Normandia 1944.pdf

Opracowanie graficzne serii: Jerzy Kępkiewicz

Ilustrację na obwolucie projektował: Michał Jędrczak

Redakcja map: Krzysztof Paleski

Redaktor: Jacek Biernacki

Redaktor techniczny: Danuta Wdowczyk

Warszawa 1991

ISBN 83-11-07896-3

WSTĘP

Niewiele jest takich pól bitewnych, gdzie zwiedzający miałby

poczucie bezpośredniego obcowania z historią, gdzie doznawałby

wrażenia, że oto znalazł się w miejscu wielkich wydarzeń, które

w sposób zasadniczy wpłynęły na losy świata. Tak właśnie jest na

plażach Normandii, na owym gigantycznym pobojowisku pierw

szego dnia inwazji, która zapoczątkowała proces wyzwalania

zachodniej części naszego kontynentu spod niemieckiej okupacji.

Owo wrażenie obcowania z historią jest rezultatem oddziaływa

nia kilku elementów, przede wszystkim jednak stanowi ono efekt

moralnego wymiaru samej operacji, od której zależał przecież los

ujarzmionych narodów. Klęska alianckich wojsk inwazyjnych,

zepchnięcie ich do morza - wszystko to byłoby równoznaczne

z odroczeniem upadku Trzeciej Rzeszy. Sukces lądujących wojsk

oznaczał natomiast, iż rozpoczął się ostatni etap walki z faszyz

mem i że wolność, na którą od lat czekały uciemiężone narody,

jest już kwestią najbliższych dni, tygodni lub miesięcy.

Działania wojsk inwazyjnych były z uwagą śledzone nie tylko

przez mieszkańców zachodniej Europy. Wielu Polaków, którzy

przeżyli okupację, podkreśla w swych wspomnieniach, jak wielkie

wrażenie wywarła na nich wiadomość, że „nareszcie zaczęło się”.

Na utworzenie drugiego frontu czekano bowiem od dawna, co

najmniej od wiosny 1943 roku. Ów emocjonalny stosunek Pola

ków do działań prowadzonych w Normandii wynikał nie tylko

z przeświadczenia, że każde zwycięstwo nad Niemcami - na

Wschodzie i na Zachodzie - przyspiesza koniec Trzeciej Rzeszy.

Był to również rezultat tego, że na Wyspach Brytyjskich znaj

dowały się liczne polskie jednostki wojskowe. Domyślano się

więc, że w operacji lądowania biorą udział polscy lotnicy i mary

narze. Przypuszczano, że walczą tam również polskie siły lądowe,

przede wszystkim zaś dywizja pancerna gen. Stanisława Maczka.

Poczucie obcowania z historią to także rezultat samych roz

miarów pola bitwy. Ciągnie się ono wąskim pasem wybrzeża

długości 90 km od ujścia rzeki Orne i miasteczka Ouistreham aż

po osadę Sainte Mere Eglise. Ta rozległość pola bitwy przypomi

na zwiedzającym, iż już w pierwszym dniu inwazji po stronie

alianckiej walczyło 150 tys. ludzi i że przez plaże te w następnych

tygodniach przeszło ponad 2 min żołnierzy.

W przeciwieństwie do wielu innych pól bitew drugiej wojny

światowej na plażach Normandii napotykamy na każdym kroku

świadectwa toczonych tu niegdyś walk. Zachowały się niemieckie

bunkry i kazamaty, zamienione na muzea i pomniki bądź też po

prostu pozostawione w takim stanie, w jakim znajdowały się one

w czerwcu 1944 roku. Z wysokiego brzegu plaży „Omaha”,

z płaskich wydm plaży „Utah” widać w czasie odpływu wraki

barek inwazyjnych, które zatonęły pamiętnego dnia „D”. W mia

steczku Arromanches można bez trudu dostrzec w odległości

1,5 km od brzegu przeżarte rdzą kadłuby starych statków i okrę

tów wojennych, które - wypełnione betonem - zatopiono tu, by

utworzyć sztuczny port „Mulberry”. Niektóre fragmenty nor-

mandzkiego pobojowiska nie zmieniły się zupełnie od 1944 roku.

Tak jest chociażby z Pointe du Hoc, owym urwiskiem skalnym

zdobytym przez rangersów ppłk. Jamesa Ruddera. Cały ten teren

uznano za swoisty rezerwat. Jego część - wciąż ogrodzona zasie

kami - nie została rozminowana do tej pory.

Plaże Normandii są bez wątpienia najliczniej zwiedzanym na

świecie polem bitwy. Bez względu na porę roku zawsze tu pełno

turystów, choć najczęściej spotyka się ich w czerwcu, w czasie

obchodów rocznicowych. Są to turyści różnego rodzaju i różnych

narodowości, głównie Francuzi, Anglicy, Amerykanie i, oczywiś

cie, Niemcy. Wśród zwiedzających zwracają uwagę kombatanci

- uczestnicy zmagań z czerwca, lipca i sierpnia 1944 roku, którzy

powracają tu wielokrotnie. Łatwo ich odróżnić, noszą oni bo

wiem zazwyczaj miniaturki odznaczeń, berety lub furażerki.

Stosunkowo często teren bitwy odwiedzany jest przez rodziny

poległych. W Normandii znajdują się liczne cmentarze wojenne,

wśród których jest także polski cmentarz w Langannerie-Urville.

Spoczywa na nim 650 żołnierzy dywizji pancernej gen. Maczka.

Wprawdzie nie brali oni udziału w walkach toczonych w pierw

szych dniach inwazji, ale za to odegrali doniosłą rolę w końcowej

fazie bitwy o Normandię. Przy bramie cmentarnej ozdobionej

metalowymi odznakami wszystkich jednostek dywizji pancernej

gen. Maczka znajduje się kapliczka, a w niej księga, do której

wpisują się zwiedzający. Tę 500-stronicową księgę zmienia się

przynajmniej raz w roku, tak częste są bowiem wpisy.

W Normandii istnieje dziś kilkanaście muzeów związanych

tematycznie z inwazją. Największe z nich powstało w 1989 roku,

a więc w 45 rocznicę bitwy, na północnym skraju Caen, w daw

nym niemieckim bunkrze, w którym niegdyś mieściło się stanowi

sko dowodzenia jednego z korpusów. To muzeum ma dość

specyficzny charakter, ukazuje bowiem bitwę na znacznie szer

szym tle, jako jeden z kulminacyjnych momentów walki z hit

leryzmem, który zaczął zagrażać Europie od 1933 roku.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: