UKŁAD CHŁONNY (systema limphaticum)
Układ chłonny obejmuje naczynia chłonne, węzły chłonne oraz chłonkę. Naczynia chłonne ( vasa limphatica) tworzą najgęstszą sieć naczyniową upodabniającą się w swojej budowie do sieci naczyń żylnych. Naczynia chłonne transportują chłonkę zawsze w kierunku dosercowym. Węzły chłonne (nodi limphatici) to narządy, które występują na drodze naczyń chłonnych . są miejscem tworzenia limfocytów, a także ośrodkiem niszczenia obcych związków, które wniknęły do organizmu . liczbę węzłów chłonnych ocenia się na około 360-1200, przy czym najwięcej ich jest około 15 roku życia. Chłonka ( lympha) zwana również limfą jest tkanką płynną naszego ustroju, wypełnia wszystkie wolne nasze przestrzenie międzytkankowe, po czym jest dostarczana do naczyń chłonnych , a największe z nich – zwane przewodami limfatycznymi doprowadzają ją do naczyń krwionośnych. Chłonka zawiera ciała odpornościowe. Obok układu chłonnego występuje układ paralimfattczny, obejmuje ona narządy tworzenia i niszczenia limfocytów: śledzionę, grasicę, migdałki oraz grudki chłonne (smotnie skupione). Migdałki tworzą pierścień limfatyczny gardła. Układ limfatyczny rozwija się łącznie z układem krwionośnym, pozostając z nim we wspólnym związku anatomicznym i czynnościowym. W odróżnieniu od układu krwionośnego układ chłonny nazywa się układem otwartym, gdyż jak wspomniano – w części obwodowej chłonka wypełnia wolne przestrzenie międzytkankowe, a dopiero później występuje w obrębie naczyń chłonnych, pełni bardzo ważną rolę w procesach odpornościowych organizmu. W obrębie kosmka jelitowego ok. 60-70% tłuszczów wnika do naczynia chłonnego, pełniąc role transportera tłuszczu.
Naczynia chłonne : tworzą najgęstszą sieć naczyniową, znajdującą się niemal we wszystkich narządach nie występują jedynie w szkliwie i zębinie zębów, w chrząstkach, nabłonku skóry, a także w mózgowiu, rdzeniu kręgowym, miąższu śledziony, w układzie wyspowym trzustki, w zrazikach wątroby, w szpiku kostnym oraz w łożysku. Wyróżnia się naczynia chłonne włosowate, jest dostarczana chłonka z przestrzeni międzytkankowych, a następnie jest ona doprowadzana do naczyń chłonnych zbiorczych. Naczynia chłonne zbiorcze powstają z połączenia sieci naczyń włosowatych. Transportują one chłonkę tylko w jednym kierunku, SA zbudowane z grubszych rurek o trójwarstwowej budowie, najbardziej rozwinięta jest warstwa środkowa zawierająca mięśniówkę gładką i włókna sprężyste. W świetle naczynia chłonnego znajdują się zastawki, które swoją budową przypominają zastawki żylne. Większe naczynia chłonne łączą się w tzw. pnie chłonne (trunci limphatici), a te z kolei w większe naczynia chłonne- przewody chłonne. Ostatecznie chłonka jest transportowana z całego organizmu dwoma przewodami chłonnymi. Przewodem chłonnym prawy i przewodem chłonnym lewym zwanym również piersiowym.
Przewód chłonny prawy: transportuje chłonkę z ok. ¼ części ciała, tzn. z prawej części głowy, szyi, klatki piersiowej oraz z prawej kończyny górnej. Jest krótkim przewodem długości ok. 1,5 cm. Uchodzi do prawego kąta żylnego.
Przewód piersiowy: (truncus thoracicus) transportuje chłonkę z pozostałej części ciała ok. ¾ , tj. z kończyn dolnych, jamy brzusznej, częściowo z klatki piersiowej, z lewej kończyny górnej oraz z lewej części głowy i szyi. Rozpoczyna się na wysokości 11 i 12 kręgu piersiowego a czasem 1i 2 kręgu lędźwiowego połączeniem pni lędźwiowych (trunci lumbales).
