1565 Malta.pdf

HISTORYCZNE BITWY

ANDRZEJ ZIELIŃSKI

MALTA 1565

Dom Wydawniczy Bellona

Warszawa

OD AUTORA

„Bracia w Ubóstwie Szpitala św. Jana Jerozolimskiego”,

zwani również joannitami albo rycerzami szpitala, rycerzami

św. Jana lub zakonem szpitala, czy też szpitalnikami,

a później kawalerami z Rodos, a następnie i do obecnych

czasów kawalerami maltańskimi, pozostali jedynym rycer

skim zakonem powstałym podczas wypraw krzyżowych,

któremu udało się przetrwać wszystkie wielowiekowe

zawirowania i burze dziejowe, w dodatku w zgodzie ze

swoimi podstawowymi pierwotnymi ideałami i zawsze

w dobrej kondycji materialnej. Dzieje tego zakonu dowodzą

nie tylko bezprzykładnej odwagi i determinacji rycerzy

w habitach, ale także dyplomacji, rozwagi i wyrachowania

jego przywódców.

To dzięki wielu swoim wielkim mistrzom joannici nie

zostali starci z kart historii, jak tyle innych efemerycznych

zakonów rycerskich, nie zostali również nigdy bezpodstaw

nie oskarżeni o herezję i bałwochwalstwo, a następnie

brutalnie zlikwidowani jak templariusze, o których dobre

imię zaczęto upominać się dopiero na przełomie XIX i XX

wieku. Nie ulegli też sekularyzacji, jak to stało się z Za

konem

Najświętszej

Marii

Panny

Domu

Niemieckiego,

znanym w Polsce pod nazwą Krzyżaków.

Mijały wieki, zmieniały się miejsca i formy działania

joannitów. Dzisiaj, kiedy z ich pierwotnej formuły zniknęła

już wprawdzie definitywnie walka zbrojna w obronie

Krzyża, a pozostała tylko działalność charytatywna, losy

szpitalników

ponad

900-letnia

historia

tego

zakonu

wzbudzają ciągle żywe zainteresowanie.

W jego długich dziejach nie brakło wielu dramatycznych

momentów, które miały decydujący wpływ na rozwój,

a nawet na dalsze istnienie szpitalnego bractwa rycerskiego.

Były zatem wielkie zwycięstwa i równie wielkie klęski,

płaskie intrygi, tchórzostwo oraz nieumiarkowana pogoń za

pieniądzem, ale za to z drugiej strony bezprzykładne

bohaterstwo. Momenty krytyczne przeplatały się z... nie

spodziewanie wielkimi sukcesami. Nadawało to niezwyk

łego kolorytu i atrakcyjności zakonowi szpitala.

Takim właśnie niezwykle ważnym i dramatycznym

punktem przełomowym w historii zakonu, po którym przez

wiele lat nic już nie zagrażało jego dalszej egzystencji, była

obrona Malty w 1565 roku.

Była to na owe czasy obrona niezwykła. Chociaż

wszystko przemawiało wtedy przeciwko joannitom na

Malcie, zarówno gorsze uzbrojenie, słabe fortyfikacje, jak

i spóźnione dostawy broni i żywności, a przede wszystkim

znaczne opóźnienie militarnej pomocy, kilkuset kawalerów

zakonnych wspartych ponadtysięcznym kontyngentem za-

ciężnych żołnierzy oraz oddziałem ochotników, miej

scowym pospolitym ruszeniem i grupą... byłych galerników,

oparło się wielotysięcznej, niepokonanej dotychczas armii,

jaką przeciwko wyspie, siedzibie zakonu, wysłał sułtan

osmański Sulejman I Wspaniały.

Dlaczego sułtan zaatakował właśnie Maltę? Dlaczego

ten nierówny bój zakończył się ostatecznie sukcesem

obrońców, a nie napastników, choć wszystkie względy

militarne przemawiały za zwycięstwem wojsk imperium

osmańskiego?

Jakie

błędy

popełniali

obrońcy,

jakie

oblegający? Czy zadecydował geniusz i upór wielkiego

mistrza, czy też przyczyn niepowodzeń armii oblężniczej

szukać należy we wzajemnych animozjach jej dowódców?

Dlaczego tak długo zwlekano z odsieczą dla joannitów?

Dlaczego,

wreszcie,

następcy

Sulejmana

nie

ponowili

inwazji na wyspę?

Pytań związanych z obroną Malty można zadać jeszcze

wiele. Na część z nich zresztą odpowiadam w tej książce.

W niczym jednak nie zmienią one podstawowego faktu,

że była to ostatnia wielka bitwa w dziejach zakonu św.

Jana, chętniej wtedy już używającego nazwy zakonu

kawalerów maltańskich, nawiązująca swoim heroizmem

do licznych walk prowadzonych w czasie jego pobytu na

Ziemi Świętej, czy równie bohaterskiej obrony ich dawnej

siedziby na Rodos. Jej znaczenie godne jest podkreślenia

także

dlatego,

że

zamykała

ona

jednocześnie

epokę

wojen krzyżowych.

Obrona Malty, chętnie nazywana później zwycięskimi

zmaganiami Krzyża z Półksiężycem, należała do wydarzeń

powstrzymujących ekspansję imperium osmańskiego w ba

senie Morza Śródziemnego. I to w momencie, w którym

imperium to przeżywało właśnie złoty wiek swojego

rozwoju. Niesławny odwrót zwyciężonej armady był

zarazem pierwszym sygnałem, że ów złoty wiek zbliżał

się ku końcowi.

Część historyków utożsamia często imperium osmańskie

z imperium tureckim. Zważywszy jednak na wielonarodowy

skład etniczny tego imperium, w którym ludność turecka

stanowiła wtedy zdecydowaną mniejszość, bardziej upraw

nione i prawidłowe jest jednak używanie nazwy związanej

z jego osmańskim rodowodem. Tym bardziej że w tureckiej

historiografii czas panowania Osmanidów wyraźnie okreś

lany jest jako okres imperium osmańskiego. Także język,

jakiego używano na dworze sułtańskim, zwany był osmań

skim, czyli „dworską” odmianą języka tureckiego. Pozostaję

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: