Liturgika19 grudnia 2009
Naczynia liturgiczne:
ü Kielich należy do przedmiotów koniecznych do sprawowania Mszy św., które powinny być otaczane szczególnym szacunkiem, gdyż w nim po konsekracji znajduje się Krew Pańska. Wymaga się, żeby był on wykonany ze szlachetnego metalu, który nie podlegałby korozji i przynajmniej od wewnątrz powinien być pozłocony. W jego budowie wyróżnia się stopę, czarę i łączący je trzon. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa kielich zaopatrzony był w dwa uchwyty umożliwiające trzymanie go przez diakona podczas udzielania Komunii św. pod dwiema postaciami. Już w czasach starotestamentalnych w czasie wieczerzy paschalnej błogosławiono kielich napełniony winem. Natomiast w Cesarstwie Rzymskim, kielich używany był podczas uczt. Fakty te przypominają zatem uczestniczącym we Mszy św. prawdę, że jest ona ucztą ofiarną. Przed Mszą św. na kielichu umieszcza się puryfikaterz, patenę z hostią, palkę, korporał i zwykle nakrywany jest on welonem w kolorze odpowiadającym kolorowi szat liturgicznych używanych w czasie celebracji Eucharystii. Przed pierwszym użyciem kielich się poświęca.
Do rzeczy bezpośrednio związanych z kielichem zalicza się:
v Korporał jest małym obrusem lnianym, na którym umieszcza się w czasie Liturgii Eucharystycznej dary ofiarne. Na korporale również przechowuje się i wystawia Najświętszy Sakrament.
v Palka służy do przykrywania kielicha podczas sprawowania Eucharystii. Wykonywana jest z podwójnie złożonego materiału, który zwykle jest usztywniony np. tekturką. Palka nie posiada znaczenia symbolicznego, a jedynie praktyczne – zabezpiecza znajdującą się w kielich Krew Pańską przed np. owadami.
v Puryfikaterz jest ręczniczkiem służącym do oczyszczania pateny i wycierania kielicha przy udzielaniu Komunii św. pod dwiema postaciami oraz po zakończeniu Komunii św. - podczas puryfikacji.
v W niektórych parafiach jest używany welon na kielich, czyli tkanina (chusta) koloru białego lub koloru ornatu, którą nakryty jest kielich do momentu przygotowania darów ofiarnych. Ponownie kielich nakrywa się tym welonem po Komunii świętej.
ü Znajdujące się na kredensie (kredens – stolik znajdujący się w prezbiterium, na którym przygotowane są naczynia liturgiczne do sprawowania Mszy św. (kielich, ampułki, puszki, lawaterz):
v Ampułki są używanymi począwszy od starożytności naczyniami kształtem przypominającym dzbanuszki, w których w czasie ofiarowania przynosi się wino i wodę. Zwykle umieszcza się je na szklanej lub metalowej tace.
v Lawaterz jest naczyniem używanym do obmycia rąk podczas ofiarowania (lavabo). Niestety jest dość rzadko używany w liturgii – często jego funkcję pełni ampułka z wodą. Składa się on z dwóch części: naczynia na wodę (w kształcie dzbanka) i tacy, na którą spływa woda.
v Patena jest naczyniem, na którym podczas Mszy św. umieszcza się hostię do konsekracji, a następnie łamie się Chleb Eucharystyczny. Pierwotnie miała ona kształt miski, dziś kształtem przypomina zwykle mały płaski talerzyk. Bywają jednak głębsze pateny, w których można obok hostii dla celebransa i koncelebransów (jeśli są) umieścić komunikanty dla wiernych – jest to piękny symbol przypominający, że cały Lud Boży spożywa z jednego chleba. Ponadto pateną nazywa się “tackę”, którą ministrant trzyma podczas udzielania Komunii św., która ma uchronić, by Ciało Pańskie nie upadło na ziemię.
v Puszka (ciborium) jest naczyniem do przechowywania Chleba Eucharystycznego. Pierwotnie była okrągłym lub kwadratowym pudełkiem, a w średniowieczu przybrała kształt przykrywanego kielicha. Natomiast Rytuał Rzymski zalecił, aby na puszkę nakładać welon.
ü Pozostałe naczynia:
v Kociołek – jest to naczynie liturgiczne, które z zewnątrz wygląda jak wiaderko, posiada metalowy uchwyt. W czasie liturgii służy do przenoszenia wody święconej podczas obrzędu aspersji.
v Łódka (nawikula) – naczynie liturgiczne, które używa się do przechowywania mirry (kadzidła). W czasie liturgii służy do przenoszenia i zasypywania kadzidła. Kadzidło jest głównym symbolem Kościoła katolickiego, który został wprowadzony po upadku pogaństwa – symbolizuje modlitwę, ofiarę, uwielbienie. Okadzanie osób lub rzeczy oznacza okazywanie im czci przez Lud Boży. Łódkę trzyma się w lewej ręce. Trzyma ją osoba zwana nawikulariuszem, która zawsze stoi po lewej stronie turyferariusza (osoba niosąca kadzielnicę). W procesji wejścia idą na czele procesji.
v Relikwiarz (łac. reliquiae, czyli szczątki) jest to naczynie do przechowywania doczesnych szczątków (relikwii) świętego lub błogosławionego. Przybierają one różne formy np. skrzynki, puszki lub małej „monstrancji”. Podaje się je do uczczenia Świętego poprzez ucałowanie relikwiarza, są także często niesione w procesji podczas uroczystości kościelnych ku czci danego Świętego. W relikwiarzu przechowuje się również pamiątki z życia Chrystusa: krzyż, gwoździe itp.
v Trybularz to naczynie służące do wykonywania okadzenia podczas liturgii. Jest wykorzystywany jest przede wszystkim podczas adoracji Najświętszego Sakramentu, podczas uroczystych Eucharystii. Inną nazwą trybularza jest kadzielnica. W trybularzu znajdują się węgielki, które kapłan posypuje kadzidłem. Rozpalenie węgielków należy do ministrantów, którzy podają kapłanowi przygotowany trybularz wraz z "łódką", w której przechowuje się ziarna kadzidła
v Vasculum to stojące na ogół blisko tabernakulum wypełnione wodą naczynie, w którym kapłan dokonuje tzw. ablucji palców po zakończeniu rozdzielania Komunii świętej.
ü Naczynia do przechowywania hostii:
v Bursa - 1. “torebka”, w której zanosi się, umieszczony w odpowiednim naczyniu i korporale, Najświętszy Sakrament, np. do chorych.2. “koperta” wykonana ze sztywnego materiału, w której przechowuje się korporał. Zwykle ma ona kolor szat liturgicznych używanych w danym dniu. Obecnie używanie tego rodzaju bursy staje się coraz mniej powszechne.
v Kustodia jest naczyniem liturgicznym, w którym przechowuje się zakonsekrowaną Hostię celem umieszczania jej w monstrancji podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu. Uchwyt, w którym umieszcza się Hostię ma kształt półksiężyca i dlatego nazywany jest luną bądź melchizedekiem
v Monstrancja jest naczyniem liturgicznym stosunkowo młodym, bo w Kościele pojawiło się dopiero w XIV w. wraz z rozwojem kultu Eucharystii. W monstrancji wystawia się Ciało Chrystusa do adoracji. Zwykle jest bogato zdobiona.
v Pyxis jest niewielkim naczyniem służącym do przechowywania i przenoszenia (np. do chorych) Chleba Eucharystycznego.
Rok liturgiczny:
ü Obchody liturgiczne:
v Oktawa – (od łac. octo = osiem; octavus = ósmy); przedłużenie obchodu na osiem kolejnych dni licząc od dnia, w którym przypada dany obchód. W dawnym kalendarzu liturgicznym prawie każda uroczystość posiadała swoją oktawę. Obecnie zreformowany kalendarz liturgiczny zachował dwie oktawy związane z najważniejszymi uroczystościami w roku kościelnym: oktawę Wielkanocy i oktawę Bożego Narodzenia. W polskiej tradycji obok nich w wielu miejscach obchodzona jest jeszcze oktawa Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej (Bożego Ciała).
v Rok kościelny (rok liturgiczny) jest określeniem obchodów liturgicznych w ciągu roku. Rok kościelny kształtował się stopniowo – wraz z powstawaniem poszczególnych świąt. Co więcej, rozwój ten trwa również w czasach nam współczesnych, kiedy jesteśmy świadkami ustanawiania nowych obchodów liturgicznych. Sensem i celem roku liturgicznego jest przeżywanie poszczególnych tajemnic i wydarzeń z życia Jezusa Chrystusa. Szczególnie podkreślił to w 1947 r. papież Pius XII w encyklice “Mediator Dei” mówiąc, że rok kościelny nie jest zimnym i bezwładnym przedstawianiem spraw tyczących się minionych czasów, ani też prostym i czczym przypominaniem wypadków z dawnych wieków. Jest to raczej sam Chrystus, który trwa w swoim Kościele. Rok kościelny różni się od roku cywilnego, dlatego też daty ich rozpoczęcia nie pokrywają się. Począwszy od przełomu I i II tysiąclecia przyjęło się, że rok liturgiczny rozpoczyna się w pierwszą niedzielę Adwentu. Najstarszym chrześcijańskim świętem jest cotygodniowa pamiątka zmartwychwstania naszego Pana, czyli niedziela. Pośród obchodów liturgicznych rozróżnia się trzy kategorie (wymienione począwszy od najwyższej rangą):● uroczystość,● święto,● wspomnienie, wśród których wyróżnia się wspomnienia obowiązkowe i wspomnienia dowolne.
v Uroczystość jest obchodem liturgicznym o najwyższej randze. Świętowanie uroczystości rozpoczyna się już poprzedniego dnia wieczorem pierwszymi nieszporami. W tradycji bardzo często z uroczystościami związane były wigilie – nocne czuwania wypełnione czytaniem Pisma Świętego, śpiewem i modlitwą. W liturgii Mszy św. w uroczystość odmawia się hymn Chwała na wysokości Bogu oraz wyznanie wiary oraz Liturgia Słowa jest bardziej rozbudowana i składa się z dwóch czytań i Ewangelii. W Liturgii Godzin natomiast występują pierwsze nieszpory i w Godzinie Czytań odmawia się hymn Te Deum (Ciebie Boga wysławiamy). Wyróżnia się:● uroczystości Pańskie (ku czci Jezusa Chrystusa upamiętniające tajemnice lub wydarzenia z Jego życia),● uroczystości maryjne (ku czci Matki Bożej upamiętniające tajemnice lub wydarzenia z Jej życia),● uroczystości ku czci świętych,● uroczystości dogmatyczne. Ze względu na fakt, że uroczystość posiada najwyższą rangę pośród obchodów liturgicznych, w przypadku, gdy dwa obchody zbiegają się w jednym dniu, zawsze pierwszeństwo ma uroczystość (pomocą w takiej sytuacji służy Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych).
v Święto w hierarchii obchodów liturgicznych znajduje się po uroczystości. Jest to obchód mniej uroczysty. W liturgii mszalnej w święto odmawia się hymn Chwała na wysokości Bogu, nie odmawia się wyznania wiary. Przed Ewangelią w święto jest tylko jedno czytanie. W Liturgii Godzin nie ma pierwszych nieszporów, ale w Godzinie Czytań odmawia się hymn Te Deum (Ciebie Boga wysławiamy). Podobnie, jak wśród uroczystości, wyróżnia się:● święta Pańskie (ku czci tajemnic bądź wydarzeń z życia Jezusa Chrystusa),● święta maryjne (ku czci tajemnic i wydarzeń z życia Matki Bożej),● święta ku czci świętych, ● święta dogmatyczne (ku czci poszczególnych tajemnic wiary).
v Wspomnienie jest najniższej rangi obchodem liturgicznym. Wyróżnia się wspomnienia obowiązkowe i dowolne. Służą one uczczeniu Matki Bożej i tajemnic związanych z Jej życiem oraz uczczeniu świętych i błogosławionych. W liturgii mszalnej we wspomnienia zwykle czyta się czytania z dnia bieżącego, chyba że istnieją biblijne fragmenty wspominające świętego czczonego świętego lub wydarzenie – wówczas wykorzystuje się własne teksty.
ü Adwent - Adwent (z łaciny adwentus – przyjście) to okres liturgiczny rozpoczynający rok kościelny. Poprzedza Boże Narodzenie i przygotowuje nas na powtórne przyjście Zbawiciela u kresu wieków. Radosne i ufne oczekiwanie trwa od 23 do 28 dni i obejmuje 4 kolejne niedziele. Podczas Adwentu sprawowane są roraty, czyli Msze Święte wotywne ku czci Najświętszej Maryi Panny (odprawiane wcześnie rano).
ü Boże Narodzenie - Boże Narodzenie - w tym okresie wspominamy przyjście na świat Jezusa Chrystusa, Syna Bożego. Szczególnie swoją radość wyrażamy poprzez śpiew kolęd, przypominających nam to ważne wydarzenie. Rozpoczyna się również tzw. „kolęda”, czyli odwiedziny kapłanów w naszych rodzinach i domach:
v Kolęda - 1. pieśń religijna o tematyce bożonarodzeniowej. W Polsce kolędy zaczęto śpiewać prawdopodobnie w początkach XVI w. Tradycja narodowa przekazuje ich bardzo wiele – polski zbiór kolęd, jeśli nie jest najliczniejszy, to z pewnością należy do największych na świecie. O przywiązaniu do tych pieśni i ich wyjątkowym umiłowaniu świadczy to, iż mimo, że liturgiczny okres Bożego Narodzenia kończy się uroczystością Chrztu Pańskiego, to jednak w świątyniach śpiewa się kolędy aż do 2-go lutego – do święta Ofiarowania Pańskiego popularnie zwanego świętem Matki Bożej Gromnicznej.2. Potocznie termin “kolęda” odnosi się do wizyty duszpasterskiej, którą kapłan składa wiernym w okresie po uroczystości Narodzenia Pańskiego.
v Boże Narodzenie większość z nas rozpocznie tradycyjną "Pasterką". Na ogół o północy w naszych kościołach zabrzmi "Bóg się rodzi..." Msza "pasterska" nawiązuje w swojej tradycji do pasterzy, którzy w okolicach Betlejem paśli swoje owce. W nocy aniołowie objawili im, że niedaleko narodził się Zbawiciel, wtedy pełni radości pasterze pobiegli, by oddać hołd Dzieciątku. Tak samo my dzisiaj chcemy po kolacji Wigilijnej udać się jak najprędzej do Świątyni, by wspólnie cieszyć się z Narodzenia Zbawiciela oddając mu cześć podczas Pasterki.
v Żłóbek (szopka) – zgodnie z tradycją jest budowana w kościołach w okresie Bożego Narodzenia i jest wyobrażeniem miejsca narodzin Jezusa Chrystusa. W rozwoju tradycji budowania szopek bożonarodzeniowych dużą rolę odegrał św. Franciszek i zakon franciszkański. Właśnie św. Franciszek z Asyżu zbudował w XIII w. w Greccio pierwszy żłóbek. Otaczała go Maryja z Józefem, a także znalazły miejsce zwierzęta, jak osioł i wół. Duchowi synowie św. Franciszka rozprzestrzenili tę tradycję po całym świecie. Z czasem poszerzało się grono postaci przedstawianych w szopce. Oprócz znanych z przekazów ewangelicznych aniołów, pasterzy ze swymi trzodami i mędrców ze Wschodu, zaczęły pojawiać się inne postaci, np.: przedstawiciele różnych narodów, różnych grup społecznych, różnych zawodów, a nawet współczesne osobistości życia kościelnego i społecznego. Często też tradycyjna sceneria szopki betlejemskiej zastępowana bywa innymi miejscami, co ma symboliczną wymowę, że miejscem narodzin Chrystusa ma stawać się każdy zakątek świata i każde ludzkie serce.Warto podkreślić, że franciszkanie po dzień dzisiejszy są wierni tradycji swego założyciela i podobnie jak on w Greccio, prezentują żywe szopki, w których obok ludzi występują żywe zwierzęta.
ü Wielki Post - Wielki Post to okres czterdziestu świętych dni, przygotowujących nas do Wielkanocy. Rozpoczyna się Środą Popielcową. Podczas liturgii tego dnia posypuje się głowy popiołem, który symbolizuje przemijanie wszelkiego stworzenia, oczyszczenie i przyszłe zmartwychwstanie. Podczas Wielkiego Postu odprawiana jest Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale, które przypominają Mękę Pana Jezusa.
v Niedziela Laetare - IV Niedziela Wielkiego Postu jest jednym z dwóch dni w ciągu roku liturgicznego (drugi to III Niedziela Adwentu), kiedy, jeśli jest taki zwyczaj, w liturgii można używać szat koloru różowego. Związane jest to z tradycyjną nazwą tejże IV Niedzieli Wielkiego Postu, a mianowicie zwana jest niedzielą Laetare, tzn.: Raduj się. Ta radość wyraża się właśnie w kolorze liturgicznym – kolor różowy, w porównaniu z dominującym w Wielkim Poście fioletem, jest wyrazem radości, że zbliża się świętowanie tajemnicy naszego odkupienia.Podobnie wyrazem tej radości jest fakt, że w tę jedyną niedzielę czasu przygotowania do świąt Wielkanocnych można ołtarz i prezbiterium przyozdobić kwiatami
v Niedziela Palmowa Męki Pańskiej to szósta niedziela Wielkiego Postu. Rozpoczyna ona Wielki Tydzień. W liturgii tej niedzieli podkreślone są dwa wydarzenia: uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy i Męka Pańska. Pierwsze z nich – uroczysty wjazd do Jerozolimy – wspominany jest przez odczytanie ewangelicznego opisu tego faktu. Po odczytaniu fragmentu Ewangelii (najlepiej, kiedy ma to miejsce na zewnątrz świątyni) następuje obrzęd błogosławieństwa palm, które upamiętniają gałązki i płaszcze, które tłum ścielił przed Jezusem wjeżdżającym na osiołku do Jerozolimy.Następnie ma miejsce procesja z palmami do kościoła, która ma być wyrazem naszego pragnienie kroczenia za Chrystusem-Królem. Tutaj w liturgii słowa centralne miejsce zajmuje czytanie (lub śpiew) opisu Męki Pańskiej, która jest główną tajemnicą rozważaną w Wielkim Tygodniu.
v Środa Popielcowa jest dniem rozpoczynającym okres Wielkiego Postu, który stanowi liturgiczne przygotowanie do świętowania najważniejszej tajemnicy naszej wiary, jaką jest zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Św. Paweł bowiem naucza: jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara (1Kor 15,14). Z historii. Środa Popielcowa została uznana za dzień rozpoczynający Wielki Post ok. V w. Pierwotnie od tego dnia rozpoczynało się bezpośrednie przygotowanie katechumenów do przyjęcia sakramentu chrztu, którego udzielano raz w roku – w Wigilię Paschalną. Z czasem w Kościele dzień ten stał się początkiem okresu publicznej pokuty. Odprawiali ją ludzie ochrzczeni, którzy dopuścili się ciężkich grzechów, jak np. zabójstwo, nierząd, zaparcie się wiary. Wydarzeniu temu towarzyszyło posypanie głów popiołem i przywdzianie szat pokutnych. W czasach papieża Urbana II (XI w.) obrzęd ten rozciągnięto na wszystkich wierzących, gdyż każdy jest grzesznikiem i każdy wymaga nawrócenia. Obrzęd posypania głów popiołem zachował się w liturgii do dnia dzisiejszego. W liturgii mszalnej w Środę Popielcową akt pokutny ma miejsce nie w zwykłym miejscu, lecz po homilii. Wtedy to kapłan błogosławi popiół, którym posypuje się głowy wiernych. Towarzyszy temu wypowiedzenie słów: Nawracajcie się i wierzcie Ewangelii (Mk 1,15), bądź: Pamiętaj, że prochem jesteś i w proch się obrócisz (por.: Rdz 3,18). Te zdania podkreślają dwie ważne prawdy:1. że wszyscy potrzebujemy nawrócenia;2. że jesteśmy istotami przemijającymi i tu na ziemi nie mamy stałego miejsca. Obok Wielkiego Piątku, Środa Popielcowa jest dniem, w którym obowiązuje post ścisły, a więc nie tylko powstrzymanie się od pokarmów mięsnych, lecz ograniczenie ilości posiłków do trzech w ciągu dnia, z których jeden może być do sytości.
ü Triduum Paschalne :
v Pasja jest to ewangeliczny opis Męki Pańskiej, który jest czytany lub śpiewny w Niedzielę Palmową i w Wielki Piątek podczas Liturgii Męki Pańskiej. W Niedzielę Palmową czyta się opis wg relacji zawartych w Ewangeliach synoptycznych (w roku “A” - z Ewangelii wg św. Mateusza, “B” - Marka, “C” - Łukasza), natomiast w Wielki Piątek czyta się opis przekazany przez św. Jana Apostoła, który to opis według tradycji kościelnej uważa się za najwierniejszy, gdyż św. Jan – umiłowany uczeń Jezusa – był naocznym świadkiem wydarzeń zbawczych.
v Wielki Czwartek jest dniem rozpoczynającym Triduum Paschalne. W Wielki Czwartek w kościołach parafialnych i kaplicach przed południem nie sprawuje się Ofiary Mszy św. W dniu tym nie wolno również odprawiać Mszy św. bez udziału ludu oraz nie udziela się Komunii św. poza Mszą – można ją zanieść jedynie chorym. Jedynie w katedrach odprawiana jest Msza Krzyżma, która jest szczególnym wyrazem jedności duchowieństwa. Mszy tej przewodniczy biskup ordynariusz, a w miarę możliwości koncelebrują kapłani posługujący na terenie diecezji, którzy po homilii odnawiają swoje przyrzeczenia złożone w dniu święceń. Następnie na zakończenie Modlitwy Eucharystycznej poświęca się olej chorych, a po Komunii św. olej katechumenów i Krzyżmo św. Wieczorem w kościołach parafialnych i kaplicach odprawiana jest Msza św. Wieczerzy Pańskiej rozpoczynająca świętowanie Triduum Paschalnego, która w szczególny sposób upamiętnia ustanowienie dwóch ściśle ze sobą powiązanych sakramentów: Eucharystii i kapłaństwa. W czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej konsekruje się wystarczającą ilość komunikantów, by było możliwe udzielenie Komunii św. w Wielki Piątek. Po modlitwie po Komunii Najświętszy Sakrament (w puszcze przykrytej welonem) zostaje przeniesiony do kaplicy adoracji, zwanej ciemnicą, gdzie trwa adoracja. Po liturgii obnaża się ołtarz usuwając z niego świece, krzyż i obrusy.
v Wielki Piątek jest dniem, w którym centrum stanowi Męka i Śmierć Jezusa Chrystusa. Ze względu na to, że w dniu tym wspominamy ofiarę, którą w sposób krwawy Zbawiciel złożył na drzewie krzyża, Kościół nie sprawuje bezkrwawej Ofiary – Mszy św. Przed południem w kościołach i kaplicach trwa adoracja Najświętszego Sakramentu w kaplicy adoracji (ciemnicy). W tym dniu Komunii św. udziela się jedynie podczas liturgii Męki Pańskiej oraz można ją zanieść umierającym jako Wiatyk. W godzinach popołudniowych (zaleca się, by było to około godziny, w której Jezus skonał na krzyżu, tj. około godziny 15-tej) odprawiana jest Liturgia Męki Pańskiej złożona z liturgii Słowa, adoracji krzyża, Komunii św. i procesji do Grobu Pańskiego. Często jednak ze względów praktycznych, by umożliwić liczniejszy udział w wiernych w tejże liturgii, odbywa się ona w godzinach wieczornych. Po liturgii Męki Pańskiej przy Grobie Pańskim trwa adoracja Najświętszego Sakramentu wystawionego w monstrancji przykrytej białym welonem. Zwykle też w Wielki Piątek odprawiane jest nabożeństwo Drogi Krzyżowej. W Wielki Piątek post ścisły, a więc post co do jakości (powstrzymanie się od pokarmów mięsnych) i co do ilości (można spożyć w ciągu dnia trzy posiłki, w tym tylko jeden do sytości). Do postu ścisłego zobowiązani są wierni od 18-go do 60-go roku życia, natomiast do powstrzymania się od pokarmów mięsnych – wierni, którzy ukończyli 14-ty rok życia.
v Wielka Sobota - można powiedzieć, że w Kościele jest dniem ciszy, który nie posiada jakiegoś własnego nabożeństwa. Nie odprawia się również Najświętszej Ofiary, a ołtarz pozostaje obnażony. Komunię św. można zanieść chorym jedynie jako Wiatyk. W ciągu dnia (do rozpoczęcia liturgii Wigilii Paschalnej) trwa adoracja Najświętszego Sakramentu przy Grobie Pańskim. Nadto w Polsce w Wielką Sobotę błogosławi się pokarmy przeznaczone na stół wielkanocny.Wieczorna liturgia Wigilii Paschalnej, chociaż według kalendarza rozpoczyna się w sobotę, to jednak należy już do obchodu uroczystości wielkanocnej.
v Wigilia paschalna rozpoczyna świętowanie uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. Jest to czuwanie – zasadniczo nocne, jednakże ze względów duszpasterskich często odprawiane w godzinach wieczornych. Celebracja ta nawiązuje do nocy paschalnej, kiedy to Izraelici wyszli z niewoli egipskiej. Chrześcijanie świętują w niej nową paschę, która zrealizowała się w Chrystusie. Od samego początku chrześcijaństwa w liturgii Wigilii Paschalnej bardzo istotną rolę odgrywało światło symbolizujące zmartwychwstanie Jezusa, ale i oświecenie przez Boga tych, którzy właśnie podczas tej liturgii przyjmowali chrzest (w Kościele pierwotnie był to jedyny dzień, kiedy udzielano chrztu). Całą celebrację kończyła liturgia eucharystyczna. W odnowionej po Soborze Watykańskim II liturgii zaleca się, by Wigilię Paschalną odprawiać, zgodnie ze starochrześcijańską tradycją, w nocy. Jej główne części to:- liturgia światła (lucernarium) składająca się z: poświęcenia ognia, przygotowania paschału, procesji do Kościoła i śpiewu orędzia paschalnego (Exultet);- liturgia Słowa Bożego składająca się z 7 czytań starotestamentalnych (ich liczba może być zredukowana do trzech) przedzielanych psalmem responsoryjnym i oracją, czytania z Nowego Testamentu, Ewangelii i homilii;- liturgia chrzcielna składająca się z litanii do Wszystkich Świętych, poświęcenia wody chrzcielnej, udzielenia sakramentu chrztu św., odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych;- liturgia eucharystyczna;- procesja rezurekcyjna (zależnie od lokalnych zwyczajów niekiedy odbywa się ona w poranek wielkanocny). Liturgia Wigilii Paschalnej jest najbardziej uroczystą i najbardziej rozbudowaną liturgią w ciągu całego roku. Fakt ten nie dziwi, gdyż jest świętowaniem największej tajemnicy naszej wiary.
ü Wielkanoc - jest najważniejszym świętem chrześcijan. Jest to liturgiczne przeżywanie tajemnicy Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, które jest fundamentalnym wydarzeniem dla naszej wiary, co podkreśla św. Paweł w słowach: jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara (1Kor 15,14). Wielkanoc jest zatem wspominaniem zwycięstwa odniesionego przez Jezusa nad śmiercią, grzechem i szatanem.Liturgiczne świętowanie uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego rozpoczyna się uroczystą i rozbudowaną Wigilią Paschalną, którą jest nawiązaniem do starochrześcijańskiej tradycji wigilii poprzedzających niedzielę, które były całonocnymi czuwaniami, podczas których czytano i rozważano Słowo Boże i łamano chleb eucharystyczny. Po Wigilii Paschalnej lub niekiedy w niedzielny poranek (zależnie od lokalnych zwyczajów) ma miejsce procesja rezurekcyjna, która jest okazją do złożenia świadectwa o wierze w zwycięstwo Jezusa.
ü Radość ze Zmartwychwstania Pańskiego przedłuża się na Oktawę Wielkanocną i cały Okres Wielkanocny, który trwa przez pięćdziesiąt dni – aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Natomiast każda niedziela jest jakby małą Wielkanocą.
ü Okres zwykły - okres zwykły trwa najdłużej ze wszystkich okresów (33 lub 34 tygodnie). W tym okresie używa się szat koloru zielonego.
6
Notowała: Pawlukiewicz Krystyna
STUDENTKA26