Nikola Tesla kariera.doc

Nikola Tesla - inwentor XXI wieku

zamknij

Ta funkcja wymaga zalogowania. Jeżeli jeszcze nie posiadasz konta, załóż je korzystając z przycisku przy formularzu logowania w górnym panelu.

Do (e-mail odbiorcy):

Pole wymagane Niepoprawny adres e-mail

Wiadomość (opcjonalnie):

Wstaw poniższy kod na swoją stronę, a odwiedzający będą mogli przeczytać ten artykuł bezpośrednio na niej.

Kod:

Sprawdź jak kod będzie wyglądał po umieszczeniu

1. Wersja do druku

2. Pobierz w formacie PDF

Nikola Tesla urodzil sie 10 lipca 1856 roku, dokladnie o polnocy. Liczba jego patentow siega 1200, nie liczac odkryc, ktore zostaly opatentowane przez asystentow, badz nie zostaly zgloszone. George Westinghouse wyplacil Tesli tylko czesc pieniedzy z tytulu patentow ktore wykorzystal, poniewaz firma znalazla sie na krawedzi upadlosci finansowej. Westinghouse zwrocil sie do Tesli z prosba o umorzenie reszty dlugu. Tesla, traktujacy George jako przyjaciela zgodzil sie i nigdy nie zobaczyl reszty pieniedzy. Jest to tylko jeden z przykladow ilustrujacy Tesle jako czlowieka nie przywiazujacego zbyt duzej wagi do finansowych korzysci. Rzadko spotykana cecha, zwlaszcza w Ameryce tamtego okresu.

"Fotograficzna" pamiec umozliwiala Tesli prace i udoskonalanie idei bez potrzeby konstruowania modeli i testow. Byl w stanie siegnac w pamieci do strony kazdej ksiazki, ktora przeczytal. Ponad 99% pomyslow, ktore wydawaly sie co najmniej szalone dla owczesnych ludzi, okazaly sie prawdziwe i wiele z nich jestesmy w stanie zrozumiec dopiero obecnie. Wedlug Tesli, Teoria Wzglednosci Einsteina byla bledna. Teoria oparta jest na predkosci swiatla z "ziemskiej" perspektywy. Einstain zapomnial nadmienic, ze swiatlo w innych czesciach wszechswiata moze osiagac predkosc wieksza niz ta, ktora powszechnie znamy. Predkosc swiatla zostala zmierzona po raz pierwszy w 1887 przez dwoch osobnikow wyposazonych w lampe i lusterka. Niewiele sie pomylili. Ci, ktorzy twierdza z uporem, ze czegos nie da sie zrobic, powinni "odpuscic" sobie i tym, ktorzy z sukcesem do tego daza.

Marzeniem Tesli bylo "podlaczenie" wszystkich na Ziemi do zrodla darmowej energii, ktora moglaby byc przesylana w powietrzu (bezprzewodowo) poprzez siec stacjii energetycnych rozmieszczonych po calej planecie. Energia ta moglaby zasilac srodki transportu i domy. Calkowicie czyste i bezpieczne zrodlo energii przy ktorej energia nuklearna wydaje sie zbyt niebezpieczna.

Tesla zostal usuniety z podrecznikow szkolnych we wczesnych latach 50 tych. Wielu ludzi nigdy o nim nie slyszalo! Jeden z najwiekszych, jesli nie najwiekszy wynalazca naszych czasow zmarl w 1943 majac 87 lat. Wiele pomyslow zabral ze soba. To co pozostalo to opatentowane prace i dokumenty, ktore "zniknely" z pokoju hotelowego po jego smierci. To wlasnie Tesla a nie Marconi wynalazl radio i telefon. TV, trojfazowy AC motor oraz przesylanie energii elektrycznej, lampy fluoroscencyjne i neonowe, motor bezszczotkowy, komunikacje bezprzewodowa, wszystkie cewki elektryczne uzywane dzisiaj, cewke Tesli, transformator, hydro generator i zwiazana z nim produkcja hydroenergii i wiele innych. To Tesla a nie Roentgen zrobil pierwsze zdjecie z wykorzystaniem promieni X. Mysle, ze nie bedzie przesady w stwierdzeniu iz Tesla "wynalazl" XXI wiek i wiele z jego pomyslow jest wykorzystywana w obecnej technologii. Wiekszosc z jego inwencji wyprzedzala owczesna technike o generacje. Prawdopodobnie czesc z nich wyprzedza obecna. Jest zapewne wiele powodow, dla ktorych nieopublikowane pomysly Tesli pozostaja dobrze strzezone w archiwach zarowno cywilnych jak i militarnych.

Wardencliffe Tower, Long Island

Nikola Tesla byl nieslychanie plodnym innowacyjnie geniuszem i humanitarnym wizjonerem.  Urodzil sie w Chorwacji z Serbskim pochodzeniem. Powiedzial kiedys - "jestem rownie dumny z mojego Serbskiego pochodzenia jak i z Chorwackiej Ojczyzny". Edukacje uzyskal w Szkole Politechnicznej w Grazu i Uniwersytecie Praskim ktora zmuszony byl przerwac po dwoch latach. Powodem byla smierc ojca i w konsekwencji narastajace trudnosci finansowe. Rozpoczal prace w Amerykanskiej firmie telefonicznej w Budapeszcie a nastepnie w Continental Edison we Francji. Byl to rok 1882. Zaskakujacym jest fakt, iz podstawy edukacyjne Tesli dotycza inzynierii mechanicznej a nie elektrycznej.  W czasie wojny w 1884 opuszcza kraj i emigruje do Ameryki, majac 28 lat i cztery centy w kieszeni. Rekomendowany przez dyrektora Continental Edison - Charlesa Batchelora, podejmuje prace dla Thomasa Edisona. Pierwsze wrazenia po przybyciu do Ameryki musialy byc dla Tesli nieco szokujace - " To co zostawilem za soba bylo artystycznie piekne i inspirujace w kazdej dziedzinie.  To co ujrzalem tutaj jest z grubsza obrobiona, malo atrakcyjna produkcja masowa. Ameryka wydaje sie o 100 lat do tylu w porownaniu z Europa".

Energia elektryczna zostala rozpowszechniona w Ameryce na poczatku lat 70 tych. Znacznie przyczynila sie do tego zarowka Edisona i zapotrzebowanie na nowe zrodlo energii nieustannie roslo. Stacja Energetyczna Edisona na ulicy Pearl, na Manhattanie stala sie monopolem. Drewniane slupy podtrzymujace dyndajace (nierzadko "gole") przewody, wyrastaly jeden po drugim. Ciekawskie dzieci, wspinajace sie po nich napotykaly niemily szok w kontakcie z przewodami.  Mieszkancy dzielnicy  Brooklyn, do tego stopnia opanowali sztuke unikania porazenia pradem od torow tramwajowych, ze nawet lokalna druzyna baseballowa zyskala nazwe " Brooklyn Dodgers", od  slowa "dodge" - uchylac sie, unikac. Pomimo tych drobnych niedogodnosci, wiekszosc (zamoznych) mieszkancow Nowego Jorku witala z entuzjazmem wprowadzenie elektrycznosci do swych domow. Jednym z entuzjastow byl bankier, JP Morgan, ktory zainwestowal  dosc pokazna sume w inwencje Tomasza Edisona. W takiej wlasnie atmosferze, ubogi Serbski emigrant, gorojacy wzostem  ( 193 cm) nad wiekszoscia obecnych, przekroczyl prog biura Tomasza Edisona. Dla Tesli, Edison byl autorytetem i spotkanie z nim, oraz perspektywa wspolnej pracy byla wielkim przezyciem. List polecajacy od Charlesa Batchelora brzmial -" Moj Szanowny Edisonie, znam dwoch wielkich ludzi; jednym jestes ty a drugim ten oto mlody czlowiek, ktorego polecam".

Tesla przedstawil Edisonowi swoje plany i teorie silnika na prad zmienny. Edison o pradzie zmiennym wiedzial niewiele. Cala jego praca skupiala sie wokol pradu stalego i jego powszechnego wykorzystania dla celow komercjalnych. Zastosowanie pradu zmiennego nie interesowalo go ale juz wtedy zaswitala obawa, ze moze stac sie ten pomysl konkurencja dla jego planow.  Pomimo to, Edison zdecydowal sie zatrudnic Tesle i zlecil mu udoskonalenie stacjii generatorow. Tesla zaoferowal sie rowniez z usprawnieniem motoru na prad staly Edisona. Wedlug Tesli, motor mial zyskac 25% efektywnosci. Edison nie sadzil, aby cokolwiek dalo sie ulepszyc bez jego udzialu, aczkolwiek cos go intrygowalo w Tesli. Edison zaoferowal wynagrodzenie w wysokosci 50 000 dolarow, co na tamte lata bylo duza suma, zwlaszcza dla swiezo przybylego emigranta, takiego jak Tesla.

Zarowno Edison jak i Tesla mieli wspolna ceche, charakterystyczna dla geniuszy - mala potrzebe snu. Edison mogl pracowac "na okraglo" ucinajac sobie krotkie drzemki na kanapie. Tesla zaczynal prace ok. 10:30 i kontynuowal do wczesnych godzin rannych dnia nastepnego. Jednak na tym fakcie, cechy wspolne sie koncza. Tesla polegal na "przeblyskach idei". Byl w stanie opracowac kompletny projekt i przetestowac jego prace w swoim umysle, rzadko robiac notatki. Co ciekawe, wiekszosc z nich byla gotowa do zastosowania w praktyce, bez potrzeby tworzenia modelu. Edison dzialal metoda prob i bledow, twierdzac, ze sukce opiera sie w kilku procentach na inspiracji. Reszta, to mozolna praca i udoskonalanie. Edison byl samoukiem. Tesla posiadal europejska edukacje. Bylo tylko kwestia czasu zanim te roznice zrodzily konflikt. Po kilku miesiacach pracy Tesla oznajmil, ze ukonczyl prace zlecona mu przez Edisona. Wywiazal sie ze zlecenia, wprowadzil poprawki i stosowne ulepszenia. Kiedy upomnial sie o obiecane wynagrodzenie, Edison wydal sie zaskoczony; - "to byl tylko zart, jak calkiem obrosniesz w amerykanskie piorka, bedziesz w stanie zrozumiec amerykanski dowcip". Tesla, zdegustowany i zszokowany, tego samego dnia zlozyl swa rezygnacje. Nie majac srodkow na utrzymanie, podja prace przy kopaniu rowow odwadniajacych, zarabiajac kilka centow na godzine. Wiesc o tym, ze  niezwykle utalentowany emigrant kopie rowy, rozeszla sie szybko. Kilku inwestorow zaproponowalo Tesli sfinansowanie projektu. Chodzilo im o opracowanie metody oswietlenia przy pomocy luku elektrycznego. Nie byla to oferta na jaka Tesla mial nadzieje,  ale Inwestorzy zgodzili sie wylozyc srodki i wkrotce Tesla Electric Light Company podjela prace nad nowa lampa. Wraz z sukcesem - niezwykle ciekawym w rozwiazaniu i wydajnosci oswietlenia przyszlo niepowodzenie. Wiekszosc pieniedzy z projektu przeszla w rece inwestorow a Tesli pozostal plik bezwartosciowych papierow  - aukcji gieldowych. Los jednak mial sie wkrotce odwrocic;  AK Brown z Western Union Company, zgodzil sie zainwestowac w idee motoru na prad zmienny. Tesla podjal prace w malym laboratorium, niedaleko biura Edisona. W krotkim czasie Tesla mial gotowe podzespoly do produkcji i przesylania energii elektrycznej pradu zmiennego - system, ktory jest uzywany obecnie na calym swiecie.  "Motor ktory skonstruowalem  jest dokladnie taki jaki sobie wyobrazilem. Nie dokonywalem zadnych przerobek ani modyfikacji. Odtworzylem plan, ktory narodzil sie w mojej glowie". Idea i plan stworzenia nowego rodzaju silnika zakonczyla sie sukcesem ale batalia o jego komercjalne wdrozenie, miala sie dopiero rozpoczac.

W listopadzie i grudniu 1887 Tesla zarejestrowal siedem patentow z dziedziny wielofazowych silnikow elektrycznych i przesylania energii. Byly to projekty kompletnych systemow, zawierajacych generatory, transformatory, linie przesylowe, motory i elementy oswietlenia. Jak sie pozniej okazalo, byly to najcenniejsze patenty od czasu wynalezienia telefonu. Przemyslowiec z Pittsburga - George Westinghouse byl czlowiekiem obrotnym i otwartym na technologiczne zmiany. To on opracowal system hamulcow powietrznych zastosowanych w pociagach. Gdy dowiedzial sie o odkryciach Tesli, przez glowe przeleciala mu mysl - czy przypadkiem nie jest to wlasnie brakujace ogniwo w teorii przesylania i dystrybucji energii na duze dystanse. Nastepnego dnia, George zlozyl wizyte w laboratorium Tesli. Oferta jaka przedstawil byla interesujaca: $60 000 za przejecie praw do istniejacych patentow, z czego $5 000 w gotowce, 150 akcji udzialowych firmy Westinghouse oraz $2,50 za kazdego "konia mechanicznego"  wyprodukowanej energii elektrycznej. Tesla, majacy juz kolejne plany, zainwestowal polowe kapitalu w budowe nowego laboratorium.

Nowa technologia opatentowana przez Tesle miala znaczenie przelomowe. Najgorsze przeczucia Edisona mialy szanse sie urzeczywistnic. Na jednej szali znajdowal sie jego system zasilania, oparty na pradzie stalym, na drugiej zas, nowy system, poparty przez Westinghouse Corporation. Jeden z nich mial zostac wybrany i zadecydowac o kierunku rozwoju Amerykanskiej technologii. Stawka byla wysoka a w takich sytuacjach gra sie ostro.

Edison, zdajac sobie sprawe z powagi sytuacji, rozpoczal wojne propagandowa. Ofiara padlo poczatkowo kilka bezdomnych psow, starych koni oraz cyrkowy slon. Edison, chcac zademonstrowac jak niebezpieczny jest prad zmienny, podlaczal nieszczesne czworonogi do generatora, zakupionego nielegalnie przez prof. Harolda Browna. Jeden z arykulow w owczesnej prasie skomentowal fakt "tajemniczego" znikania psow i kotow w kilku dzielnicach. Tysiace zwierzat usmiercono w laboratorium Edisona, Menlo Park w New Jersey, w trakcie eksperymentow. Niektore "pokazy" odbywaly sie publicznie, na ulicach miasta!

    Menlo Park, New Jersey. Laboratorium Edisona.

Edison ilustrowal prad staly jako spokojna rzeke plynaca od zrodla do morza. Prad zmienny natomiast, jako burzliwe i gwaltowne wyladowanie, zbyt niebezpieczne aby moglo byc wykorzystane do celow industrialnych. W tym samym czasie w Nowojorskim wiezieniu stanowym Auburn miala sie odbyc pierwsza egzekucja przy uzyciu krzesla elektrycznego. Profesor Brown, zatrudniony przez Edisona, mial okazje wykazac raz jeszcze jak niebezpiecznym dla zycia moze byc prad zmienny. Generator zostal zainstalowany w wiezieniu. "Krolikiem doswiadczalnym" zostal William Kemmler, skazany za morderstwo przy uzyciu siekiery. W makabrycznym spektaklu, nazwanym zlosliwie "Westinghousing,"  dnia 6 sierpnia 1890 r, Kemmler zostal pozbawiony zycia w sposob nie majacy nic wspolnego z humanitarnym. Westinghouse probowal wstrzymac egzekucje jako niehumanitarna i okrutna. Beskutecznie.

Harold Brown usmiercajacy konia w laboratorium Edisona.

Egzekucja Williama Kemmlera, 6 sierpnia 1890.

Pomimo wysilkow ze strony Edisona aby zdyskredytowac konkurencyjna energie i wystraszyc potencjalnych uzytkownikow, Westinghouse Corporation wygrala przetarg na zainstalowanie oswietlenia na pierwszej wystawie elektrycznosci, zorganizowanej w Chicago i  nazwanej  Wystawa Kolumbijska (Columbian Exposition) dla uczczenia 400 lecia odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Konkurencyjna oferta zlozona zostala przez General Electric Company ( firme ktora przejela Edison Company) i opiewala na $1 000 000. Duza czesc tej sumy miala pokryc specjalne miedziane przewody do rozprowadzenia pradu stalego. Oferta Westinghouse byla o polowe nizsza. Wystawa rozpoczela sie wieczorem, dnia 1 maja 1893. Za nacisnieciem guzika, setki tysiecy lamp rozswietlily zapadajacy zmierzch. "Miasto Swiatla", wspolne dzielo Tesli i Westinghouse'a napedzane bylo dwunastoma nowiutkimi generatorami o mocy 1 000 koni mechanicznych kazdy. Dla 27 milionow ludzi, ktorzy zwiedzali wystawe, stalo sie wyjatkowo "jasne", ze prad zmienny jest technologia przyszlosci i to nie tylko Ameryki.

