MUKOWISCYDOZA.doc

MUKOWISCYDOZA

Dziedziczna ( AR ), wieloukładowa choroba występująca z częstością 1:2300 urodzeń.

Uwarunkowana mutacją genu w długim ramieniu chromosomu 7, kodującego błonowe kanały jonowe CFTR.

Mutacja genu CFTR prowadzi do zaburzenia funkcji przezbłonowego transportu jonów Cl, co pociąga za sobą zaburzenia czynności gruczołów wydzielania zewnętrznego ( ukł. oddechowego, pokarmowego, gruczołów potowych, dróg żółciowych, nasieniowodów )

Typowa mutacja to: Δ F 508 ( delecja trójki genów kodujących fenyloalaninę w pozycji 508 ); cechuje ją przebieg ciężki

OBJAWY:

·         gęsty, lepki śluz

·         zaburzenia gruczołów wydz. Zewnętrznego

·         postacie:

-          płucna

-          brzuszna

-          mieszna

Ukł. oddechowy:

Zaburzenia dot. 95% przyp.:

·         poranna duszność

·         poranne napady kaszlu z odkrztuszaniem nagromadzonego przez noc gęstego śluzu

·         przewlekły kaszel

·         nawracające i przedłużające się zap. płuc, oskrzeli / oskrzelików

·         długotrwałe, oporne rozdęcie płuc

·         wheezing

·         zapalenia oskrzeli P. aeruginosa, S. aureus

·         przewlekłe zap. zatok obocznych nosa

·         polipy

·         niedorozwój zatok czołowych

Przewód pokarmowy:

·         niedrożność smółkowa u 10-15 % noworodków

·         wzdęcia brzucha

·         nieoddawanie smółki

·         wymioty treścią zawierającą żółć

·         powikłania: perforacja i smółkowe zap. otrzewnej

·         ekwiwalenty niedrożności:

-          ból brzucha w prawym dolnym kwadrancie

-          miękka masa wyczuwalna w badaniu palpacyjnym w prawym podbrzuszu

-          zaleganie mas kałowych w RTG

·         zespół czopa smółkowego

·         cuchnące, obfite, tłuszczowe stolce

·         objawy zesp. złego wchłaniania

·         wypadanie odbytu ( 20% przyp. ) – 6-36 m.ż

·         wgłobienie jelit

·         wypełnienie wyrostka robaczkowego gęstym śluzem

·         zaburzenia drożności dystalnego odcinka jelita krętego

·         refluks żołądkowo-przełykowy

Wątroba:

·         nowordkowe zap. wątroby – przedłużająca się cholestaza

·         marskość wątroby, kamica żółciowa przed 30 rż – akumulacja zagęszczonej żółci

·         stłuszczenie wątroby – wtórne do przewlekłego niedotlenienia wątroby i niedożywienia ( - hipoprotrombinemia )

Trzustka:

·         torbielowate rozdęcie przewodów trzustkowych

·         zwyrodnienie, zanik tkanki gruczołowej i rozrost tkanki włóknistej

·         dyschylia / achylia – spadek / całkowity brak aktywności lipazy trzustkowej

·         opóźnienie rozwoju fizycznego

·         objawy kliniczne niedoborów wit. A,D,E,K

·         niedokrwistość z niedoboru Fe

·         obrzęki

·         zapalenia

·         cukrzyca

Układ rozrodczy:

·         bezpłodność u 99% ♂

Układ kostno-stawowy:

·         napadowe zap. stawów – ból, obrzęk stawów kończyn dolnych i palców rąk + objawy grypopodobne

·         płucna przerostowa osteoartropatia:

-          zniekształcenia palców rąk

-          symetryczny ból i obrzęk stawów nadgarstków, kolan, stawów skokowych

-          zap. okostnej widoczne w RTG

Wskazania do wykonania testu pilokarpinowego:

Rozpoznanie:

·         1 objaw kliniczny

·         obciążający wywiad rodzinny ( rodzeństwo z CF )

·         „+” wynik badanie przesiewowego potwierdzony badaniem dysfunkcji genu CFTR

·         test pilokarpinowy: Wzrost stężenie CL w pocie > 60 mmol/l  w dwóch odrębnych badaniach

·         wykrycie mutacji w obu allelach genu

·         duża wartość przezbłonowej różnicy potencjałów

LECZENIE:

·         antybiotykoterapia ( ma na celu zmniejszenie zmian destrukcyjnych w tkance płucnej w przyp. nowych zakażeń oskrzelowo-płucnych, zaostrzeń stanów zapalnych:

-          ceftazydym + aminoglikozyd

-          powtarzanie kuracji co 3 m-ce

-          antybiotykoterapia wziewna ( P. aeruginosa ) – tobramycyna, gentamycyna; przed inhalacją lek rozszerzający oskrzela

·         leki mukolityczne:

-          Pulomozyne – postać DNAzy I, katalizuje hydrolizę zewnątrzkom. DNA

-          amilorid – hamuje absorpcję Na i zapobiega odwadnianiu płynu okołorzęskowego

-          N-acetylocysteina – depolimeryzacja mukoplisacharudów śluzu

-          Ambroksol – zmniejsza gęstość śluzu, usprawnia ruch rzęsek

·         leki rozszerzające oskrzela:

-          β-mimetyki ( salbutamol, fenoterol )

-          leki a/cholinergiczne wziewne

-          metyloksantyny – gdy brak efektów po lekach wziewnych

·         leczenie p/ zapalne:

-          glikokortykosteroidy

-          NLPZ

·         tlenoterapia

·         fizjoterapia:

- drenaż ułożeniowy noworodków / niemowląt

- u dzieci powyżej 3 rż – natężony wydech, aktywny cykl oddechowy, maska PEP itp.

·         dieta

-          bogatoenergetyczna:15% białka, 35-45% tłuszcze, 45-50% węglowodany

-          witaminy A,D,E,K

-          enzymy trzustkowe: np. Kreon 10000, Kreon 25000, Lipancree ( nie łączyć z mlekiem ); w czasie posiłków  w dwóch porcjach; wzrost masy ciała, normalizacja stolców, ustąpienie wzdęć

Badanie molekularne:

U noworodków z niedrożnością smółkową i żółtaczką o nieznanej etiologii

Badanie przesiewowe:

1)     test aktywności trypsynogenu w 4-5 dobie

2)     badanie molekularne dla stwierdzenia mutacji genu CFTR i potwierdzenia testu

3)     test potowy ( pilokarpinowy ) – dodatni wynik potwierdza chorobę, gdy nie wykryto mutacji lub wykryto mutację tylko w 1 genie

1