Wykład 5
DZIAŁANIE POBUDZAJĄCE – c.d.
Kulczyba wronie oko Strychnos nux-vomica
§ Strychnina – alkaloid w nasionach
§ Pobudza czynność neuronów
Kurara – trucizna z wyciągu z kory z kilku gatunków kulczyby
§ Np. Strychnos toxifera
§ Używana przez Indian do dmuchawek
§ Kuraryna, tubokuraryna
§ Połknięcie nie jest szkodliwe
§ Po dostaniu się do krwi powoduje wiotczenie mięśni
DZIAŁANIE NARKOTYCZNE
Opium – wyschnięty na powietrzu sok mleczny wypływający po nacięciu niedojrzałych makówek (zielonych torebek)
Mak lekarski Papaver somniferum
§ Uprawa jest ustawowo kontrolowana
§ Pochodzi z południowo – wschodniej Azji
§ Roślina roczna
§ Kodeina – działa wykrztuśnie i p/kaszlowo
Mak wschodni Papaverum orientalne
§ Tebaina – alkaloid o niskiej toksyczności, nie jest narkotyczna, łatwo można ja przeprowadzić w kodeinę
Opium – zawiera ponad 40 alkaloidów, m.in. morfinę, kodeinę, papawerynę i narkotynę
Morfina
§ Działa na OUN
§ W dawkach leczniczych: uspokaja, wywołuje błogostan, uśmierza ból, zwalnia procesy myślenia, postrzegania i kojarzenia oraz powoduje senność
§ W dużych dawkach: powoduje głęboki sen, sinicę o zapaść
§ Powoduje morfinizm
§ Przedawkowanie: upośledzenie czynności układu pokarmowego, wychudzenie i zawał
§ Z morfiny otrzymuje się heroinę
DZIAŁANIE UWALNIAJĄCE OD UZALEŻNIEŃ
Iboga Tabernanthe iboga
§ Skórka korzenia zawiera ibogainę, która jest używana w uzależnieniach opiatowych (heroina, kokaina)
§ Terapia może trwać kilka – kilkanaście dni. Po zakończeniu terapii jest się wolnym od uzależnień (…)
§ Pomocna w przerwaniu uzależnienia od alkoholu i nikotyny
§ Badania kliniczne nad ibogainą nie zostały zakończone
§ Korzeń w dużych dawkach wywołuje halucynacje, w mniejszych stymuluje
DZIAŁANIE NASERCOWE
Liście naparstnicy purpurowej
§ Zawiera glikozydy nasercowe: digitalinę i digitoksynę
§ Działanie: zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego, pobudzenie krążenia krwi
§ Stosowana w chorobach serca, niewydolności serca,…
Cebula urginii morskiej
§ Pochodzi z krajów śródziemnomorskich
§ Wykorzystywana ją już w starożytnym Egipcie
§ Wzmacnia mięsien sercowy
Kłącze ciemiężycy Rhizoma Veratri
§ Zawiera alkaloidy: protowertynę A i B
§ Obniża ciśnienie krwi
§ Zwalnia czynność serca
§ W weterynarii stosowane są wyciągi – środki owadobójcze u zwierząt
DZIAŁANIE USPAKAJAJĄCE
Korzeń kozłka Radix Velerianae
§ Zawiera: walepotriany, olejki eteryczne i alkaloidy
§ Jest najczęściej stosowanym surowcem lekarskim
§ Środek uspakajający
§ Np. Nervosol K, tabletki uspakajające
Surowce lecznicze: Glandulae Lupuli – włoski gruczołowe (gruczołki)
Lupulinum – wydzielina gruczołków
Strobilus Lupuli – „szyszka” chmielowa
Chmiel zwyczajny Humulus lupulus
§ Rozdzielnopłciowy
§ Pnącze wieloletnie
§ Trudny zbiór: ręcznie lub za pomocą maszyn do zrywania „szyszek” – w sierpniu
§ W Polsce od IX wieku
§ Włoski gruczołowe – po wyschnięciu – żółty proszek silnie aromatyczny, lepki, gorzki
§ Lupulina uspokaja w nadmiernej pobudliwości płciowej, w okresie przekwitania
Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum
§ Ziele dziurawca Herba Hyperici
§ Hipercyny łagodzą stany obniżonego nastroju typu depresyjnego z towarzyszącymi im objawami: brak motywacji do działania, zaburzenia koncentracji, uczucie wyczerpania i zaburzenia snu
§ Używane przy: zmianie pogody, stanach napięcia nerwowego, niepokoju
§ Działa po 10-14 dniach!
§ Po zażyciu nie wolno wystawiać się na działanie UV – fotonadwrażliwość, zaczerwienienie, świąd, stałe zmiany skórne
§ Np. Deprim
Dziki pieprz, pieprz mnisi Vitex agnus castus
§ Stosowany przy anomaliach płciowych, impotencji i schorzeniach genitaliów (D3-D6)
§ Działanie na mężczyzn: antyafrodyzjak
§ Działanie na kobiety: ułatwia zajście w ciążę
§ Ekstrakt działa na przysadkę mózgową → produkcja progesteronu i prolaktyn (żeńskie hormony)
DZIAŁANIE ROZKURCZOWE
Pasternak
§ Owoce zawierają flawonoidy
§ Rozkurczowe działanie na mięsnie gładkie
???
DZIAŁANIE P/MIAŻDŻYCOWE I P/CHOLESTEROLOWE
Miłorząb japoński /dwuklapowy/ Ginkgo biloba
§ Glikozydy flawonowe – bilobetyna, seskwiterpeny – bilobil, dwuterpeny – ginkolidy
§ Działa p/miażdżycowo
§ Występuje we wschodnich Chinach
§ Roślina dwupienna
§ Stosowana w zaburzeniach obwodowego krążenia krwi i krążenia mózgowego
§ Działa rozszerzająco na naczynia wieńcowe
Cebula czosnku Bulbus Allii sativi
§ Obniża stężenie lipidów i cholesterolu we krwi
§ Poprawia krążenie krwi
§ Działa p/agregacyjnie na płytki krwi
§ Obniża ciśnienie tętnicze
§ Czosnek pospolity – Allium sativum
§ Występowanie: Azja Wschodnia
§ Działa bakteriostatycznie
Nasiona wiesiołka
§ Kwas gamma – linolenowy (GLA)
§ Olej wiesiołkowy – 80% NNTK, w tym 10% GLA
§ Leczenie miażdżycy, układu sercowo – naczyniowego, nadciśnienia tętniczego
DZIAŁANIE ZMNIEJSZAJĄCE DOLEGLIWOŚCI WZROKOWE
Owoc borówki czernicy Fructus Myrtilli
§ Działa ograniczająco na zaburzenia krążenia siatkówkowego i naczyniowego oczu
§ Zmniejsza dolegliwości wzrokowe
§ Spowalnia postęp zmian zwyrodnieniowych siatkówki
§ Zawiera 14 rodzajów antocyjanów – odżywiają siatkówkę
DZIAŁANIE USZCZELNIAJĄCE NACZYNIA WŁOSOWATE
Kora kasztanowca Cortex Hippocastani
§ Kumaryny
§ Uszczelnia naczynia włosowate
§ Działa p/zapalne
Kora oczaru wirginijskiego Cortex Hamamelidis
§ Środek bardzo silnie uszczelniający naczynia włosowate
DZIAŁANIE ŻÓŁCIOPĘDNE
Kurkuma (kłącze) – Ostryż długi Curcuma longa
§ Działa żółciopędnie, p/zapalnie, bakteriobójczo i rozkurczowo
Kłącze tataraku Rhizoma Calami
§ Działa żółciopędnie, usprawnia perystaltykę jelit
§ Działanie zewnętrzne: p/zapalnie, ściągająco i bakteriobójczo
Mniszek lekarski Taraxacum officinale
§ Cała roślina zawiera sok mleczny
§ Skład soku mlecznego: taraksacyna (gorzka), tarakserol, taraksasterol
§ W korzeniach – inulina
§ Liście i kwiaty: K, Mg, S, Si
§ Działanie:1. Pobudzające wytwarzanie żółci i wydzielanie soku żołądkowego
2. Moczopędne3. Immunoregulujące (zwiększenie odporności na infekcje, pobudza wytwarzanie interferonu)4. Regulująco na skórę – zewnętrznie (przyśpieszenie bliznowacenia)5. W przewlekłym nieżycie jamy ustnej, gardła i oskrzeli
Kora berberysu Cortex Berberidis radicis
§ Pospolity krzew
§ Rdza źdźbłowa „rośnie” na berberysie (żywiciel pośredni) – likwidowany przez rolników
§ Alkaloidy: berberyny
§ Przewlekłe zapalenie wątroby
5
betty11