Wystawa Kolumbijska, Chicago 1 maja 1893r.

Marzenie o ujarzmieniu energii naturalnej i wykorzystaniu jej zasobow zaprzatalo umysl Tesli juz od dawna. Marzenie to podzielali rowniez amerykanie, aczkolwiek nie mieli pojecia jak sie do tego zabrac. Przed Tesla pojawilo sie wyzwanie niemniej potezne niz huczace masy wody wodospadu Niagara. W odroznieniu od amerykanow, Tesla mial pomysl i wiare w to niesamowite przedsiewziecie. W koncu 1893 roku marzenie mialo sie urzeczywistnic -  Westinghouse uzyskal kontrakt na budowe stacji energetycznej, przetwarzajacej energie wodospadu na energie elektryczna. Niagara Falls Commission - organizacja odpowiedzialna za projekt, oglosila przetarg na pozyskanie hydroenergii. Projekty nadchodzace  z calego swiata byly odrzucane jeden po drugim. W swojej roznorodnosci projekty przescigaly sie w rozwiazaniach, poczawszy od skomplikowanych systemow lin i wielokrazkow, poprzez systemy pneumatyczne. Jednym z projektow byl system transmisji energii zgloszony przez Edisona. Na czele komisji stal nie kto inny jak Lord Kelvin, slynny brytyjski fizyk.  Kelvin popieral Edisona i byl przeciwny wykorzystaniu pradu zmiennego do czasu.... wystawy w Chicago, po ktorej radykalnie zmienil swoja "polaryzacje". Kelvin wraz z komisja przyznali kontrakt kompanii Westinghouse.

Projekt wymagal ogromnych nakladow pracy. Byl to niezmiernie stesujacy okres dla inzynierow, mechanikow, robotnikow, jak rowniez inwestorow z elity finansowej swiata takich jak: J P Morgan, John Jacob Astor, Baron Rotschild oraz W K Vanderbilt. Po pieciu latach koszmarnego wysilku i niepewnosci projekt dobiegal konca. Inwestorzy nie mieli pojecia jak ten system ma pracowac ale wizja strumienia pieniedzy naplywajaca do ich bankow pozwalala im spac w miare spokojnie. Jedyna osoba spiaca rownie spokojnie choc krotko byl Tesla. Caly skomplikowany uklad generatorow, transformatorow i sieci dystrybucyjnej pracowal w jego trojwymiarowym umysle. On jeden nie zwatpil ani przez moment w powodzenie tego ogromnego i kosztownego projektu, choc niektore z rozwiazan nie byly do tej pory przetestowane praktycznie. Wszelkie obawy okazaly sie bezpodstawne. O polnocy, 16 listopada 1896 system zostal wlaczony i energia elektryczna "poplynela" do oddalonego o 42km miasta Buffalo. Pierwsze 1 000 koni mechanicznych bylo "zaklepane" przez firme tramwajowa ale nastepne 5 000 bylo juz zamowione przez mieszkancow miasta. W ciagu nastepnych kilku lat liczba generatorow zostala zwiekszona do 10. Prad zasilal  Nowy Jork, lampy rozswietlaly Broadway a Edison zmuszony byl dostosowac sie do odbioru energii o ktora nie tak dawno nie chcial sobie zaprzatac glowy.

Stacja Generatorow Edward Dean Adams nad Niagara. 5000 konne generatory Tesli i Westinghouse. Spelnienie wielkiego marzenia.

Wraz z sukcesem pojawily sie problemy. J P Morgan mial nadzieje przejac calkowita kontrole nad energia pochodzaca z elektrowni Niagara Falls. Moment wydawal sie sprzyjajacy. Zarowno Westinghouse jak i General Electric byly finansowo wyeksploatowane. Menadzerowie z GE przejeli duza czesc wplywow w Edison Company. J P Morgan za pomoca manipulacji gieldowych staral sie oslabic Westinghouse i wykupic patenty Tesli bedace w ich posiadaniu. Westinghouse zwrocil sie z rozpaczliwa prosba do Tesli o mozliwosc wybrniecia z kontraktu, ktory obiecywal inwentorowi lukratywne zyski. W odpowiedzi, Tesla majac na wzgledzie katastrofalna sytuacje czlowieka, ktory jako jedyny wierzyl do konca w jego pomysly odrzekl, iz kontrakty zniszczyl i Westinghouse nie jest mu nic winien. Westinghouse Electric Company ocalala aby moc w przyszlosci triumfowac. Tesla zas, pomimo uznania jakim zostal otoczony, pozostawiony byl sam ze swoimi finansowymi trudnosciami, ktore mialy mu towarzyszyc az do smierci.

 Plytka informacyjna pochodzaca z generatora  Stacji Energetycznej Adams (zdjecie powyzej). Z trzynastu patentow dziewiec nalezalo do Tesli.  (Muzeum Tesli w Belgradzie)

Po sukcesie nad Niagara, Tesla powrocil do swojego laboratorium przy ulicy Grand w Nowym Jorku. Kolejnym etapem eksperymentow byl prad wysokiej czestotliwosci. Temat  ten nie byl nowy. W 1873 James Maxwell matematycznie udowodnil, ze swiatlo jest drganiem elektromagnetycznym - fala wibrujaca na bardzo wysokich czestotliwosciach. W 1888 Heinrich Hertz wykazal na drodze eksperymentu generowanie fal elektromagnetycznych przez iskre (wyladowanie elektryczne w powietrzu). Odkrycia te wywolaly spekulacje na temat nowych mozliwosci przy zastosowaniu energii elektrycznej. Tesla zdawal sobie sprawe z korzysci takich jak mniejsze straty przesylanej energii przy wyzszych napieciach i czestotliwosci jak rowniez zjawiska "naskorkowosci" - energia przeplywajaca po powierzchni a nie poprzez cialo - tym samym bardziej bezpieczna. Jednym z pierwszych pomyslow mialo byc stworzenie zrodla swiatla o czestotliwosci zblizonej do swiatla slonecznego. Nowa lampa bylaby "jasniejsza" oraz bardziej wydajna od zarowki Edisona, ktorej sprawnosc siegala 5%. (5% dostarczonej energii ulegalo przemianie w energie swietlna, pozostale 95% ulegalo rozproszeniu w postaci energii cieplnej). Tesla rozpoczal eksperymenty z typowymi, rotacyjnymi generatorami, tyle ze  pracujacymi na wyzszych czestotliwosciach. Niestety, przy predkosciach osiagajacych 20 000 obrotow na minute urzadzenia ulegaly mechanicznej destrukcji. Rozwiazaniem okazal sie kolejny wynalazek, znany do dzis pod nazwa "cewka Tesli". Prad zmienny o czestotliwosci 60 cykli zostal powielony do setek tysiecy cykli, jednoczesnie cewka generowala bardzo wysokie napiecia. Pomysl zostal opatentowany w 1891 roku.

Cewka Tesli i Patent 454 622 z 1891 roku.

Majac do dyspozycji prad o wysokiej czestotliwosci, Tesla opracowal oswietlenie neonowe i fluorescencyjne jak rowniez pierwsze zdjecie przy uzyciu promieniowania X bylo jego udzialem. Wszystko to przycmila jednak demonstracja przy uzyciu lampy prozniowej w listopadzie 1890. Lampa zostala rozswietlona "na odleglosc", bez galwanicznych polaczen ze zrodlem energii. Byl to pierwszy eksperyment bezprzewodowego przesylu energii. Nowa dziedzina, ktora  obsesyjnie pochlonela wyobraznie Tesli.

