GŁUSI I NIEDOSŁYSZĄCY
PODSTAWY SURDOPEDAGOGIKI
NARZĄD SŁUCHU:
Ø Część percepcyjna:
- ucho zewnętrzne – wychwytywanie i kierowanie dźwięków na błonę bębenkową
-ucho środkowe – przenoszenie drgań do ucha wewnętrznego
Ø Ucho wewnętrzne:
- przekształcanie dźwięków na impulsy bioelektryczne
- nerw słuchowy
- ośrodek słuchu – płat skroniowy
ROLA SŁUCHU:
· odbiór mowy dźwiękowej, uczenie się mowy dźwiękowej przez naśladownictwo
· orientacja w przestrzeni
· komunikacja szybka, precyzyjna, typowa dla ludzi
· stymulacja rozwoju myślenia abstrakcyjnego
· doznania estetyczne
PODSTAWOWE TERMINY:
Ø GŁUSI, NIESŁYSZĄCY:
- osoby. które nie mogą nauczyć się mowy w sposób naturalny
Ø GŁUCHONIEMY
- osoba, która na skutek głuchoty nie opanowała mowy, nie posługuje się nią i nie rozumie jej na drodze odczytywania z ust
Ø NIEDOSŁYSZĄCY
- osoba, która pomimo ubytków słuchu można opanować w sposób naturalny. Może słyszeć i rozumieć mowę ustną z pomocą protezy słuchowej.
Ø GŁUCHOTA
- całkowite zniesienie czynności narządów słuchu lub głębokie ich uszkodzenie, które ogranicza lub utrudnia pomimo korekcji protezą orientację w przestrzeni i porozumiewanie się. Należą do tej grupy osoby z głębokim i znacznym uszkodzeniem słuchu.
Ø NIEDOSŁUCH
- uszkodzenie słuchu, które można skorygować przy pomocy aparatu słuchowego, niepowodujące większych ograniczeń i trudności w porozumiewaniu się ze słyszącymi. Należą do tej grupy osoby z lekkim i umiarkowanym uszkodzeniem słuchu.
PRZYCZYNY USZKODZEŃ SŁUCHU:
Ø Czynniki działające przed poczęciem (genetyczne)
- głuchota może być dziedziczona recesywnie lub dominująco, jest sprzężona z płcią (mężczyźni częściej) i taka może rozwinąć się nawet około 15-30 r.ż.
Ø Czynniki działające w toku życia płodowego
- choroby kobiety ciężarnej – różyczka, kiła, złe warunki zdrowotne i psychiczne, zatrucie, konflikt serologiczny, antybiotyki ototoksyczne
Ø Czynniki okołoporodowe
Ø Czynniki działające w toku życia osobniczego
- choroby i urazy narządu słuchu
KRYTERIA KLASYFIKACJI USZKODZEŃ SŁUCHU:
Ø RODZAJ CZYNNIKA – LOKALIZACJA
- wewnątrzpochodna (endogenna)
- zewnątrzpochodna (egzogenna)
Ø ETAP ROZWOJU MOWY:
- głuchota prelingwalna – przed opanowaniem języka (przed 2-3 r.ż.)
- głuchota interlingwalna – gdy dziecko uczy się mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych, związków między wyrazami, gramatyki (3-5 r.ż.)
- głuchota postlingwalna – po 5 r.ż.
Ø ETAP SYKU ŻYCIA
- wrodzona – głusi
- nabyta – ogłuchli
Ø LOKALIZACJA USZKODZENIA
* uszkodzenia obwodowe
– przewodzeniowe (ucho zewnętrzne i środkowe),odbiorcze (ucho wewnętrzne), mieszane
* uszkodzenia centralnej drogi słuchu
– przedłużenia nerwu słuchowego i ośrodka słuchu w mózgu w płacie skroniowym
Ø STOPIEŃ UTRATY SŁUCHU LUB UBYTEK SŁUCHU W DECYBELACH:
SKUTKI USZKODZEŃ SŁUCHU:
SFERA RUCHOWA:
· zaburzenia chodu przy uszkodzeniu narządu równowagi
· trudności w orientacji
· szuranie stopami przy chodzeniu (głuchota głęboka)
· mniejsza sprawność ruch.- słabsza koordynacja statyczna i dynamiczna, szybkość i precyzja ruchu
· częstsza leworęczność
SFERA POZNAWCZA:
· niemożność odbioru doznać słuchowych – trudności w orientacji
· opóźnienie rozwoju intelektualnego – z powodu trudności w opanowaniu mowy
· trudności w opanowaniu mowy w sposób naturalny
· kompensacyjna rola wzroku, zmysłu wibracji i dotyku
· spostrzeżenia – charakter synkretyczny – zwracanie uwagi na to, co silniej rzuca się w oczy, chociaż może być mniej istotne
· dostrzeganie w obiektach tego, co jest specyficzne i indywidualne, a nie tego, co ogólne i rodzajowe
· brak lub niedokładność spostrzeżeń powoduje niedokładność wyobrażeń
· zapamiętywanie mechaniczne, bez kojarzenia, co sprawia, że opanowany materiał nie jest operatywny
· myślenie – u osób nie posługujących się mową dłuższe utrzymywanie się myślenia konkretnego, sytuacyjnego, egocentryzmu
SFERA EMOCJONALNA:
· kształtowanie się osobowości w warunkach trudności
· opóźnienie rozwoju uczuć wyższych (pochodna rozwoju myślenia abstrakcyjnego
· niestałość emocjonalna, konfliktowość, drażliwość, brak autokrytycyzmu
SFERA SPOŁECZNA:
· izolacja
· zawężenie styczności do grupy podobnych
· poczucie mniejszej wartości, unikanie sytuacji mówienia
REWALIDACJA:
· diagnoza – wczesna, kompleksowa, specjalistyczna
· nauka technik porozumiewania się
· korekty operacyjne (implanty ślimakowe)
· pomoce techniczne
· kompetencje społeczne(uświadomienie dźwięków – np. mlaskanie)
· wszechstronny rozwój
DIAGNOZA – ETAPY I TYPY
I ETAP – diagnoza medyczna
- określenie rodzaju i stopnia, przyczyny lokalizacja, wiek, w którym doszło do uszkodzenia, możliwość leczenia, użycia pomocy technicznych
II ETAP – diagnoza psychologiczno-socjalna
- ocena rozwoju psychoruchowego i ocena relacji w rodzinie
III ETAP – diagnoza logopedyczna
- poziom komunikacji z otoczeniem, wskazania preferowanych sposobów komunikacji
IV ETAP – diagnoza pedagogiczna
- określa szanse w przyswojeniu umiejętności czytania i pisania
TECHNIKI POROZUMIEWANIA SIĘ:
· język migowy – ideograficzny
· daktylografia – alfabet palcowy
· fonogesty – umowne ruchy jednej albo drugiej ręki na wysokości twarzy osoby mówiącej oraz (niewidoczne?) ruchy artykulacyjne. Pomagają w rozumieniu i odczytywaniu mowy z ruchu ust.
· metoda kombinowana – mowa ustna, alfabet palcowy i znaki migowe
· metoda totalnej komunikacji – wszelkie drogi porozumiewania się – migi, daktylografia, mowa ustna
· metoda ustna – mówienie
UWARUNKOWANIA REAKCJI:
· cechy dysfunkcji – stopień i rodzaj, etap cyklu życia, etap rozwoju mowy, zakres, rola dziedziczności
· cechy i doświadczenia indywidualne nie związane z niepełnosprawnością
· czynniki zewnętrzne – postawy otoczenia, możliwości rehabilitacji, edukacji, leczenie, głusi w rodzinie
anmaria53