KINEZJOLOGIA
Ćwiczenie II
Połączenia kości
• Połączenia ścisłe (nieruchome)
– Połączenie włókniste (więzozrost)
– Połączenie chrzęstne (chrząstkozrost)
– Połączenie kostne (kościozrost)
• Połączenie ruchome – staw (połączenie maziowe).
Podział stawu ze względu na ilość tworzących go kości
• Prosty
• Złożony
Elementy stawu
• Elementy główne:
– Dwa lub większa liczba końców kostnych, których powierzchnie stawowe pokryte są chrząstkami stawowymi
– Torebka stawowa tworząca jamę stawu (z błoną maziową)
• Elementy niestałe:
– Więzadła (wolne, związane z torebką stawu lub międzykostne - przebiegające przez jamę stawu, wpuklające błonę maziową)
– Obrąbki - pierścieniowate chrzęstne przedłużenia panewki stawowej
– Krążki stawowe i łąkotki stawowe (zrośnięte na obwodzie z torebka stawową, dzielące całkowicie lub częściowo staw dwie komory
Czynniki stabilizujące staw
• Więzadła stawowe
• Przyparcie (będące wynikiem pracy mięśni)
• Ciśnienie powietrza
• Powłoki zewnętrzne
• Przyleganie
Rodzaje ruchów w stawach.
• Ślizganie
• Toczenie
• Obracanie
• Mogą występować w jednym stawie
• Rzadko tylko w poszczególnym stawie może się odbywać jeden rodzaj ruchu.
Podział stawów w zależności od liczby osi ruchów
• Jednoosiowe
• Dwuosiowe
• Wieloosiowe
Stawy jednoosiowe
• staw zawiasowy – zgięcie i prostowanie
– charakterystyczna obecność więzadeł pobocznych pod stałym napięciem
• staw obrotowy - ruchy obrotowe w obie strony
• staw śrubowy - ruch obrotowy łączy się z ruchem wzdłuż osi stawu
Stawy dwuosiowe
• staw elipsoidalny (kłykciowy) - zgięcie i prostowanie oraz przywodzenie i odwodzenie i wypadkowa ruchów poprzednich – obwodzenie
• staw siodełkowy - ruchy przywodzenia i odwodzenia, przeciwstawiania i odprowadzania i ich wypadkowa - ruch obwodzenia.
Stawy wieloosiowe
• staw kulisty wolny (głowa stawu tkwi płytko w panewce) - zginanie i prostowanie, przywodzenie i odwodzenie oraz ruchy obrotowe do wewnątrz (nawracanie) i na zewnątrz odwracanie; połączenie - ruchy obwodzenia.
• staw kulistym panewkowy (głowa jest zanurzona powyżej równika) – ruchy jw.
• stawy nieregularne (często krążki stawowe) - o niewielkiej ruchomości, o powierzchniach nieregularnych
• stawy płaskie (powierzchnie stawowe płaskie) – ruchomość jw.
Rola mięśni – wykonywanie ruchów w stawach
lub stabilizacja stawów
• Włókno mięśniowe jest jednostką anatomiczną i czynnościową
Tkanka mięśniowa stanowi około 30 - 40% masy ciała ludzkiego (25 do 35kg)
• Liczba mięśni jest określana na 450 do 500, w zależności od tego, czy poszczególne części mięśnia są liczone jako odrębne mięśnie (kilka brzuśców)
W budowie makroskopowej mięśniu wyróżnia się dwie podstawowe części: - brzusiec - jest czynną częścią mięśnia i jest
zbudowany z włókien mięśniowych, stanowiących jego miąższ- ścięgno - to końcowa bierna część mięśnia, zbudowane z tkanki łącznej,
otoczonej błoną ościęgną. Ścięgna stabilizują i przymocowują
mięsień do kości.
• W budowie mikroskopowej wyróżniamy;
- w mięśniach szkieletowych poprzecznie prążkowane włókna wielojądrowe o średnicy 10 – 100 um
- ich długość równa się długości mięśnia
(nawet ponad 30 cm)
Działanie mięśnia
• Praca dynamiczna - polega na kurczeniu się włókien
- mięsień pęcznieje, skraca swoją długość
- zbliżają się do siebie punkty, do których
przyczepione są jego końce (napięcie powłok)
lub następuje ruch w stawie
Praca statyczna – utrzymanie przyczepów w tej
odległości (wobec sił zewnętrznych lub pracy innych
mięśni)
• Działanie - wywołane bodźcem mechanicznym, elektrycznym lub chemicznym, odbywa się też pod wpływem bodźców płynących z komórek układu nerwowego.
Mięsień sercowy,
- utworzony z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych,
- czynnościowo zachowuje się jak mięsień gładki - kurczy się i rozkurcza niezależnie od naszej woli (własny układ pobudzający)
Mięsnie gładkie
- czynności tych mięsni nie podlegają naszej woli.
- zmiany napięcia w mięśniach gładkich
przebiegają wolno, a same mięśnie praktycznie
nie ulegają zmęczeniu.
- nagły i trwały skurcz tych mięśni jest bardzo
bolesny.
Tkanka mięśniowa gładka występuje w narządach wewnętrznych, np. żołądku, jelitach, oskrzelach, naczyniach krwionośnych, wewnętrznych narządach płciowych itp.
Mięśnie poprzecznie prążkowane
n cechują się szybkim skurczem
n czynność ich jest zależna od naszej woli
n mięśnie te przyczepiają się do kości powodując ruchy kośćca
n stanowią w ten sposób czynny aparat ruchu.
mięśnie skórne - leżące bezpośrednio pod skórą i przyczepiające się do niej jednym lub obu końcami
(u człowieka słabo i tylko w niektórych miejscach rozwinięte),
mięśnie szkieletowe - przyczepiające się do kości.
• Część mięśnia zbudowana z włókien mięśniowych nosi nazwę brzuśca, który może być wrzecionowaty, płaski lub mieć inną postać.
• Brzusiec na końcu przechodzi w ścięgno, przy czym ścięgna mięśni płaskich mają postać szerokich blaszek włóknistych o perłowosrebrzystej barwie, zwanych rozcięgnami.
Zadanie tkanki ścięgnistej
łączenie włókien mięśniowych z kością
przenoszenie ich działania na kość
brak zdolności kurczenia
Ścięgna - kształt wstążki lub powrózka, utworzone są z mocnej włóknistej i zbitej tkanki łącznej.
Z jednej strony łączą się z mięśniem, drugi koniec ścięgien jest przytwierdzony do kości.
- niektóre mięśnie (np. twarzy) łączą się bezpośrednio ze
skórą lub błonami śluzowymi.
• brzusiec mięśnia może dzielić się na jednym ze swoich końców na dwie lub więcej części, czyli na tzw. głowy, określa się taki mięsień jako dwu-, trój- lub czworogłowy
• najbardziej zewnętrzną osłonę poszczególnych mięśni, grup mięśniowych i całej warstwy mięśniowej ciała stanowią błony - powięzie
• powiezie oddzielając od siebie poszczególne grupy mięśni jako przegrody międzymięśniowe.
Cechy mięśnia - pobudliwy - otrzymuje i odpowiada na bodźce - kurczliwy - skraca się i grubieje wykonując pracę - rozciągany - może być rozciągany biernie podczas relaksu
(rozkurczu) - elastyczny - powraca do swojego początkowego kształtu
po skurczu i rozciągnięciu Mięsień pracuje jedynie wtedy, gdy wykonuje skurcz, który jest procesem aktywnym.
Większość mięśni związanych ze szkieletem jest zorganizowana w opozycyjne, antagonistyczne pary
- kiedy jeden kurczy się, inny biernie się rozciąga
(np. zginanie i rozciąganie stawu łokciowego za pomocą
mięśnia dwu i trójgłowego ramienia)
• Miesień spełnia trzy główne funkcje: - ruch, włączając lokomocję - utrzymywanie postawy ciała - wytwarzanie ciepła
• Podczas pracy mięśni przemiana materii ulega kilkunastokrotnemu zwiększeniu, a przepływ krwi przez mięsnie zwiększa się kilkadziesiąt razy.
• Praca mięsni pozostaje, zatem w ścisłym związku z czynnością układu sercowo - naczyniowego, układu oddechowego, nerwowego, gruczołów wydzielania wewnętrznego.
• Każdy ruch powstający w następstwie pobudzenia mięśnia jest wynikiem zwiększenia jego napięcia, skrócenia jego długości, zbliżeniem przyczepu mięśnia, często z pokonaniem dość znacznego oporu
Zakres ruchu zależy od typu stawu.
W narządzie ruchu człowieka znajdują się stawy
- jednoosiowe (np. międzypaliczkowe w palcach rąk i stóp),
- dwuosiowe (np. staw nadgarstka)
- wieloosiowe (np. staw barkowy lub biodrowy).
Odpowiedni kształt główki i panewki stawowej umożliwia wykonywanie ruchów w jednej, dwu lub wielu płaszczyznach.
ŹRÓDŁO ENERGII MIĘŚNIA PROCESY BIOCHEMICZNE ZACHODZĄCE W MIĘŚNIACH
Dla mięśnia podstawowe źródło energii to węglowodany (cukry proste – glukoza), a po ich wyczerpaniu tłuszcze, ostatecznie białka
• energia chemiczna zawarta w mięśniach ulega zamianie na mechaniczną i cieplną
• energia mechaniczna, z której może korzystać komórka mięśniowa w celu wykonywania określonej pracy powstaje w toku procesów biochemicznych powstających w związku z utlenianiem substancji pokarmowych
• W obecności tlenu powstały w toku substancje energetyczne ulegają spaleniu na dwutlenek węgla i wodę.
• Przy braku tlenu proces zatrzymuje się na pewnym etapie, a jego końcowym produktem ubocznym jest kwas mlekowy.
• Zapasy substancji energetycznych zgromadzone w tkance mięśniowej ulegają stopniowemu wyczerpaniu, a na ich miejscu gromadzi się kwas mlekowy, który przenika następnie do krwi.
• Narastanie stężenia kwasu mlekowego prowadzi do całkowitego zahamowania procesów biochemicznych i pojawienia się uczucia bólu i zmęczenia.
• W przemianie tlenowej w mięśniu energia chemiczna zostaje zamieniona w dynamiczną w 44%, a pozostałe 56% przechodzi w energię cieplną (wydajność 44%)
• W przemianie beztlenowej w mięśniu energia chemiczna zostaje zamieniona w dynamiczną tylko w 29%, a pozostałe 71% zostaje stracona w formie ciepła.
PRZEPŁYW KRWI PRZEZ MIĘŚNIE SZKIELETOWE...
Veroniczka001Fizjoterapia