Eksperymentujac z nowym odkryciem Tesla zaobserwowal, ze jest mozliwe przesylanie sygnalow radiowych na odleglosc. Jesli cewka indukcyjna zostanie dostrojona do konkretnej czestotliwosci, zaczyna wzmacniac odbierany sygnal poprzez efekt rezonansowy. Na poczatku 1895 Tesla byl w stanie "przeslac" sygnal na odleglosc ok 100km, do miejscowosci West Point w Stanie Nowy Jork. W tym samym roku, z niewyjasnionych przyczyn, w laboratorium Tesli wybuchl pozar. Zniszczeniu uleglo cale laboratorium i efekty jego pracy. Czy byl to niefortunny zbieg okolicznosci, czy tez stalo sie tak z czyjas "pomoca" - pozostawiam to wyobrazni czytelnika. Dokladnie w tym samym czasie w Anglii, mlody eksperymentator, pochodzenia wloskiego - Guglielmo Marconi pracowal z zapalem nad urzadzeniem do bezprzewodowej telegrafii. Opatentowal swoj projekt w 1896, aczkolwiek sceptycy twierdzili, ze urzadzenie moze co najwyzej przesylac sygnal przez kacza sadzawke. Tesla zglosil kilka aplikacji dotyczacych przesylania sygnalu radiowego w roku 1897. Patenty zostaly mu przyznane w 1900. Pierwsza aplikacja Marconiego, zgloszona do Urzedu Patentowego 10 listopada 1900 zostala odrzucona. Pomimo zmian i przerobek w aplikacjach, kolejne proby Marconiego zakonczyly sie niepowodzeniem. Amerykanski Urzad Patentowy  argumentowal decyzje tym, ze wczesniejsze patenty Tesli i innych wynalazcow maja pierwszenstwo, zwracaja jednoczesnie uwage na ignorancje Marconiego, graniczaca z absurdem. Marconi zdawal sie "nie dostrzegac" faktu, ze oscylator zostal juz opatentowany a  termin "oscylator Tesli" byl juz powszechnie znany i uzywany zarowno w Ameryce Polnocnej jak i w Europie.

Pomimo to, nie po raz pierwszy i nie ostatni pieniadze i "wlasciwe kontakty" z arystokracja Brytyjska umozliwily firmie Marconi Wireless Telegraph Ltd. wystartowac niemal pionowo. Akcje firmy poszybowaly w anglii z  3$ do 22$ za sztuke. Marconi stawal sie coraz bardziej popularny i uznawany na arenie miedzynarodowej. Edison oraz Andrew Carnegie zainwestowali w firme Marconiego a sam Edison zostal konsultacyjnym inzynierem oddzialu Amerykanskiego. 12 grudnia 1901 Marconi przeslal i odebral sygnal przez Ocean Atlantycki. Otis Pond, inzynier pracujacy dla Tesli rzekl: "wyglada na to, ze ktos wykorzystal nas jako odskocznie do swojego sukcesu". W odpowiedzi Tesla odrzekl - " to dobry czlowiek, dajmy mu kontynuowac prace". W tym czasie Marconi uzywal do swych celow 17 patentow Tesli!  Stoicki spokoj i opanowanie zburzyla wiadomosc o decyzji Biura Patentowego US  z dnia 1904 - o odwroceniu wczesniejszej decyzji i przyznaniu patentu za wynalezienie radia Marconiemu.  Tym razem Urzad Patentowy nie uzasadnil swej decyzji, ale potezne poparcie finansowe Marconiego w Ameryce wydaje sie sugerowac wyjasnienie. Tesla pochloniety byl swoja praca, ale gdy w 1911 Marconi otrzymal Nagrode Nobla za osiagniecia naukowe, Tesla wytoczyl proces fimie Marconi za kradziez patentow i ich wykorzystanie dla celow comercjalnych. Byl to rok 1915, firma Marconi kwitla a Tesla nie bedac w pozycji finansowej do takiej potyczki musial po raz kolejny przelknac ziarno goryczy. Dopiero w 1943, kilka miesiecy po smierci Tesli,  Sad Najwyzszy Stanow Zjednoczonych przywrocil prawa patentu radiowego 645,576 prawowitemu wlascicielowi. Zrobil to zreszta z takich samych powodow z jakich Biuro Patentowe przyznalo patent Marconiemu: firma Marconi pozwala do sadu rzad Amerykanski za wykorzystanie  "ICH" patentowych rozwiazan w czasie  I Wojny Swiatowej. Sad w prosty sposob uniknal problemu, przyznajac pierwszenstwo patentowe Tesli, przed Marconim.

Tesla demontruje bezprzewodowa transmisje energii. Laboratorium przy ulicy Houston, marzec 1889.

