Bojarska Anna - Biedny Oscar.pdf - różne - mikamimi

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Anna Bojarska

BIEDNY OSCAR

C ZYLI

DWA RAZY O MIŁOŚCI

Tower Press 2000

ŚMIERĆ SEBASTIANA MELMOTHA

Clapham Junction

Nie wzięli dorożki. Świecił księżyc, drzewa rzucały cienie na chodnik, Paryż przycichł.

Sebastian Melmoth – wielki, otyły, w białym wieczorowym szaliku, w kapeluszu zsuniętym z

czoła – szedł obok mniejszego, chudego przyjaciela i płacił mu za swoją kolację. Płacił tym,

co zawsze: sobą. Czyż nie jest wciąż najbardziej uroczym z ludzi, kimś, czyje towarzystwo

warte jest tyle, ile wynosi rachunek w dobrej restauracji? Czy nie dlatego został zaproszony?

Szedł więc przez zasypiający Paryż syty, rozweselony winem, i mówił, wciąż mówił swym

modulowanym, po aktorsku ustawionym, niezmiennie aksamitnym głosem. Ach, ta parka,

która towarzyszyła im przy kolacji, te cudowne francuskie bliźnięta, dwie tanagryjskie statu-

etki tak kruche i tak patetyczne w przelotnym apogeum swej głupiutkiej i skazanej na rychłą

zagładę młodości! Prawda, jaką bajeczną rzeczą jest porównanie tego samego typu urody ob-

jawionego w dwóch wersjach, męskiej i kobiecej? I czy nie zastanawia przewaga wersji mę-

skiej, o tyle szlachetniejszej i czystszej? Bo przecież Jules jest piękniejszy od Emilienne! Ale

dość o własnych gustach, których fundator kolacji nie podziela; pomówmy o poezji. Pamię-

tasz te strofy Verlaine’a, Frank? A Dante... ach, Dante! Zauważyłeś, co jest najważniejszą

cechą wszystkich wielkich poetów, co ich łączy? Litość dla słabości! Tak, litość: ona, która

stworzyła Chrystusa, jest także iskrą, od której zapala się geniusz poezji. Chociaż tak łatwo

pomylić ją z czym innym. Z rozczuleniem miernoty własną, pożal się Boże, „wrażliwością”:

czyż osoba „wrażliwa” to nie ta, która wszystkim depcze po nogach, ponieważ sama ma odci-

ski? Nigdy nie wierz człowiekowi, który mówi sam o sobie, że jest taaaki wrażliwy, i to,

oczywiście, od dziecka, a jeśli w dodatku doda skromnie: „sam nie wiem czemu”, uciekaj,

gdzie pieprz rośnie, Frank, trafiłeś na wyjątkowego łajdaka! Co też taki może mieć zamiast

serca? Chociaż serce... hm, serce! Najgorsza rzecz z sercem to to, że tak strasznie nas posta-

rza. Nie pasuje do modnego ubioru. I nie myl aby litości ze ,,zmysłem moralnym”. Moral-

ność, wielkie nieba! Moralność jest ostatnią ucieczką tych, co nie pojmują piękna. Instynkt

moralności można tak wyszkolić, że wyskakuje wszędzie, gdzie jest niepotrzebny. Nigdy,

doprawdy nigdy nie spotkałem człowieka, mówiącego o swoim sumieniu, moralności, zasa-

dach, który nie byłby nikczemnikiem i tchórzem. W końcu sumienie i tchórzostwo to jedno.

Sumienie jest firmą tej spółki. I można – o, jak bardzo można! – być złym, nie czyniąc nigdy

nic złego. A w dodatku...

Nagle Sebastian Melmoth rzuca krótkie spojrzenie na przyjaciela, niezmiennie uprzejme-

go, lecz i pełnego dezaprobaty. Urywa w pół zdania. Jakby przekłuto szpilką karnawałowy

balonik. Widzisz we mnie tokującego głuszca? Ależ proszę: wystarczy jeden strzał i głuszec

spada z gałęzi. Wymiatamy perły z chlewu. W świetle księżyca i latarni zwraca się w stronę

fundatora kolacji twarz rozluźniona, bezbronna i skrzywiona, twarz, która się rozpadła, ściany

w gruzach, przysypane fundamenty, ruina. O to ci chodziło?

– Nie potępiaj mnie Frank! Ty nie wiesz, ile wycierpiałem. Zrobili mi okropne rzeczy.

Gdybyś wiedział...

Nawet głos przestał już być aksamitny. Chrypi, załamuje się i znów się podnosi w nie-

składnych, urywanych skargach, w żałosnych jękach dobrych w dziele sztuki przeznaczonym

dla rzesz i stuleci, ale niedopuszczalnych w rozmowie z jednym tylko człowiekiem. Co za

hańba! Błyskotliwy, dowcipny, cyniczny Sebastian Melmoth rozwiał się w mroku; pozostał

jeden z tych niezliczonych plebejskich nudziarzy, którzy w przystępie rozpaczy chwytają za

guzik pierwszego lepszego przechodnia, łapią za rękę sąsiada w przedziale kolejowym, przy-

siadają się do cudzego stolika w taniej knajpie – i bełkoczą, i szlochają, opowiadając pierw-

szemu lepszemu, byle komu, o swoim zmarnowanym życiu. Co oni mi zrobili, panie; co oni

ze mną zrobili! Taki potok skarg niezawodnie prowadzi do płaczu. Proszę: Sebastian Mel-

moth też już prawie płacze. Ma łzy w oczach. Usta mu się trzęsą. Co oni ze mną zrobili! Gdy-

byś wiedział!

Dzień, kiedy go aresztowano. Wiedział, że to zrobią. Wstydził się uciekać. Nie chciał być

dezerterem. Przez cały dzień czekał na ich przyjście. Aresztowanie, dobrze. Ale to poniżenie?

Zabrakło mu wyobraźni, nie wiedział, nie przewidział! Widzisz, siedziałem w areszcie jak

małpa w klatce i nagle... nagle policja wpuściła dziennikarzy. Wpadli tłumnie, z hałasem,

oblepili kraty, uwiesili się na kratach i patrzyli. Patrzyli i komentowali. Te ich komentarze,

Frank! Te ich wrzaski! Te dowcipy! Wpuszczono ich jak do ZOO... no, i zachowali się jak

hołota w ZOO. Macie swojego zboczeńca w klatce! Napatrzeć się nie mogli. Czyhali na każ-

dy ruch, na każdy grymas. Czy mogli być wśród nich moi kochani recenzenci? Te cnotliwe

półgłówki? Nie, na pewno nie, ale... Ta nienawiść! I ten triumfalny wrzask, kiedy zasłoniłem

twarz! Jakby tego właśnie chcieli: tego, żeby zwierzę odskoczyło przerażone, żeby się skuliło,

ukryło głowę jak przed ciosem... I jak to długo trwało! Wiecznie!

A potem przyszło coś jeszcze gorszego. Przyszło to, co najstraszniejsze: Clapham Junc-

tion.

Clapham Junction, stacja węzłowa w drodze z więzienia w Wandsworth do więzienia w

Reading. 13 listopada 1895. Nigdy nie zapomni tej daty! Pół godziny: od drugiej do wpół do

trzeciej. Przez rok, przez cały następny rok drżałem w mojej celi, kiedy zbliżała się godzina

druga. Przez rok, każdego dnia, od drugiej do wpół do trzeciej płakałem. Bo tam wtedy, pła-

kać nie mogłem. I właśnie dlatego...

Clapham Junction, 13 listopada 1895. Od drugiej do wpół do trzeciej. Tyle trzeba było

czekać na pociąg w kierunku Reading. Na peronie. W więziennym stroju, w kajdanach, na

deszczu. Najpierw – natychmiast – zebrała się gromadka ciekawych. Tuż potem tłum. Po-

dróżni wysypujący się ze stających na stacji pociągów przyłączali się do zbiegowiska. Ten

ogromny, potężnie zbudowany więzień, wystawiony na pokaz pośrodku peronu, ociekający

deszczem, onieśmielony, ze skutymi rękami, starający się udawać, że nie widzi gapiów, był

nieodparcie śmieszny. Więc śmiano się. Śmiano się. Po raz pierwszy od tylu miesięcy znalazł

się poza więzieniem, wśród wolnych ludzi, w normalnym, dawnym świecie. Zachowywał się

jak niedźwiedź na łańcuchu, zabawnie, na pewno zabawnie. Wzięli go wprost ze szpitala, to,

co miał na sobie, było gorsze niż zwykły ubiór więźnia, cóż za groteskowe szmaty, i ten ogo-

lony łeb, a na policzkach przeciwnie, zarost, i te kajdany; chory był także, może drżał na

deszczu z gorączki, a może z zimna, a może ze strachu... zabawny, o tak, bardzo był zabawny

z tym swoim udawaniem, że nic się nie dzieje, z tym spuszczaniem oczu... Więc śmiano się,

śmiano. Aż raptem ktoś krzyknął. Rozpoznał go. Zawołał jego nazwisko. Jego prawdziwe

nazwisko, tak sławne i takim okryte błotem. To przecież on! I wtedy Sebastian Melmoth zro-

zumiał, czym jest dla innych. Czym jest dla świata. Bo ludzie przestali się śmiać. Zabawny

kryminalista moknący na deszczu nie był wrogiem; on tak. Był wrogiem każdego z nich.

Tłum zafalował, przybliżył się. Stał się groźny. Zaczęto pluć. Lżyć go. Wyć. Strażnicy, którzy

go pilnowali, nie przeszkadzali ludowi w godziwej rozrywce. Ale to już nie była godziwa

rozrywka, nie, to było spełnianie chwalebnego obowiązku, kamienowanie jawnogrzesznicy...

Co za euforia! Co za nienawiść! Dopóki nie znało się takiej nienawiści, nie wie się niczego,

Bojarska Anna - Biedny Oscar.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: