep−

nie włączyć zasilanie sieciowe, przełą−

czyć układ na wyświetlanie sekund

i sprawdzić jaka jest odchyłka wskazań

obu zegarów. Nie trzeba trudzić się

i ustawiać częstotliwości z bardzo dużą

dokładnością, ponieważ częstotliwość

generatora RC będzie się nieco zmieniać

wraz z temperaturą i wartością napięcia

baterii rezerwowej.

W roli zasilania rezerwowego należy

raczej stosować baterię alkaliczną, a nie

Rys. 4. Schemat montażowy.

go transformatora. W zasadzie nie jest

on konieczny, bowiem zastosowany

transformator nie wymaga bezpiecznika.

Bezpiecznik dodany jest na wypadek po−

ważnej awarii i ma zabezpieczyć przed

ewentualnym pożarem. Ponieważ bez−

pieczniki na bardzo małe prądy są tudniej

osiągalne, można tu zastosować bez−

piecznik o jak najmniejszym prądzie, na

przykład 100mA.

Montaż i uruchomienie

Płytka drukowana, przewidziana do

układu zegara, pokazana jest na rysunku

Przewidziano umieszczenie zegara

w estetycznej, niewielkiej obudowie

KM−48N. Związane to jest ze znacznym

upakowaniem elementów na płytce.

Dlatego przed wlutowaniem elementów

warto wstępnie przymierzyć “na sucho”

kluczowe elementy, zaplanować moco−

wanie wyświetlacza, płytki przycisków,

przetwornika piezo, przewodu sieciowe−

go, aby potem uniknąć kłopotów przy

końcowym montażu. Dotyczy to zwłasz−

cza kolejności montażu płytki przycis−

ków, mocowania jej do obudowy i nakle−

jania opisu.

Zamieszczone fotografie będą pomo−

cą w montażu. Pokazują one, że zmonto−

wanie całości w tak małej obudowie nie

sprawi kłopotów.

Na fotografiach pokazano model

z wlutowanym przekaźnikiem. W mode−

lu przekaźnik nie jest wykorzystany. Aby

wykorzystać przekaźnik do sterowania,

należałoby dodatkowo zastosować na−

sadkę sieciową i kawałek kabla. Innym

dobrym rozwiązaniem jest użycie więk−

szej obudowy KM−60 z czerwonym filt−

rem i zamontowanie gniazda sieciowego

na tylnej ściance obudowy. Wypróbowa−

no działanie układu z transformatorem

rysunku

4. Część płytki należy odłamać − posłuży

ona do zamontowania przycisków steru−

jących. Elementy należy zmontować we−

dług ogólnych zasad, zaczynając od naj−

mniejszych. Układ TMS3450 wykonany

jest w technologii p−MOS i jest rzeczy−

wiście wrażliwy na ładunki statyczne.

Należy go wlutować jak najpóźniej, najle−

piej na samym końcu, tuż przed monto−

waniem całości w obudowie. Przed luto−

waniem tej kostki warto rozładować sie−

bie samego, grot lutownicy i przewodzą−

cą gąbkę z kostką, dotykając jakiegoś

uziemionego punktu (np. rury wodocią−

gowej).

rysunku

Rys. 6. Połączenia przewodowe.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/97

rojekty A

Projekty A

TS2/18 i podanymi wartościami elemen−

tów w wersji zawierającej przekaźnik.

Układ pracuje poprawnie z nowoczes−

nym, miniaturowym przekaźnikiem na

12V, odpowiednikiem krajowego RM96.

Nie sprawdzono, czy mały transformator

i podwajacz napięcia poradzą sobie

z przekaźnikiem RM81 12V, który pod−

czas pracy pobiera około 50mA.

Zestaw AVT−2140B zawiera elementy

umożliwiające złożenie wersji bez prze−

kaźnika. Schemat tej uproszczonej wers−

ji pokazany jest na rysunku 5

rysunku 5

rysunek 6

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: