Szkółkarstwo - DEREŃ JADALNY.pdf - Szkółkarstwo-magazyn - wywrotowy

15.12.2011

Szkółkarstwo - DERE JADALNY

Szukaj:

w roku: wsstkie w kategorii:

wsstkie

sukaj

SADONICTO

DEREŃ JADALNY

mgr Maciej Gąstoł, Mgr in. Katarzyna Król, Wojciech Zawieracz

Numer: 06/2003

Krzew ten znajduje się w grupie gatunków sadowniczych o prozdrowotnych właściwościach, do

której naleą równie bez czarny, jagoda kamczacka, jarząb domowy czy rokitnik. Owoce tych

rzadko u nas uprawianych roślin mają wysokie zawartości substancji biologicznie czynnych

(witamin, antyoksydantów, biostymulatorów). Gatunki te są zarazem dekoracyjne. Nadają się

więc do przydomowych ogrodów lub na tereny zieleni, gdzie pełnią funkcje typowo ozdobne.

Sadownicy w Europie Zachodniej coraz częściej zakładają plantacje z tych wartościowych

roślin, a szkółkarze rozszerzają ofertę produkowanych gatunków.

Około 40 gatunków z rodzaju dereń ( Cornus sp.) występuje w stanie naturalnym w strefie klimatu

umiarkowanego półkuli północnej, jeden został znaleziony w Peru. Większość to drzewa lub krzewy,

uytkowane głównie dla ich cech dekoracyjnych: kwiatów, owoców, ulistnienia czy wreszcie kolorowych

pędów ( patrz "Szkókarstwo" 2/2001 — red .). Dający smaczne owoce dereń jadalny (C. mas) występuje w

centralnej i południowej Europie oraz zachodniej Azji.

Ogólna charakterystyka

Jest to duy krzew lub małe drzewo dorastające do wysokości 5–8 m, o symetrycznej, owalnej koronie.

Rośnie powoli, niektóre egzemplarze mogą doywać 200 lat. Brązowawa, dekoracyjna kora na starszych

gałęziach się łuszczy. ółte kwiaty pojawiają się bardzo wcześnie (przełom lutego i marca) przed rozwojem

liści.

Ciemnozielone, błyszczące liście jajowato-eliptyczne, ostro zakończone umieszczone są na pędach

naprzeciwlegle. Owocem jest kulisty lub eliptyczny pestkowiec o długości 1,5–2 cm. Średnia masa owocu

wynosi 1,6–2,6 g (u odmian wielkoowocowych do 4 g). Udział pestki sięga 30% masy owocu, jest ona

zrośnięta z miąszem. Zwykle owoce są jasnoczerwone do szkarłatnych, choć istnieją odmiany o owocach

białych lub ółtych. Miąsz jest soczysty, w smaku cierpko-kwaskowaty. Zalenie od odmiany, owoce

dojrzewają od końca sierpnia do końca września.

Dereń preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione, ale znosi take częściowe zacienienie. Dobrze rośnie na

glebie kadego rodzaju, musi jednak być przepuszczalna. Jest średnio odporny na suszę, tolerancyjny wobec

odczynu gleby, ale wraliwy na zasolenie.

Zastosowanie

Owoce derenia jadalnego są bogatym ródłem witaminy C — zawierają jej tyle, co cytryny. Ze względu na

wysoką zawartość kwasów organicznych mogą być wykorzystywane do naturalnego zakwaszania przetworów

owocowych. Z owoców sporządza się soki, galaretki, nalewki (dereniówka), wina, demy, kandyzuje się je i

suszy, mona take łączyć je w przetworach ze słodkimi owocami, np. jabłkami. Dzięki działaniu

ściągającemu i przeciwzapalnemu owoce uywane są w leczeniu chorób przewodu pokarmowego.

Pierwsze owoce derenia mona uzyskać w 3. lub 4. roku po posadzeniu. Początkowo z rośliny zbiera się 5–10

kg, w pełni owocowania — 20–40 kg, a z bardzo starych drzew nawet 100 kg owoców.

Roślina dobrze znosi cięcie, moe być więc wykorzystywana na ywopłoty formowane, w miastach — jako

zasłona lub drzewo uliczne w szerokich alejach — w innych nasadzeniach jako samotnik (tzw. soliter) lub w

grupach. Derenie mona take rozpinać na ścianach budynku w formie palmet. Są interesującą ozdobą w

parkach i małych ogrodach. Co wane, C. mas jest odporny na choroby i szkodniki.

Odmiany

'Devin' charakteryzuje się średnią siłą wzrostu, rośliny dorastają do wysokości 2,8 m. Odmiana ta owocuje

regularnie, z krzewu będącego w pełni owocowania mona zebrać do 30 kg owoców. Dojrzałe są barwy

koralowej do ciemnoczerwonej, średniej wielkości (ok. 1,9 g), dojrzewają w drugiej dekadzie sierpnia.

'Titus' odznacza się silnym wzrostem, obficie zawiązuje pąki kwiatowe i daje bardzo wysokie plony (fot. 1).

Dojrzałe owoce są ciemnoczerwone, średniej wielkości (1,8–2,7 g), ich zbiór zaczyna się w końcu września.

'Titus', podobnie jak 'Devin', został wyselekcjonowany w Instytucie Sadownictwa w Bojnicach na Słowacji. Są

to najbardziej znane w Polsce odmiany derenia jadalnego.

www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=347

1/3

15.12.2011

Szkółkarstwo - DERE JADALNY

FOT. 1. 'TITUS'

'Jolico' pochodzi z Austrii. Ma szczególnie due owoce (dł. 24–30 mm i szer. 13–20 mm). Ich masa (4–6 g)

jest dwukrotnie większa ni u form dzikich derenia. Dodatkową zaletą jest mały udział pestki w owocu, a

ponadto bardzo dua zawartość ekstraktu i witaminy C.

Na uwagę zasługują take wielkoowocowe odmiany hodowli bułgarskiej — czerwonoowocowe 'Kasanlaka'

czy 'Schumener' oraz ółtoowocowa 'Flava'.

Rozmnaanie

Dereń jadalny rozmnaa się z nasion , ale siewki nie odtwarzają wiernie cech roślin matecznych.

Na małą skalę mona rozmnaać dereń wegetatywnie — przez podział i odrosty korzeniowe .

W Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym ISK w Brzeznej prowadzono doświadczenie dotyczące

rozmnaania derenia za pomocą sadzonek zielnych . Badano dwie odmiany — 'Titus' i 'Devin'. Sadzonki

długości około 10 cm pobrano na początku czerwca, ich dolne końce cięte były w "węle". Następnie

potraktowano je ukorzeniaczami — w formie pudru (Himal typ A, dla sadzonek zielnych) oraz płynnej

(alkoholowy roztwór IBA, w stęeniu 3000 mg/l). W kontroli nie stosowano ukorzeniacza. Sadzonki

wysadzono do multiplatów o wymiarach 5 x 5 cm, wypełnionych podłoem z torfu, piasku i perlitu (1 : 1 :

0,5). Wielodoniczki umieszczono na niepodgrzewanym stole w szklarni i automatycznie zamgławiano. Po 6

tygodniach oceniono efekt ukorzeniania w sześciostopniowej skali. Sadzonki z oceną 2–5 traktowano jako

ukorzenione (fot. 2).

Stwierdzono, e badane odmiany z trudem mnoy się przy uyciu sadzonek zielnych (tabela), choć 'Devin'

ukorzenia się znacznie łatwiej ni 'Titus'. Lepsze wyniki uzyskano z płynnym ukorzeniaczem, który korzystnie

wpłynął nie tylko na udział ukorzenionych sadzonek, ale take na jakość systemu korzeniowego. Z

doświadczeń wynika jednak, e do rozmnaania wielkoowocowych odmian derenia jadalnego trzeba

wykorzystywać bardziej efektywne metody. Znacznie lepsze wyniki osiąga się przez okulizację (na początku

sierpnia) bąd szczepienie (najczęściej przez stosowanie) w zimie na podkładkach — siewkach dzikich dereni.

Rośliny wyprodukowane w ten sposób wcześnie, bo ju w trzecim roku po posadzeniu, wchodzą w okres

owocowania.

UDZIAŁ UKORZENIONYCH SADZONEK ZIELNYCH DERENIA JADALNEGO, W ZALENOŚCI OD ODMIANY I

UKORZENIACZA

www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=347

2/3

15.12.2011

Szkółkarstwo - DERE JADALNY

* Himal typ A ** alkoholowy roztwór IBA

powrót

Hasło Ogrodnicze | plantpress.pl | kontakt

NOTA PRANA

Materiały umieszczone na portalu www.szkolkarstwo.pl objęte są ochroną wynikającą z ustawy z dnia 4

lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a właścicielem ich autorskich praw

majątkowych jest Plantpress sp. z o.o z siedzibą w Krakowie.

Plantpress sp. z o.o z siedzibą w Krakowie zastrzega w rozumieniu art. 25 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 4

lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, i dalsze rozpowszechnianie aktualnych

artykułów opublikowanych na portalu www.szkolkarstwo.pl jest zabronione niezalenie od celu w jakim

rozpowszechnienie miałoby nastąpić, lub uytego środka przekazu.

www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=347

3/3

Szkółkarstwo - DEREŃ JADALNY.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: