Szanowni Państwo! Zaproszeni goście, koleżanki i koledzy
Rok 2008 dla wszystkich związanych ze służbą BHP jest rokiem wyjątkowym, ponieważ mija 55 lat od utworzenia służby BHP w Polsce, kiedy to 01 sierpnia 1953 roku podpisano uchwałę Nr 592 Prezydium Rządu w sprawie zapewnienia postępu w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże należy powiedzieć, że tradycje służby BHP w Polsce sięgają odleglejszych czasów. W roku 1920 właśnie na terenach naszego województwa w badaniach okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zaczął uczestniczyć przedstawiciel wyznaczony przez radę zakładową, w drugiej połowie lat dwudziestych XX wieku weszły w życie akty prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, takie jak:
· Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 22 sierpnia 1927 roku o zapobieganiu chorobom zawodowym i ich zwalczaniu,
· Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 16 marca 1928 roku o bezpieczeństwie i higienie pracy, oraz inne przepisy, które obejmowały różnorodne branże gospodarki.
O poważnym podejściu ówczesnych władz do problematyki bezpieczeństwa pracy świadczy fakt wydania w lipcu 1927 roku przez Prezydenta RP prof. Ignacego Mościckiego Rozporządzenia „O Inspekcji Pracy”. W latach trzydziestych miały miejsce dwa istotne wydarzenia związane z bezpieczeństwem pracy, w roku 1933 w dniach 14 i 15 grudnia odbył się ogólnopolski I Zjazd Inżynierów Bezpieczeństwa Pracy, pod hasłem „W służbie bezpieczeństwa pracy”, a w roku 1938 II zjazd przekształcony w Kongres Bezpieczeństwa Pracy. W zjazdach tych uczestniczyło wielu wybitnych polskich fachowców w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Godnym podkreślenia jest fakt, iż zakłady przemysłowe zatrudniały inżynierów bezpieczeństwa pracy, w niektórych funkcjonowały nawet wydziały bezpieczeństwa pracy. Myślę, że choć oficjalna data utworzenia służby BHP w Polsce przypada na rok 1953, my jako pracownicy tej służby, oraz Polacy powinniśmy pamiętać o przedwojennej historii dotyczącej służby BHP w Polsce, bo mamy być z czego dumni. Wracając do lat pięćdziesiątych XX wieku należy pamiętać, że według stanu prawnego na lipiec 1952 roku obowiązywało w Polsce około 41 ustaw, dekretów i rozporządzeń dotyczących ochrony pracy, bezpieczeństwa pracy, chorób zawodowych, z okresu międzywojennego, jednak należy pamiętać, że szczytowy okres stalinizmu w Polsce przypada właśnie na początek lat pięćdziesiątych, dlatego chociażby ze względów czysto propagandowych przedwojenne akty prawne należało zastąpić nowymi. Ale zostawmy politykę na boku i skupmy się na oficjalnej dacie utworzenia służby BHP w naszym kraju czyli 1-wszym sierpnia 1953 roku w którym to dniu, jak wcześniej powiedziałem została podpisana uchwała Nr 592 Prezydium Rządu w sprawie zapewnienia postępu w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Monitor Polski z 1953 roku, Nr A-83, poz. 979). W uchwale zobowiązano ministrów poszczególnych resortów przemysłu do utworzenia w ministerstwach samodzielnego stanowiska głównego inspektora bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowisko to miało podlegać bezpośrednio ministrowi, lub wyznaczonemu przez ministra podsekretarzowi stanu, osoba zajmująca stanowisko głównego inspektora BHP musiała legitymować się wyższym technicznym wykształceniem.
Szanowni Państwo w latach 1953-1965 służba BHP funkcjonowała w zasadzie w oparciu o akty prawne niższej rangi, nie mając umocowania w akcie wyższego rzędu jakim jest ustawa. Dopiero w 1965 roku weszła w życie Ustawa z dnia 30. 03.1965, która upoważniała Radę Ministrów do opracowania regulacji prawnych dotyczącej funkcjonowania służby BHP, jednak nadszedł styczeń 1975 roku, kiedy to weszła w życie Ustawa „Kodeks Pracy” z 26 czerwca 1974r. i dochodzi do paradoksu, ponieważ niby obowiązuje uchwała Nr 36 RM z 01 lutego 1974 roku w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, regulująca organizację i zadania służby BHP, lecz została ona wydana na podstawie wcześniej przytoczonej przeze minie ustawy z 30 marca 1965, którą uchylała wprowadzona w 1975 roku Ustaw KP. W środowisku behapowców decyzje te zostały odebrane jako sygnał chęci zepchnięcia przez ówczesne władze na margines służby BHP. W zasadzie mniejsza, lub większa niepewność co do dalszych losów służby BHP, jej kształtu, pozycji i miejsca trwała aż do roku 1989, kiedy to EWG uchwala dyrektywę 89/391/EWG dotyczącą prewencji i zapobiegania, której zapisy dotyczą ściśle służby BHP, wskazując wyraźnie na potrzebę jej funkcjonowania w państwach stowarzyszonych we wspólnocie europejskiej. Zbiega się to z początkiem zmiany polskiego systemu politycznego i wprowadzeniem w naszym kraju gospodarki wolnorynkowej, z wyraźną tendencją integracji polski ze strukturami państw Europy zachodniej. Zostaje powołany do życia zespół, który ma na celu przygotowanie nowelizacji KP, dającej RM upoważnienie do wydania uchwały dotyczącej funkcjonowania służby BHP. Nowelizacja KP miała miejsce w 1991r. a w 1992 został opracowany projekt uchwały regulującej zasady funkcjonowania służby BHP, jej treść została poddana konsultacją w środowisku behapowskim, po jej uchwaleniu jako uchwała Nr 14 regulowała najistotniejsze kwestie związane z służbą BHP, precyzowała jej obowiązki, oraz kompetencje. Po uchwaleniu Ustawy Zasadniczej w 1997 roku, kiedy uchwały przestały być źródłem powszechnie obowiązującego prawa, uchwała RM Nr 14 została zamieniona na rozporządzenie w sprawie służby BHP. Poważna zmiana dotycząca obowiązku tworzenia służby BHP przez pracodawców nastąpiła w roku 1998, gdzie obowiązek tworzenia służby BHP został nałożony na pracodawców zatrudniających więcej niż 100 pracowników. Zmiana ta spowodowała, iż służbę BHP w mniejszych zakładach zastąpiły firmy zewnętrzne, specjalizujące się w usługach z zakresu BHP. Następną poważną zmianą była zmiana Rozporządzenia w sprawie służby BHP, która weszła w życie w 2005 roku gdzie zmieniono wymagania dotyczące wykształcenia pracowników służby BHP, nakładając obowiązek posiadania wykształcenia wyższego kierunkowego od specjalisty BHP, technicy BHP mogą pracować w służbach BHP na stanowiskach do starszego inspektora BHP. Na uzupełnienie wykształcenia rozporządzenie przewidywało najpierw pięć lat okresu przejściowego, jednak po konsultacjach ze środowiskiem okres ten został wydłużony do ośmiu lat. Zmiany wzbudziły w środowisku behapowskim wiele kontrowersji, ponieważ w służbie BHP zatrudnionych było i jest do tej pory wielu znakomitych i wybitnych fachowców, praktyków, których wiedzę i doświadczenie trudno wycenić. Oczywiście w tym zawodzie jest niezbędne ustawiczne i systematyczne podnoszenie kwalifikacji, jednak często wiek naszych koleżanek i kolegów jest czynnikiem decydującym o nie podjęciu przez nich na studiach podyplomowych z zakresu BHP, natomiast wiedza jaką posiadają i doświadczenie w wielu przypadkach były by wystarczające aby mogli oni pełnić rolę wykładowców. Obecnie trwają dyskusję nad zmianami w KP, wręcz nad nową ustawą KP, w środowisku naszym istnieją myślę uzasadnione obawy, iż służba BHP zostanie zupełnie zepchnięta na margines i stanie się niepotrzebna, dlatego potrzebna jest daleko idąca integracja naszego środowiska, aby nasz głos liczył się abyśmy byli dostrzegani, bo przecież nie chodzi nam tylko o zachowanie naszych miejsc pracy, idzie tu o coś więcej. Należy postawić pytanie jakie byłyby w przedsiębiorstwach warunki pracy, ile więcej osób zapadało by na choroby zawodowe spowodowane czynnikami szkodliwymi, ile więcej byłoby wypadków przy pracy, gdyby nie było służby BHP w zakładach pracy. Sama geneza nazewnictwa „Służba BHP”, ze szczególnym podkreśleniem słowa „Służba”, czyli służenie człowiekowi, pracownikowi, ochrona przed zagrożeniami wynikającymi z zagrożeń występujących w środowisku pracy, ochrona po przez uświadamianie, zmianę podejścia u pracodawców, jak i u pracowników do problematyki BHP, odpowiednie zarządzanie BHP, po przez szeroko rozumiane działania prewencyjne. Myślę, że wszyscy mamy nadzieję, iż planowane zmiany prawa w sferze prawa pracy, oraz bezpieczeństwa pracy zostaną poprzedzone konsultacjami ze środowiskiem specjalistów w dziedzinie prawa pracy, oraz w dziedzinie BHP, myślę, że nasze środowisko ma wypróbowanego sprzymierzeńca w instytucji takiej jak Inspekcja Pracy. Myśl ta pozwala mi i myślę, że wielu z nas myśli podobnie, optymistycznie spoglądać w przyszłość służby BHP w Polsce.
cascada20