Węzły chłonne: ( nodi lymphatici) są to narządy znajdujące się na drodze chłonki, przez które ona bezpośrednio przepływa. Węzły chłonne występują w małych (3-6) lub dużych (10-30) grupach najliczniej w tkance podskórnej w okolicach szyi, pod pachą i w pachwinie natomiast bardzo rzadko pojawiają się samotnie. Węzeł chłonny zbudowany jest z torebki, miąższu oraz zatoki węzła. Torebka jest to błona łącznotkankowa zawierające włókna sprężyste i mięśniówkę gładką. Otacza węzeł chłonny i wnika w jego miąższ tworząc tzw. beleczki węzła chłonnego. Miąższ węzła chłonnego jest zbudowany z części korowej i rdzeniowej. Część korową dzielą beleczki na płaciki chłonne. Płaciki te zawierają grudki chłonne, w których następuje wytwarzanie limfocytów. Część rdzeniowa węzła chłonnego tworzą pasma tkanki łacznej, zawierające komórki tuczne. Zatoki węzła chłonnego są to przestrzenie pomiędzy torebką , beleczkami a miąższem węzła, przez które przepływa chłonka . chłonka jest doprowadzana do węzła przez naczynia chłonne doprowadzające w liczbie od 3 do 11, a odprowadzana przez 2-3 naczynia chłonne odprowadzające.
Śledziona: (lien) jest to nieparzysty narząd położony w podżebrzu lewym na wysokości od 9 do 11 żebra. Ma kształt trójścienny piramidy skierowanej podstawą ku dołowi, ułożonej skośnie. Długość narządu wynosi ok. 12 cm, szerokości 7 cm, grubości 4 cm, a waga ok. 200 g. Wyróżnia się końce tylny i przedni powierzchnie przeponową i trzewną oraz brzeg górny i dolny. Śledziona leży wewnątrzotrzewnowo, utrzymują ją więzadła przeponowo- śledzionowe ( lig. phrenicolienale) i żołądkowo- śledzionowe (lig. gastrolienale). Koniec przedni jest oparty na więzadle przeponowo- okrężniczym (lig. phrenicocolicum). Błona włóknista tworząca torebkę śledziony jest zbudowana z włókien klejodajnych i sieci sprężystych. Przez wnękę wnikają do śledziony pasma tkanki łącznej włóknistej, wytwarzające w niej beleczki śledziony (trabeculae lienis), które łączą się z torebką tworząc razem włóknisto- mięśniowy zrąb śledziony. Przestrzeń między torebką a beleczkami wypełnia tkanka siateczkowata w postaci miazgi czerwonej i białej. Miazga czerwona jest bogato unaczyniona, zawiera białe i czerwona ciałka krwi. Miazga biała wystepuje w postaci grudek limfatycznych śledzionowych o budowie zbliżonej do grudek chłonnych. Tętnica śledzionowa wnika przez wnękę śledziony, po czym rozgałęzia się na tętnice beleczkowate dochodząc do grudek limfatycznych jako tętnica środkowa. Po wyjściu z grudki limfatycznej ta tętnica rozdziela się na drobne tętniczki zwane pędzelkami (penicilli). Po przejściu w naczynia włosowate krew wylewa się do przestrzeni w tkance łącznej siateczkowej, skąd odpływa naczyniami żylnymi do żyły śledzionowej ; dlatego krążenie w śledzionie nazywa się krążeniem otwartym. Śledziona nazywana jest „cmentarzyskiem czerwonych ciałek krwi” ponieważ niszczy starzejące się erytrocyty, jednocześnie uwalniając z nich hemoglobinę. Śledziona jest narządem kontrolującym stan czerwonych ciałek krwi, pełni również funkcje zbiornika krwi. Ponadto grudki limfatyczne śledziony wytwarzają limfocyty i ciała odpornościowe.
justysia_koscian