0g. - 216 p.n.e.Kanny.pdf - [1980] Historyczne bitwy (Bellona) - terranova

Wydawnictwo

Ministerstwa

Obrony

Narodowej

Elżbiecie I Krzysztofowi

WSTĘP

Jedna z największych bitew czasów starożytnych, bitwa pod

Kannami, stoczona w 216 r. przed naszą erą podczas II wojny

punickiej, zajmuje w historii wojen i sztuki wojennej miejsce

wyjątkowe. Jak żadna inna spośród bitew stoczonych na prze

strzeni paru tysięcy lat, wywarła ona swoiste piętno na teorii

i praktyce sztuki wojennej aż do naszych czasów i znalazła

szerokie odbicie w literaturze wojskowej, będąc klasycznym przy

kładem okrążenia mniejszymi siłami większych wojsk przeciwnika

w celu ich całkowitego zniszczenia.

Z czasem słowo „Kanny" stało się przysłowiowe w dziejach

sztuki wojennej. „Drugimi Kannami" nazwano okrążenie pod

Sedanem liczącej prawie 130 tys. żołnierzy armii francuskiej

Mac Mahona podczas wojny francusko-pruskiej w 1870 r. Ze

starożytną bitwą zaczęto porównywać wiele bitew XIX, a na

wet XX wieku, doszukując się w nich idei słynnego kamieńskiego

manewru Hannibala .

Wybitny niemiecki teoretyk wojskowy, uznany za następcę

Carla von Clausewitza feldmarszałek Alfred von Schlieffen,

pełniący obowiązki szefa niemieckiego sztabu generalnego w la

tach 1891—1905, napisał książkę Kanny 1 , w której opisując i ana

lizując wojnę francusko-pruską lat 1870—1871, rozpoczął swoje

rozważania od opisu bitwy pod Kannami z 216 roku p.n.e. Wy

stępując przeciw wojnie na wyczerpanie i głosząc konieczność

prowadzenia wojny błyskawicznej, zalecał właśnie działania skrzy

dłowe na wzór bitwy pod Kannami. Schlieffen dopatrywał się

także założeń taktycznych Hannibala w wielu bitwach toczonych

Później przez Fryderyka II i Napoleona Bonapartego. Porównywa-

1 Von, Schliefen, Cannae, Berlin 1936.

no także bitwę pod Kannami z działaniami wojennymi podczas

I wojny światowej. Tak na przykład francuski pułkownik E. Va

larche 2 porównywał antyczną bitwę z marszem 1 armii niemiec

kiej generała-pułkownika von Klucka na Paryż w 1914 r. Kanneń-

ską ideę dwustronnego oskrzydlenia i całkowitego okrążenia prze

ciwnika w celu jego zupełnego zniszczenia widziano również

w słynnej bitwie stalingradzkiej 1942—1943 r.

Niezależnie od tego rodzaju porównań, bitwa pod Kannami

fascynowała następne pokolenia osobą zwycięskiego Kartagińczy-

ka Hannibala, jednego z najwybitniejszych wodzów świata staro

żytnego, który przeszedł do historii sztuki dowodzenia na równi

z Aleksandrem Wielkim, Publiuszem Korneliuszem Scypionem

Afrykańskim Starszym czy Gajuszem Juliuszem Cezarem. „Hanni

bal był największym z żołnierzy. Nikt inny w historii nie potra

fił tak ukrywać całej armii gdzieś za mgłą, w której nieprzyjaciel

maszerował nic nie podejrzewając, ani też zastawiać straszliwych

pułapek na takich równinach, jak pole bitwy pod Kannami.

Nikt inny z wyjątkiem Aleksandra Wielkiego nie zdołał utrzymać

armii na lądzie nieprzyjacielskim prawie przez czas jednego

pokolenia" 3 .

Pamięć o Hannibalu przetrwała wieki. Jest to tym bardziej

zastanawiające, że dzieje jego życia zawierają dużo nie wyjaśnio

nych zagadek, których próby rozwiązania podejmowało wielu

historyków. Powstała w ten sposób obszerna literatura tego fascy

nującego tematu. Spróbujmy pokrótce przyjrzeć się źródłom

i opracowaniom, z których bierze się nasza wiedza o II wojnie

punickiej pomiędzy Rzymem a Kartaginą, o bitwie pod Kannami

i o Hannibalu.

Wśród źródeł na pierwszym miejscu wymienić należy Dzieje

Polibiusza z Megalopolis, które w 40 księgach obejmowały

wydarzenia lat 264—144 p.n.e. Dzieło to, niestety, nie zachowało

się w całości, ale posiadamy z niego pierwszych pięć ksiąg

opisujących główne wydarzenia wojen punickich do bitwy

pod Kannami. Polibiusz, interesując się przede wszystkim historią

polityczną, dużo miejsca poświęcił historii wojskowości, a wiele

wydarzeń znal z autopsji. Jego Dzieje uznane zostały za najbar

dziej wiarygodne i rzetelne źródło do okresu wielkich podbojów

rzymskich 4 ,

2 E. Valarche, Cannes et la mat che de Lun Kluch sur Parts , Pa-

r is 1929.

3 H. L a m b, Hannibal , Warszawa 1962, s. 423—424.

4 Por. M. Jaczynowska, Hittoria statoiijtnegu Rzymu, Warszawa

1974, s. 75.

0g. - 216 p.n.e.Kanny.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: