WM_2008_3.pdf

“wm_2008_3” — 2008/6/10 — 17:49 — page 1 — #1

Patronat medialny „Wychowania Muzycznego w Szkole”

Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego

w Katowicach

oraz

Miedzynarodowe Stowarzyszenie Kodalyowskie (IKS)

zapraszaj a wszystkich zainteresowanych do wziecia udziału

XIX Miedzynarodowym

Sympozjum Kodalyowskim,

które odbedzie sie w dniach 10–17 sierpnia 2009 roku .

Sympozja Kodalyowskie organizowane s a co dwa lata w róznych za-

k atkach swiata. Dotychczas odbywały sie w Australii, Stanach Zjednoczo-

nych, Kanadzie, na Filipinach i w wielu krajach europejskich. W przy-

szłym roku po raz pierwszy odbedzie sie ono w Polsce. Powierzenie orga-

nizacji XIX Sympozjum Polsce to wielkie wyróznienie. Bedziemy mieli

zaszczyt goscic przedstawicieli ruchu kodalyowskiego z całego swiata.

Sympozjum bedzie okazj a do zaprezentowania polskiej kultury mu-

zycznej, naszych osi agniec w dziedzinie edukacji muzycznej, w tym pol-

skiej adaptacji koncepcji Zoltana Kodalya. Bedzie to równiez sposobnosc

spotkania wspaniałych ludzi, wymiany pogl adów i doswiadczen w dzie-

dzinie edukacji muzycznej oraz doznania niezapomnianych przezyc arty-

stycznych podczas wielu koncertów towarzysz acych imprezie.

Szczegółowe informacje, w tym formularz zgłoszenia i warunki uczest-

nictwa znajduj a sie na stronach: www.kodaly.am.katowice.pl

W imieniu komitetu organizacyjnego

Anna Waluga

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne w Szkole 3 2008

“wm_2008_3” — 2008/6/10 — 17:49 — page 2 — #2

Z zagadnie n kultury muzycznej

K ATARZYNA J AKÓBCZAK -D R A ˙ ZEK

Zycie i twórczosc Carla Orffa

Z podstaw edukacji muzycznej

B EATA M ICHALAK

Recepcja systemu Carla Orffa w Polsce

C OLOMAN K ALLOS

Pedagogika Carla Orffa w działalnosci Instytutu C. Orffa

Uniwersytetu „Mozarteum” w Salzburgu

A NNA S ZAŁEK

Koncepcja Carla Orffa w kreatywnych działaniach muzycznych

ucznia

Materiały metodyczne

A GNIES ZKA S OŁTYS IK

Elementy systemu Carla Orffa na lekcjach muzyki na przykładzie

cyklu Klucz do muzyki

E L ZBIETA R AKOWS KA

Muzykowanie z instrumentarium orffowskim

M AŁGORZATA K OMOROWS KA

Malowanki

K RYS TYNA S TAS I ´ NS KA

Partytura dynamiczna

U RS ZULA S MOCZY NS KA

Zabawy i cwiczenia ruchowe

Wymiana do swiadcze n

U RS ZULA S MOCZY NS KA

Moja przygoda z Orffem. Czy wszystko stało sie przypadkiem?

Recenzje – Kronika – Wydarzenia

J ACEK T ARCZY NS KI

Studia Podyplomowe w Salzburgu Advanced Studies In Music and

Dance Education – Orff-Schulwerk

I ZABELA W AŁAS ZEWS KA

Polskie Towarzystwo Carla Orffa

B EATA M ICHALAK

Bibliograﬁa prac zwi azanych z koncepcj a edukacji muzycznej Orffa

Dodatek muzyczny

Oberek , Polka , Kujawiak (muz. i oprac. J. Smoczynski) • Technika

burdonowa – tworzenie ostinat , Wiosenny wiatr , Melodia kurpiow-

ska , Pingwin , Wiatrak , Zgadywanki , Koncert instrumentów , Na no-

wej górze , Polka lubelska , Siedzi sobie zaj ac , Koza (muz. i oprac.

E. Rakowska)

Wychowanie Muzyczne w Szkole 3 2008

http://www.wychmuz.pl

“wm_2008_3” — 2008/6/10 — 17:49 — page 3 — #3

W YCHOWANIE

M UZYCZNE

W S ZKOLE

2008

maj–czerwiec Czasopismo dla nauczycieli

LXXXII 260 PL ISSN 0512-4252 Indeks 381616 cena 8,00 zł (w tym 0% VAT)

Pomysł poswiecenia Carlowi Orffowi całego numeru

„Wychowania Muzycznego w Szkole” zawdzieczamy Be-

acie Michalak, która od dłuzszego czasu zajmuje sie twór-

czosci a i działalnosci a edukacyjn a kompozytora. Chwała

jej za te inicjatywe, bo dzieki niej udało sie zmobilizowac

grupke osób do podzielenia sie swoj a wiedz a i doswiadcze-

niem.

Carl Orff znany jest na całym swiecie muzykom i me-

lomanom przede wszystkim jako kompozytor. Mimo bar-

dzo bogatego dorobku twórczego przez wiekszosc słucha-

czy kojarzony jest ze swoim najsłynniejszym dziełem Car-

mina burana . Nas jako nauczycieli na równi z dokonania-

mi kompozytorskimi interesuje drugi nurt jego działalnosci

– opracowanie koncepcji wychowania muzycznego oparte-

go na muzyce elementarnej (pierwotnej, podstawowej). Je-

go koncepcja okazała sie niezwykle atrakcyjna i zawojowa-

ła niemal cały swiat. Orff-Schulwerk został przetłumaczo-

ny na wiele jezyków, a co najwazniejsze, stał sie inspiracj a

do opracowywania nowych pozycji, wypływaj acych z idei

twórcy, ale opartych na rodzimej kulturze.

Do Polski wiesci o systemie kształcenia według pro-

pozycji Orffa dotarły dosc wczesnie. Sporo jej elemen-

tów znalazło sie w programach wychowania muzycznego

dla przedszkoli, szkół ogólnokształc acych, a takze muzycz-

nych. Wielka w tym zasługa Marii Przychodzinskiej, która

miała bliski kontakt z Instytutem Orffa w Salzburgu i za-

przyjazniona była z Wilhelmem Kellerem, wielk a postaci a

zwi azan a z całym systemem nowej edukacji muzycznej.

Mimo powszechnej obecnosci tej koncepcji wiedza na

jej temat jest niewielka, bo wci az brak rzetelnych materia-

łów w polskim jezyku. Mozna zywic nadzieje, ze ten nu-

mer zapocz atkuje dalsze publikacje na temat koncepcji Orf-

fa i jej znaczenia w wychowaniu muzycznym w Polsce.

Urszula Smoczynska

Redakcja Wychowania

Muzycznego w Szkole

Wydawnictwo UMCS

20-718 Lublin, aleja Krasnicka 2a

tel. (0-81) 747 19 36

fax (0-81) 533 51 72

Rada redakcyjna:

Andrzej Białkowski, Helena

Danel-Bobrzyk, Ewa Hoffman-Lipska,

Wojciech Jankowski, Gabriela Klauza,

Zoﬁa Konaszkiewicz (przewodnicz aca),

Maria Manturzewska, Maria Przychodzinska,

Barbara Smolenska-Zielinska,

Małgorzata Suswiłło

Redaktor naczelny:

Mirosław Grusiewicz

(mgrusiewicz@wychmuz.pl), tel. 609 164 484

Redakcja:

Wiesława A. Sacher

(wasacher@onet.eu), Anna G.

Piotrowska (agpiotrowska@interia.pl),

Romualda Ławrowska

(roma.lawrowska@gmail.com),

Zbigniew Ciechan (abcciechan@wp.pl)

Sekretariat redakcji

Halina Koszowska-Kot

(redakcja@wychmuz.pl)

Opracowanie redakcyjne i korekta

Barbara G asior

Opracowanie graﬁczne

Artur Drozdowski

Projekt okładki i ilustracje

Edyta Lisek

Graﬁka nutowa

Sławomir Kula

Skład i łamanie

Artur Drozdowski (dtp@wychmuz.pl)

Druk

Multidruk SA, Lublin, ul. Unicka 4

Nakład: 1500 egz.

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne w Szkole 3 2008

“wm_2008_3” — 2008/6/10 — 17:49 — page 4 — #4

K atarzyna JakóbczakDrążek

Życie i twórczość Carla Orﬀa

W rodzinie, w której 10 lipca 1895 r. Carl Orff przyszedł na swiat, tradycje kulturalne,

a szczególnie muzyczne, były gł eboko zakorzenione. Rodzice Carla – Heinrich Orff – za-

wodowy wojskowy i Paula z domu Koestler – wysoko cenili muzyke, codziennie grali na

fortepianie na cztery r ece. Matka była utalentowan a, dobrze wykształcon a pianistk a i do-

skonale rozumiała fascynacj e muzyk a swego syna, który jako maluch miał zwyczaj siadac

pod fortepianem u jej stóp i próbował wł aczac si e do gry, uderzaj ac w klawisze obiema

pi astkami. Pewnego dnia uzył do grania tłuczka do mi esa, wówczas instrument został za-

mkni ety, a niedoszły pianista otrzymał na pocieszenie b ebenek. W ko ncu przyszedł czas

na regularne lekcje muzyki, a pierwsz a nauczycielk a była oczywiscie matka. Wkrótce tez

powstał pierwszy utwór małego Carla – kołysanka w tonacji G-dur do własnego tekstu.

tchem. Dzieciece fascynacje, przezycia, za-

interesowania umiejetnie rozbudzane i pod-

trzymywane przez najblizszych miały zna-

cz acy wpływ na pózniejsze lata zycia Orffa

i jego dorobek kompozytorski oraz pedago-

giczny.

Wielk a atrakcj a dla C. Orffa były kon-

certy w monachijskiej Akademii Muzycz-

nej oraz w Hoftheater, a takze przedsta-

wienia teatru kukiełkowego. Niezwykle sil-

ne wrazenie na kilkunastoletnim Orfﬁe wy-

warły opery i dramaty muzyczne Richar-

da Wagnera Lataj acy Holender , Tristan

i Izolda oraz Pierscie n Nibelunga . Wielkim

przezyciem okazały sie takze dzieła Richar-

da Straussa Salome i Elektra oraz Clau-

de Debussy’ego Nokturny . Oprócz muzyki

Carl interesował sie takze teatrem, przede

wszystkim utworami Szekspira, bardzo du-

zo czytał, pisał własne wiersze i opowiada-

nia. Za szkoł a nie przepadał, lubił jednak

uczyc sie greckiego i czesto proszony był

o czytanie przed klas a tekstów w tym jezy-

ku. Ciekawił go równiez dialekt bawarski,

który poznał dzieki kucharce Fanni. Umia-

ła ona niezwykle ciekawie opowiadac róz-

ne historie i basnie, a Carl wraz ze sw a

młodsz a siostr a Mi a słuchali jej z zapartym

Młodosc i pierwsze kompozycje

Zainteresowanie muzyk a i teatrem mło-

dego Carla stało sie tak silne, ze coraz bar-

dziej zaniedbywał nauke w szkole. W ko n-

cu, mimo oburzenia nauczycieli i czesci ro-

dziny, opuscił j a i oddał sie swemu ulu-

bionemu zajeciu – komponowaniu. Niedłu-

go potem wydrukowany został zbiór piesni

na głos i fortepian Eliland, ein Sang von

Chiemsee 16-letniego Orffa. Wkrótce tez

rozpocz ał nauke harmonii, lecz przestarzała

teoria nie odpowiadała wyobrazni młode-

go twórcy. Podobnie studia podjete w Aka-

demii Muzycznej w Monachium wydawały

mu sie zbyt konserwatywne. W swych po-

Wychowanie Muzyczne w Szkole 3 2008

http://www.wychmuz.pl

“wm_2008_3” — 2008/6/10 — 17:49 — page 5 — #5

szukiwanich natkn ał sie na nauke harmo-

nii Arnolda Schönberga i partytury utwo-

rów Claude Debussy’ego. Brzmienie mu-

zyki, które tam znalazł, otworzyło nowe

perspektywy. Orff zacz ał intensywnie my-

slec o kompozycji scenicznej ł acz acej ruch,

spiew i instrumenty. Zamierzenia te prze-

rwała wojna – powołanie do wojska i wy-

jazd na front wschodni.

Do domu w Monachium wrócił

w 1919 r., a w dwa lata pózniej, 1 marca

odbył sie w Berlinie jego pierwszy wie-

czór kompozytorski. Wykonane zostały

wówczas piesni do tekstów Franza We-

rﬂa. Wydarzenie to było wielkim przezy-

ciem dla debiutuj acego kompozytora, mi-

mo iz wiekszosc krytyków wyraziła raczej

nieprzychylne opinie. Znalezli sie jednak

słuchacze, którym muzyka przypadła do

gustu. Obecny na koncercie Curt Sachs po-

zytywnie ocenił piesni. Poradził tez Orf-

fowi, by ten poznał blizej utwory pierw-

szego dramaturga muzycznego – Claudio

Monteverdiego. Orff pod azył tym sladem

i przestudiował partytury dzieł tego mi-

strza. Zapragn ał kilka z nich przystosowac

do współczesnej sceny – zredukowac akcje,

opracowac na nowo partie instrumentów.

W rezultacie wieloletniej pracy powstały

nowe wersje niektórych utworów Monte-

verdiego zebrane pod wspólnym tytułem

Lamenti, liberamente tratto da opere di

Claudio Monteverdi wystawione w 1958 r.

i ciesz ace sie duz a popularnosci a. Studia

nad muzyk a Monteverdiego odegrały jedn a

z decyduj acych ról w procesie formowania

sie stylu kompozytorskiego Orffa.

w dialekcie bawarskim bogactwo bajek,

przysłów, ludowych piosenek – to zródła,

do których kompozytor siegał najczesciej.

Niekiedy słowa traciły swoje znaczenie,

a role pierwszoplanow a zyskiwało samo

ich brzmienie. Drugim kluczowym elemen-

tem był taniec zajmuj acy w wyobrazni Orf-

fa szczególne miejsce od momentu zetknie-

cia sie z tancerk a Mary Wigman. Natomiast

charakterystyczne brzmienie swej muzyki

osi agn ał poprzez oryginalne instrumenta-

rium, stosowanie ostinat i burdonów.

Do najwazniejszych utworów nalez a

(w nawiasach podany został rok premier):

Antygonae (1949), Oedipius der Tyrann

(1959), Prometheus (1968) – utwory sce-

niczne oparte na dramacie antycznym;

Carmina burana (1937), Catulli Carmina

(1943) Trionfo di Afrodite (1953) – kanta-

ty sceniczne inspirowane sredniowieczny-

mi tekstami łaci nskimi i staroniemieckimi

oraz teatrem starozytnej Grecji i Rzymu;

Comoedia de Christi Resurrectione (1957),

Ludus de nato Infante mirﬁcus (1960), De

temporum ﬁne comoedia (1973) – spie-

wogry oparte na sredniowiecznych grach

i misteriach oraz bawarskim dialekcie; Der

Mond (1939), Die Kluge (1943) Die Ber-

nauerin (1947), Astutuli (1953) – opery na-

pisane miedzy innymi w oparciu o bajki

braci Grimm; szesc wersji Snu nocy letniej

– muzyka inspirowana teatrem Szekspira,

która powstawała w latach 1917–1963.

Pocz atki działalnosci pedagogicznej

W pierwszych dekadach XX w. pojawi-

ło sie wiele nowych koncepcji pedagogicz-

nych, widocznych szczególnie w Ruchu

Nowego Wychowania. Na obszarze eduka-

cji muzycznej coraz szerzej znana i sto-

sowana była metoda Jaques-Dalcroze’a.

Wszystkie nowosci z dziedziny wychowa-

nia artystycznego i sztuki w ogóle intereso-

wały Orffa w zwi azku z jego prac a w te-

atrze. Zafascynowany był tancerk a Mary

Orffowski teatr słowa

Elementem integralnym swej twórczo-

sci uczynił Orff słowo. Jemu podporz ad-

kowane s a partie wokalne, brzmienie in-

strumentów i ruch sceniczny. Antyczne tra-

gedie greckie, sredniowieczne manuskryp-

łaci nskie,

utwory

Szekspira,

zawarte

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne w Szkole 3 2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: