Prąd stały
Galwanizacja to najstarsza metoda elektroterapii. Polega na zastosowaniu stałego napięcia elektrycznego. Napięcie uznajemy za stałe, jeśli nie zmienia się jego wielkość i kierunek w czasie zabiegu. Zmiana napięcia występuje tylko w czasie włączania i wyłączania. Elektrody prądu stałego odpowiadają biegunom: dodatniemu (anoda) i ujemnemu (katoda) Najbardziej równy prąd uzyskuje się z ogniwa galwanicznego. Obecnie prąd stały jest generowany z aparatów lampowych i dokładniejszych, elektronicznych.
W tkankach, które znajdują się w obrębie stałego napięcia, powstają procesy fizykochemiczne. Są one najintensywniejsze w miejscach zagęszczenia pola elektrycznego i małej ruchomości płynów ustrojowych. Takim miejscem jest skóra pod elektrodami. W głębi tkanek następuje rozprzestrzenianie się napięcia. Napotyka ono różnice przewodności związane z różnorodnością struktury tkanek. Prąd elektryczny powstaje tam, gdzie przewodność jest większa, i tam też kumulują się zmiany nim wywołane.
Wśród procesów fizykochemicznych powstających pod wpływem prądu stałego należy wyróżnić zmiany: elektrochemiczne, elektrokinetyczne i elektrotermiczne. Rozróżnienie to jest nieco sztuczne, gdyż wymienione procesy są ściśle ze sobą związane i występują jednocześnie. Ich następstwem są zmiany w procesach fizjologicznych, które próbuje się wykorzystać dla celów klinicznych.
Zmiany elektrochemiczne zaczynają się od procesów elektrolitycznych, zgodnie z prawem Faradaya. W tkankach jest wiele roztworów podlegających elektrolizie, z nich najobficiej występuje roztwór chlorku sodu. W wyniku elektrolizy następuje rozkład jednego związku i powstanie nowych związków chemicznych, wchodzących w następne reakcje, dlatego można rozróżnić pierwotne i wtórne skutki elektrolizy w tkankach. Skutki te są skomplikowane i mają odmienny przebieg w różnych tkankach. Najwyraźniejszym, końcowym skutkiem elektrolizy jest powstanie odczynu kwaśnego pod elektrodą dodatnią i zasadowego pod elektrodą ujemną.
Zmiany elektrokinetyczne polegają na wędrówce jonów i innych cząsteczek posiadających ładunek elektryczny wzdłuż linii sił pola elektrycznego. Cząsteczki z ła-•dunkiem dodatnim kierują się do bieguna ujemnego (kataforeza), a z ujemnym do dodatniego (anaforeza). Wędrujące cząsteczki gromadzą się na błonach półprzepu-szczalnych, których nie są w stanie przejść, powodując zmianę stężeń osmotycz-nych. Zgromadzenie jednoimiennych cząstek po jednej stronie błony prowokuje nagromadzenie się cząsteczek o odmiennym ładunku po drugiej stronie błony. Powstaje polaryzacja i napięcie elektryczne pomiędzy grupami cząstek. Zmiana stężeń wywołana nagromadzeniem cząsteczek powoduje przechodzenie wody przez błony, która wyrównuje stężenia. Proces ten nazywa się elektroosmozą. Wszystkie opisane zjawiska można wywołać doświadczalnie in vitro. Przypuszcza się, że mogą one mieć miejsce w tkankach.
Zmiany elektrotermiczne polegają na przemianie energii elektrycznej w cieplną zgodnie z prawem Joule'a. Przy przeciętnym zabiegu elektroleczniczym zmiana temperatury jest niewielka, proporcjonalna do stosunkowo niewielkiej ilości wprowadzonej energii. Trudno ją zaobserwować, gdyż szybko zostaje wyrównana przez wzmożone ukrwienie, które również podnosi temperaturę i komplikuje pomiar.
Wpływ prądu stałego na tkanki
W wyniku zmian elektrolitycznych i elektrokinetycznych następuje w tkankach w obrębie elektrody dodatniej zmniejszenie pobudliwości nerwowej i mięśniowej, także bólowej. Stan ten nazywa się anelektrotonus. W okolicy elektrody ujemnej powstają zjawiska odwrotne, nazywane katelektrotonus. Doświadczono, że stany te po kilkunastu minutach działania prądu słabną. Można je odnowić zmieniając kierunek przepływu prądu. Zjawiska te są wykorzystywane w elektroterapii. Katelektrotonus wykorzystuje się w zabiegach pobudzających tkanki, anelektrotonus w zabiegach, w któ...
fizjo_terapia