Apokryfy Starego i Nowego testamentu.pdf

STARY TESTAMENT

Księgi Henoha

Trzy księgi przypisywana jednemu z największych patriarchów żydowskich, wymienianego

wielokrotnie w pismach kanonicznych. 1. Księga - "etiopska" (z racji języka najstarszej kopii)

pochodzi z ok. 150 p.Ch. Druga "słowiańska" opowiada o podróży patriarchy przez niebo i piekło.

Trzecia "hebrajska" to mistyczny utwór w II wieku po Ch.

Apokalipsa Mojżesza

Inaczej Księga Jubileuszów - rzekomo przekazana Mojżeszowi na górze Synaj. Znajduje się tutaj

jedno z najstarszych palestyńskich odniesień do nieśmiertelności.

List Arysteasza

Napisany ok. 200 r p. Ch. po grecku w Egipcie. Przykład najbardziej pozytywnego ze znanych

żydowskiego stosunku do kultury greckiej wskazujący na możliwość wzajemnych przenikań kultur. Z

dzieła tego pochodzą informacje o najsłynniejszym greckim tłumaczeniu Starego Testamentu -

septuaginty (również nazwa).

Testament dwunastu patriarchów

Dzieło używa znanej formy błogosławieństwa dla synów.

Księgi Ezdrasza

Często mylone z księgą Ezdrasza i księgą Nehemiasza. 1 księga Ezdrasza (w niektórych wydaniach

protestanckich przedstawiana jako 3 po tych które w katolickich wydaniach nazwane są jak wyżej)

oprócz zapożyczeń z innych ksiąg opisuje dzieje powrotu z niewoli babliońskiej. Druga (4) składa się

z trzech części, dwóch późniejszych - chrześcijańskich i żydowskiej lamentacji po zburzeniu

Jerozolimy.

Księgi Machabejskie

1 i 2 uznane są za kanoniczne - choć nieuznawane przez protestantów. Trzecia jest legendą napisaną

dla pokrzepieniu serc w obliczu inwazji rzymskiej. Czwarta to rozprawa o wyższości rozumu

wypełnionego wiarą nad emocjami, cierpieniem i prześladowaniami.

Psalmy Salomona

Podobne do psalmów biblijnych. Niekiedy uznawane były w kanonie. Główny temat to kara dla

zwierzchników za zbytnie zeświedczenie.

Testament Mojżesza

Inaczej "Wniebowzięcie Mojżesza" - rodzaj przepowiedni w formie zaleceń dla Jozuego.

Męczeństwo Izaasza

Opowieść o tym jak Izaasz został przepiłowany na pół wraz z późniejszymi dodatkami, rzekomymi

przepowiedniami narodzin, śmierci i zmartwychwstania Jezusa.

Księgi Barucha

Druga i trzecia (obok pierszej kanonicznej) księgi sekretarza Jeremiasza opisują wizje tłumaczące

Baruchowi przyczyny upadku Jerozolimy a także wizje podróży przez sfery niebieskie. Pisma są

przeredagowane przez chrześcijańskich autorów. Inne nazwy to "Syryjska Apokalipsa Barucha" i

"Grecka Apokalipsa"

Modlitwa Manassesa

Psalm pokutny stworzony jako modlitwa króla Judy. Umieszczana niekiedy w międzywyznaniowych

wydaniach Biblii.

Księgi sybilińskie

Pochodzący z ok. 500 po Ch. zbiór różnych przepowiedni którego autorkami były "sybille" kobiety -

wieszczki który często pojawiały się w historii. W zbiorze pojawiają się przepowiednie przyjścia

Chrystusa.

Pokuta Adama

Życie Adama i Ewy

Pslam 151

NOWY TESTAMENT

Ewangelia Piotra

Z zachowanych fragmentów widać, że jet to zsumowanie czterech kanonicznych ewangelii z

dodanymi szczegółami. Mają one dowodzić słuszności wiary. Błędy dotyczą np. obrazu

zmartwychwstania, który dzieje się na oczach pogan i Żydów. Pismo cechuje doketyzm (zaprzeczanie

ludzkiej natury Chrytusa)

Ewangelia Tomasza

114 mów Jezusa - niemal pozbawione narracji. Niektóre są identyczne ze znanymi, większość nieco

różni się lub jest nieznana. Pojawiają sią tutaj przekazy o niezwykłym dzieciństwie Jezusa, jego

ponadnaturalnych zdolnościach umysłowych w dzieciństwie i innych przypadkach charakteryzujących

postawę doketyczną (nieuznającą ludzkiej natury Jezusa). Znajduje się też cud ożywienia glinianego

gołąbka przez 12-letniego Jezusa. Dzieło może zawierać nieznane autentyczne fragmenty lecz

redakcja ma charakter gnostycki, a używane było przez syryjską gnostycką sektę naaseneńską. Znana

z przekładów greckich, łacińskich i syryjskich nieco różniących się od siebie.