W 1898 roku Tesla, eksplorujacy mozliwosci bezprzewodowej komunikacji, ujawnia swoj kolejny pomysl - bezzalogowy statek, sterowany zdalnie za pomoca fal radiowych. Juz samo zdefiniowanie, badz opisanie tego wynalazku dla przecietnego czlowieka z tamtego okresu, napotykalo na trudnosci. Terminy takie jak; robot, zdalne sterowanie, serwomechanizm - nie byly znane. Technologia kryjaca sie za tymi pojeciami byla dla wiekszosci rownie oczywista, jak opis techniczny domofonu dla trzyletniego dziecka. Model byl wykonany z metalu, zaopatrzony w baterie zasilajace oraz radio mechaniczny odbiornik, polaczony ze sruba napedowa, sterem kierunkowym i zanurzenia. Oswietlenie elektryczne modelu moglo byc rowniez sterowane bezprzewodowo. Tesla opracowal rowniez pomysl zabezpieczenia przed mozliwoscia kontrolowania urzadzenia przez osobe niepowolana - rodzaj "bramki logicznej". Demonstracja tego niezwyklego wynalazku odbyla sie w nowo wybudowanym, Nowojorskim Madison Square Garden, a scislej w specjalnie na ten cel wybudowanej sadzawce. Wszyscy zebrani spodziewali sie czegos zaskakujacego. Pokazy Tesli wyzwalaly zgola zabawne reakcje od nerwowego smiechu, maskujacego kompletny brak zrozumienia, badz dyskretne schowanie za czyimis plecami. Sensacja jaka wywolal ten pokaz byla nieporownywalna do zadnego z wczesniejszych publicznych pokazow. Tesla chcac "rozluznic" publicznosc, zachecil do zadawania pytan na temat metalowego obiektu, ktory w tym czasie kursowal wzdluz i wszerz sadzawki, wykonujac rozmaite manewry. Jedno z pytan brzmialo: "jaki jest pierwiastek trzeciego stopnia z 64"? - w odpowiedzi, elektryczne swiatla na lodzi zablysly czterokrotnie - uruchomione zdalnie pilotem trzymanym przez Tesle. W czasie, gdy niewielka grupa ludzi wiedziala czym sa fale radiowe, spekulacje na temat wynalazku oscylowaly pomiedzy magia, telepatia, badz tresowana malpka, ukryta pod pokladem. Brzmi to nieprawdopodobnie ale sa to fakty.

  Model  lodzi, sterowanej bezprzewodowo

Patent  613,809 opisuje pierwsze urzadzenie wykorzystujace zjawisko bezprzewodowego zdalnego sterowania. "Teleautomaton" - reagujacy na sygnaly radiowe i napedzany wlasnym, elektrycznym zrodlem zasilania.

Zastosowanie pomyslu nie ograniczalo sie do jednostek plywajacych. Tesla widzial praktyczne zastosowanie we wszelkiego rodzaju pojazdach i urzadzeniach. Opisal mozliwosc zdalnego sterowania bezprzewodowego wielu systemow przez jednego, badz kilku operatorow.  Pomysl, w ktorym Tesla wykorzystal swoj talent z dziedziny mechaniki oraz elektrotechniki, byl poczatkiem ery automatyzacji i robotow. Jak wiele z jego pomyslow, zbyt  zaawansowanych aby mogly byc wlasciwie docenione, tak i ten nie doczekal sie zastosowania w czasach Tesli. Wspolczesni nie byli sobie w stanie wyobrazic praktycznego zastosowania! Gazeta New York Times spekulowala, ze inwentor jest w stanie zanurzyc lodz, zaladowana trotylem i wykorzystac jako bron. Tesla wpadl w furie; - "zamiast sterowanej radiem torpedy, wyobraz sobie mechanicznego robota, ktory moze zastapic, badz odciazyc czlowieka w wielu dziedzinach przemyslu"!

System zostal przedstawiony Armii US oraz Navy do wykorzystania komercjalnego, jednak nie spotkal sie z entuzjazmen. Nieoficjalna wersja glosi jednak, ze Pentagon wykorzystal pomysl do budowy torped i rakiet sterowanych zdalnie, ale dopiero po II wojnie.

110 letni pomysl i model lodzi, nazw...