Ewangelia pseudo-Mateusza

W części zbieżna z protoewangelią Jakuba. Smoki, lwy i pustynne zwierzęta odwiedzają w niej szopkę

a Święta Rodzina do Egiptu udaje się lecąc. Pożywienie zdobywają zrywając owoc z palm, które

pochylają się aż do ziemi na słowa Jezusa.

Ewangelie Hebrajczyków, Ewangelia Ebionitów

Trzy podobne, powstałe w II w. dzieła z przeznaczeniem dla chrześcijan pochodzenia żydowskiego.

Ewangelie Hebrajczyków są znane jedynie ze wzmianek Ojców Kościoła. Zawierają interesujące choć

nieco różniące się od kanonicznych fragmenty, w szczególności nieznane wypowiedzi Jezusa.

Protoewangelia Jakuba

Przykład wczesnego kultu Maryi opowiada dzieje jej narodzenia, dzieciństwa, ofiarowania w świątyni,

jej rodziny, wdowieństwa Józefa i cudownego wybrania na oblubieńca poprzez gołębicę

odpoczywającą na jego głowie. Z tej ewangelii znamy imiona Anny i Joachima.

Dzieje Józefa Cieśli

Inaczej "Arabska Ewangelia Dzieciństwa", lub "Apokryf Józefa Kajfasza - najwyższego kapłana".

Woda w której Jezus myje się ma cudowne właściwości, podobnie jak rzeczy których dotyka, czy

ubrania które nosi. Stąd pochodzi też legenda o dwóch łotrach Tytusie i Dumachusie którzy

zamierzają okraść Świętą Rodzinę gdy Jezus ma 13 lat. Nawracają się jednak a później zostają razem z

Jezusem ukrzyżowani i idą do raju. Dzieło przetworzone wtórnie w myśl idei katolickiej pierwotnie

było gnostycką kompilacją ewangelii i legend.Dzieło znajduje uznanie wśród syryjskich nestorian.

Ewangelia Gamaliela

Kolekcja koptyjskich tekstów zbieżnych z innymi apokryfami pisana rzekomo przez członka

Sanhedrynu, który wstawia się za św. Piotrem.

Wniebowzięcie Dziewicy

Dzieło o sugerowanym autorstwie św. Jana powstało jako reakcja na podobne dzieło gnostyckie. W

dziele tym przy śmierci Marii asystują wszyscy apostołowie, niektórzy cudownie przeniesieni z

różnych części świata, niektórzy ożywieni po swojej śmierci. Chrystus zstępuje z nieba w asyście

aniołów i zabiera ciało Matki.

Ewangelia wg Egipcjan

Skomponowana dla potrzeb gnostyckiej sekty w Egipcie. Nie wyparła ksiąg kanonicznych, lecz

używana była niekiedy przez koptów. Jest prawdopodobne że wzorowała się niekiedy na nieznanych

bardzo wczesnych przekazach. Nie ma jednak żadnej pewności co do prawdziwości owych źródeł.

Ewangelia Filipa

Zachowane tylko dwa fragmenty o gnostyckim charakterze

Ewangelia Macieja

Dzieło, które fragmenty mają zabarwienie gnostyckie charakterystyczne dla sekty bazylidianów.

Ewangelia Bartłomieja

Dzieło z początków IV wieku, zachowane w koptyjskich fragmentach.

Ewangelia Judasza

Dzieło używane przez gnostycką sektę Kainitów, którzy głosili że Judasz rozpoznał że zabicie Jezusa

będzie lepsze dla dziejów świata, pochwalali sodomitów i czcili Kaina. W sekcie też używano innego

apokryfu - Wniebowzięcia św. Pawła. Pisma były też używane przez kwintylian (ucznów kobiety

wywodzącej się z kainitów). Wiele wspólnego z sektą miało XIX-wieczne wolnomularstwo

adonhiramickie.

Ewangelia 12 apostołów

Zachowana w kilku koptyjskich fragmentach ewangelia używana przez gnostycką sektę ebionitów -

która głosiła adopcjanizm (ludzkie przymioty wyniosły Jezusa do godności Syna Bożego) i ubóstwo.

Akta Piłata

Inaczej zwane jako Ewangelia Nikodema. Rozpowszechnione bardzo dzieło znane z licznych

tłumaczeń. Zawiera przeważnie historie męki i zmartwychwstania wzbogacone o relacje przed

Sanhedrynem dwóch świadków Leuciusza i Karinusa, powstałych z martwych po ukrzyżowaniu.

(Imiona zbieżne z autorem innego apokryfu: Podróży Apostołów). Niektóre tłumaczenia zawierają

najwcześniejsze podania legendy o św. Weronice.

Ewangelia Bożego Narodzenia

Ewangelia Narodzin Maryi

Ewangelia Dzieciństwa Jezusa

Ewangelia Marii

Ewangelia Andrzeja

Ewangelia Barnaby

Ewangelia Tadeusza

Ewangelia Ewy

Podróże Apostołów

Napisane przez Leukiosa Charinosa w III wieku

Dzieje Pawła

Jest to opis nieujętych w Dziejach Apostolskich i listach okresów z życia św. Pawła. Znajdujemy tu

opis nawrócenia Tekli i cudownej jej ucieczki z areny dzikich zwierząt, pobytu Pawła w rzymskim

więzieniu i jego rozmowy z Neronem

Dzieje Piłata

Zbiór legend dotyczących nie tylko rzekomego nawrócenia się Piłata, ale też rzekomego świadectwa

kilku Żydów o dziewictwie Maryi gdy w czasie ciąży oskarżona jest o cudzołóstwo. Dzieło miało

służyć jako odparcie niektórych argumentów.

Dzieje Piotra

Historia spotkania z Szymonem Czarnoksiężnikiem, dzieje córki św. Piotra oraz historia Quo Vadis.

Dzieje zaiwerają przesłania gnostyckie (jak zresztą większość rzekomych "Dziejów" poszczególnych

Apostołów).

Dzieje Jana

Dokecka, gnostycka opowieść o losach św. Jana, pełna fantastycznych zjawisk. Pisana

najprawdopodobniej przez tego samego autora który napisał Dzieje Piotra i może Dzieje Andrzeja.

Dzieje Andrzeja

Znane w trzech różnych formach - Dzieje Andrzeja i Mateusza (błąd z Macieja), Andrzeja i Piotra i

Męczeństwo Andrzeja. Pisma używane przez sekty gnostyckie i manichejskie. Na podstawie

pierwszego dzieła powstała najprawdopodobniej koptyjsko-etiopska legenda o męczeństwie św.

Mateusza.

Dzieje Tomasza

Opowiadają historie Tomasza, jego wędrówkę do Indii i męczeństwo tam dokonane. Zawierają piękne

hymny. Dzieło używane było przez sektę Bardesanitów w Syrii i Mezopotamii, którzy teologię

prowadzili jako skomplikowany zestaw mitów. Duch Święty był siostrą i żoną Syna z którym spłodził

dwa pierwiastki - świat niewidzialny i widzialny itp. Sekta przyjmowała też reinkarnację.

List Barnaby

Jedne z najwcześniejszych apokryfów - powstały ok. 130r. Rzekomy lit towarzysza podóży św. Pawła.

Bezwględna krytyka żydowskich tendecji w chrześcijaństwie włącznie z uznawaniem Starego

Testamentu za dzieło diabła.

Apokalipsa Piotra

Długo wahano się co do kanoniczności tej księgi w której widać barwne opisy niebiańskiej

szczęśliwości kar piekielnych.

Raport Piłata do imperatora Klaudiusza

Rzekomy list w którym Piłat opowiada o zbrodni dokonanej przez Żydów na własnym Mesjaszu,

który dokonał wielu wiarygodnych cudów. Mówi też o żołnierzach rzymskich strzegących grobu (co

jest błędem historycznym - zob. Zmartwychwstanie ). W IV wieku powstał w innych kręgach raport

Piłata przeciwny Chrześcijaństwu. Jest wielce prawdopodobne, że podobny raport mógł istnieć, lecz

nie jest to żaden z powyższych.

Ditessaron

Dzieło poważne, będące całkiem udaną kompilacją czterech ewangelii w jeden tekst. Do dzisiaj

wchodzi w skład liturgii syryjskiej. Znany jest autor - Tacjan - uczeń św. Justyna.

Legenda Agbara

Znana jako korespondencja Agbara z Jezusem. Mówi o niej Euzebiusz twierdząc, że sam tłumaczył

owe listy. Agbar - król Edessy w Syrii zapraszał Jezusa i prosił o uzdrowienie, Jezus odpisał mu że nie

może przybyć, ale go błogosławi za to że uwierzył nie widząc i przyśle mu jednego ze swych uczniów.

Uczniem jest Tadeusz jeden z 70-ciu wspomnianych w Dziejach. Dopiero XIX - wieczne badania

podważyły autentyczność tej korespondencji łącząc ją z królem panującym w latach 179-216.

Korespondencja była jednak źródłem wielu legend i kolejnych apokryficznych pism, a także jednym

ze źródeł wiary edesseńczyków.

Listy

Istnieje wiele listów, o których niekiedy rozważano, czy nie powinny wejść w skład kanonu. Wiele

stanowi dzisiaj część literatury autorstwa świętych, uznanych postaci. niektóre są też im niesłusznie

przypisywane, jak np. 2 List św. Klemensa czy dalsze Listy św. Pawła

Apokalipsa św. Pawła

Apokalipsa św. Tomasza

listy Koryntian do św. Pawła

dalsze listy św. Pawła do Koryntian

listy św. Pawła do Laodycejczyków

Listy św. Pawła do Seneki

Dzieje Mateusza

Dzieje Bartłomieja

Dzieje Tadeusza

Dzieje Barnaby

Dzieje Marka

Dzieje Tymoteusza

Listy Piłata do Heroda

Listy Piłata do Tyberiusza

Inne pisma

Powyższy wykaz nie jest pełnym zbiorem dzieł mających naśladować styl ewangeliczny. Oprócz tych

istnieją ważne pisma, które dzisiaj są uznawane za historyczne i stanowią materiał źródłowy a były

próby umieszczenia ich w kanonie albo chociaż zalecane do czytania wraz z Biblią. To np. Pasterz

Hermasa (brata papieża Piusa I), Didache, 1 List Klemensa, Ody Salomona

List Lentulusa do senatu rzymskiego

Utwór nie będący ścisłym apokryfem. Pochodzi z przełomu XII i XIV wieku. Kilkadziesiąt linijek

tekstu oddaje rzekomy wygląd Jezusa (stwierdza np. że nigdy nie płacze ani się nie śmieje - co z

pewnością nie jest prawdą)

Opowieść Józefa z Arymatei

XII wieczna wersja legendy o dwóch złodziejach ukrzyżowanych z Jezusem. Popularna w Bizancjum.

Rozmyślania przemyskie

To wyjątkowe dzieło powstało w średniowieczu i choć nie jest typowym apokryfem ma jednak taki

charakter. Jest to wybitny zbiór kompilacji i własnych dodatków napisanych w literackim stylu.

Polskie pisma apokryfo-podobne

Oprócz wspomnianych wyżej znamy kilka innych polskich "apokryfów" naśladujących styl

ewangeliczny a pisanych zapewne w celach pobudzenia religijności. Są to m.in. Sprawa chędoga o

męce Pana Chrystusowej, Ewangelia Nikodema (w której znajdują się rzekome akta Piłata), Historia

Trzech Króli. Są też historie Józefa żeniącego się z księżniczką egipską, zapiski narad czartowskich,

szczegółowe opisy męki Pana Jezusa.

Współczesne pisma pseudo-apokryficzne

Literaturę apokryficzną spotykamy niekiedy i dzisiaj w formie wydawnych tu i ówdzie opisów

prorockich wizji osób natchnionych. Co roku pojawia się wiele a do Komisji Nauki Wiary trafia nawet

i kilkadziesiąt spraw objawień prywatnych rocznie, z których wiele dotyczy odkrywania tajemnic

życia Jezusa, Maryi i apostołów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: