Swoboda wypowiedzi.pdf

(1663 KB) Pobierz

99388389 UNPDF

Swoboda wypowiedzi

Artykuł 10

1. Każdy ma prawo do swobody wypowiedzi.* Prawo to obej-

muje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazy-

wania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez wzglę-

du na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa

Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych,

telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiąz-

ki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym,

warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez

prawo* i konieczne* w społeczeństwie demokratycznym w interesie

bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpie-

czeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia za-

kłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia

i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze

względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na za-

gwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.

Swoboda ta obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzy-

mywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicz-

nych i bez względu na granice państwowe.

Postawę filozoficzną przyjmowaną w tego rodzaju sprawach

Europejski Trybunał Praw Człowieka po raz pierwszy sformułował

w orzeczeniu Handyside przeciwko Wielkiej Brytanii, dotyczącym ska-

zania wydawcy i konfiskaty książki uznanej za obsceniczną. Stwierdził

w często cytowanym fragmencie uzasadnienia, iż: „Swoboda wypowie-

dzi jest jednym z filarów demokratycznego społeczeństwa, podstawą

jego rozwoju i warunkiem samorealizacji jednostki. (...) Nie może obej-

940

99388389.051.png

99388389.062.png

99388389.073.png

Art, 10

Swoboda wypowiedzi

powiedzi artystycznych, 2 informaq'ami o charakterze handlowym, 3 a na-

wet muzyką rozrywkową i reklamami nadawanymi za pomocą sieci

kablowej. 4 Wypowiedzi chronione są także przez zachowanie. W spra-

wie Steel i inni przeciwko Wielkiej Brytanii Trybunał potwierdził, że

protest przeciwko polowaniu na głuszca, rozbudowie autostrady, ści-

naniu drzew, przybierający formę fizycznego przeszkadzania, jest spo-

sobem wyrażania opinii w rozumieniu art. 10. 5

Prawo to przysługuje „każdej osobie" niezależnie od tego, czy jest

osobą fizyczną czy prawną, stowarzyszeniem, a nawet firmą działającą

w celu osiągnięcia zysku. 6

Organy Konwencji podkreślały szczególne znaczenie ochrony

wypowiedzi politycznych w demokratycznym społeczeństwie, zapew-

nienia swobodnego udziału w dyskusji o sprawach publicznie ważnych

oraz wolności prasy. Poczynając od sprawy The Sunday Times przeciwko

Wielkiej Brytanii (nr 1) dotyczącej ograniczeń prawa prasy do publiko-

wania artykułów o postępowaniach cywilnych toczących się przed

sądami brytyjskimi, związanych z tzw. aferą thalidomidu, w wielu orze-

czeniach można znaleźć stwierdzenie, że chociaż prasa nie może prze-

kroczyć pewnych granic, jej zadaniem jest rozpowszechnianie — w spo-

sób zgodny z jej obowiązkami i odpowiedzialnością — informacji i idei

na temat wszystkich kwestii wzbudzających publiczne zainteresowa-

nie. „Nie tylko prasa ma zadanie je przekazywać, ale społeczeństwo ma

również prawo je otrzymać." 7

Orzeczenie z 7.12.1976, A. 12, § 49.

Orzeczenie Mtiller i inni v. Szwajcaria, 24.05.1988, A. 133, § 27.

Orzeczenie Markt Intern Yerlag Gmbh i Klaus Beermann v. Niemcy, 20.11.1989, A. 165, § 26.

Np. orzeczenie Groppera Radio AG i inni v. Szwajcaria, 28.03.1990, A. 173, § 54-55.

Orzeczenie Steel i inni v. Wielka Brytania, 23.09.1998, RJD 1998-YII, § 92.

Orzeczenie Casado Coca v. Hiszpania, 24.02.1994, A. 285, § 35.

Orzeczenie z 26.04.1979, A. 30, § 65; zob. również The Observer i Guardian v. Wielka Brytania,

26.11.1991, A. 216, § 59-60; Wingrove v. Wielka Brytania, 25.11.1996, RJD 1996-V, § 58.

941

mować tylko informacji i poglądów odbieranych przychylnie albo po-

strzeganych jako nieszkodliwe lub obojętne, ale i takie, które obrażają,

oburzają lub wprowadzają niepokój w państwie lub w jakiejś grupie spo-

łeczeństwa. Takie są wymagania pluralizmu, tolerancji i otwartości, bez

których demokratyczne społeczeństwo nie istnieje." 1

Orzecznictwo organów Konwencji daje podstawę do wniosku, iż

ochrona wynikająca z art. 10 Konwencji rozciąga się na wszystkie ro-

dzaje wypowiedzi wyrażające opinie, idee lub informacje niezależnie

od ich treści oraz sposobu komunikowania się, łącznie z wolnością wy-

99388389.077.png

99388389.001.png

99388389.002.png

99388389.003.png

99388389.004.png

99388389.005.png

99388389.006.png

99388389.007.png

99388389.008.png

99388389.009.png

99388389.010.png

99388389.011.png

99388389.012.png

99388389.013.png

99388389.014.png

99388389.015.png

99388389.016.png

99388389.017.png

99388389.018.png

99388389.019.png

99388389.020.png

99388389.021.png

99388389.022.png

99388389.023.png

Swoboda wypowiedzi

Art. W

W raporcie w sprawie Lingens (skazanie dziennikarza w Austrii

za zniesławienie kanclerza Bruno Kreiskiego) Komisja uznała wolność

prasy za główny aspekt swobody wypowiedzi. 8 Zauważyła, że publiczna

krytyka jest istotnym warunkiem skutecznej demokracji politycznej,

argumentując dalej, że taką kontrolę w systemie demokratycznym

zapewnia nie tylko polityczna opozycja, ale także opinia publiczna

formowana właśnie przez prasę. Tak więc — zdaniem Komisji — spra-

wowanie publicznej kontroli jest nie tylko prawem prasy, ale jej

obowiązkiem. 9

Artykuł 10 chroni nie tylko treść' idei i informacji, ale również for-

mę, w jakiej są przekazywane, zwłaszcza gdy dotyczy to prasy. Trybu-

nał zwrócił uwagę, że metody obiektywnej i zrównoważonej relaq'i mogą

poważnie się różnić, w zależności m.in. od medium wchodzącego w grę.

Trybunał, podobnie jak sądy krajowe, nie może zastępować własnymi

poglądami poglądów prasy na temat technik przekazu, które powinny

być stosowane przez dziennikarzy. 1 0

W orzeczeniu Prager i Oberschlick przeciwko Austrii" Trybunał

podkreślił, że swoboda dziennikarska obejmuje również możliwość

posłużenia się w pewnym stopniu przesadą, a nawet prowokacją. Po-

gląd ten został potwierdzony m.in. w orzeczeniu De Hayes i Gijsels

" Raport Lingens v. Austria, 11.10.1984, A. 103, § 82.

9 Jw.,§74.

1

1 2 Orzeczenie De Hayes i Gijsels v. Belgia, 24.02.1997, RJD 1997-1, § 4^48.

1

3 §31.

942

przeciwko Belgii, 1 2 dotyczącym skazania dziennikarzy za zniesławie-

nie sędziów w artykułach prasowych i wielu innych orzeczeniach.

Problem przekazywania przez dziennikarzy informacji przy uży-

ciu techniki wywiadów pojawił się w sprawie Jersild przeciwko Danii, 1 3

w której Trybunał zajmował się skazaniem dziennikarza telewizyjnego

za wywiad, który zdaniem sądu był pomocą w propagowaniu rasizmu.

Stwierdził on, że niezależnie od tego, czy są autoryzowane, wywiady

stanowią jeden z najważniejszych sposobów, za pomocą których prasa

jest zdolna odgrywać ważną rolę publicznego obserwatora. Ukaranie

dziennikarza — stwierdził Trybunał — za pomoc w rozpowszechnia-

niu wypowiedzi innych osób podczas wywiadu może osłabić udział

prasy w dyskusjach o sprawach budzących publiczne zainteresowanie.

Może więc nastąpić wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów.

0 Orzeczenie Jersild v. Dania, 23.04.1994, A. 298, § 31.

" Orzeczenie z 26.04.1995, A. 313, § 38.

99388389.024.png

99388389.025.png

99388389.026.png

99388389.027.png

99388389.028.png

99388389.029.png

99388389.030.png

99388389.031.png

99388389.032.png

99388389.033.png

99388389.034.png

99388389.035.png

99388389.036.png

99388389.037.png

99388389.038.png

99388389.039.png

99388389.040.png

99388389.041.png

Art. 10

Swoboda wypowiedzi

w sprawie Goodwin przeciwko Wielkiej Brytanii. 1 4 W raporcie Komisji

można znaleźć następującą opinię: „Ochrona źródeł, z których dzienni-

karze czerpią informacje jest istotnym narzędziem pozwalającym pra-

sie pełnić ważną funkcję publicznego obserwatora w społeczeństwie

demokratycznym. Gdyby dziennikarzy zmuszano do ujawniania źró-

deł, byłoby im znacznie trudniej docierać do faktów i w rezultacie in-

formować społeczeństwo o sprawach publicznie ważnych. Prawo do

swobody wypowiedzi chronione przez art. 10 i wynikające z niego pra-

wo do otrzymywania i przekazywania informacji wymaga, aby przy-

mus ujawnienia następował tylko w wyjątkowych okolicznościach, gdy

wchodzi w grę ważny interes publiczny lub interes jednostki." Pogląd

Komisji, iż naruszono art. 10 Konwencji znalazł później potwierdzenie

w orzeczeniu Trybunału. 1 5

W orzeczeniu w sprawie Lingens przeciwko Austrii Trybunał pod-

kreślił, że wolność prasy daje społeczeństwu jeden z najlepszych sposo-

bów ujawniania i formowania opinii na temat poglądów i postaw poli-

tycznych przywódców. „Mówiąc bardziej ogólnie, wolność debaty

politycznej jest rdzeniem koncepcji demokratycznego społeczeństwa,

która przewija się przez całą Konwencję." 1 '

Jakie są granice dopuszczalnej krytyki? „Są szersze w stosunku

do polityków i ich działań publicznych niż wobec osób prywatnych —

odpowiedział Trybunał w orzeczeniu Lingens — Politycy świadomie

i w sposób nieunikniony wystawiają się na kontrolę i ostrą reakcję na

każde wypowiedziane słowo i wszystko, co robią dziś i czynili w prze-

szłości. Muszą więc być bardziej tolerancyjni, nawet wobec szczególnie

brutalnych ataków przeciwko nim. Ochrona dobrego imienia innych

— na podstawie ust. 2 art. 10 — obejmuje także polityków, nawet jeśli

" Raport z 1.03.1994, skarga nr 17488/91, RJD 1996-11.

1

" Orzeczenie z 8.07.1986, A. 103, § 42.

943

Poważne dziennikarstwo nie może istnieć bez poufnych źródeł

informacji. Wiele spraw publicznie ważnych nie ujrzałoby bez nich ni-

gdy światła dziennego.

Immunitet pozwalający dziennikarzowi odmówić ujawnienia

źródła informacji jest jedną z głównych gwarancji właściwej roli prasy

w demokratycznym społeczeństwie. Pojawia się jednak pytanie, czy

może być bezwzględny?

Kwestia ta po raz pierwszy i na razie jedyny była rozważana

5 Orzeczenie z 27.03.1996, RJD 1996-11.

99388389.042.png

99388389.043.png

99388389.044.png

99388389.045.png

99388389.046.png

99388389.047.png

99388389.048.png

99388389.049.png

99388389.050.png

99388389.052.png

99388389.053.png

99388389.054.png

99388389.055.png

99388389.056.png

99388389.057.png

Swoboda wypowiedzi

Art. W

nie działają w prywatnym charakterze. Wtedy jednak wymagania ochro-

ny należy rozważyć z uwzględnieniem interesu otwartej dyskusji poli-

tycznej." 1 7

Sprawa dotyczyła skazania dziennikarza za zniesławienie kanc-

lerza Austrii. Lingens opublikował w piśmie „Profil" dwa artykuły ostro

krytykujące Bruno Kreiskiego za jego stosunek do przywódcy jednej

z partii, służącego podczas II wojny światowej w brygadzie SS, oraz za

ataki na Simona Wiesenthala. Kreiski wystąpił z prywatnym oskarże-

niem przeciwko Lingensowi o zniesławienie w prasie.

Podobne poglądy można również znaleźć w nieco późniejszym

Przy tej okazji Trybunał zwrócił uwagę (po raz kolejny) 2 0 na róż-

nicę między wypowiedziami o faktach, które podlegają udowodnieniu

i opiniami (sądami ocennymi) — z natury niedającymi się udowodnić.

Za każdym razem należy je starannie od siebie oddzielić. Istnienie fak-

tów można wykazać, natomiast oceny nie nadają się do udowodnienia.

Wymaganie tego narusza swobodę wypowiedzi. 2 1

Artykuł Oberschlicka, a zwłaszcza użycie słowa „idiota", mógł

budzić wątpliwości. Nie był jednak niepotrzebnym osobistym atakiem.

„Autor przedstawił obiektywnie zrozumiałe wyjaśnienie związane z pro-

wokacyjnym wystąpieniem Haidera. Było więc ono częścią politycznej

dyskusji przez niego wywołanej. Należało je uznać za opinię, której

prawdziwości nie da się udowodnić. Może się zdarzyć, że jest przesad-

na, zwłaszcza przy braku jakiejkolwiek podstawy faktycznej, w tej spra-

wie było jednak inaczej. Publiczne nazwanie polityka idiotą może go

obrazić. W wypadku Oberschlicka słowo to nie było, jak się wydaje, nie-

8 Orzeczenie z 23.05.1991, A. 204, § 59.

1 9 Orzeczenie Oberschlick v. Austria (nr 2), 1.07.1997, RJD 1997-IY, § 29.

2 0 Orzeczenie De Haes i Gijsels v. Belgia z 24.02.1997, RJD 1997-1, § 47.

2 1 Lingens v. Austria, 11.10.1984, A. 103, § 46.

944

orzeczeniu w sprawie Oberschlick przeciwko Austrii (nr l). 1 8 Dzienni-

karz został ukarany za skrytykowanie polityka z powodu publicznych,

ksenofobicznych oświadczeń przypominających program partii nazi-

stowskiej.

W innej sprawie tego samego dziennikarza, który nazwał Jorga

Haidera — lidera Austriackiej Partii Wolności — idiotą (Trotter) w arty-

kule dotyczącym jego publicznego wystąpienia, Trybunał podkreślił, że

polityk musi być bardziej tolerancyjny, zwłaszcza gdy sam składa pu-

bliczne deklaracje mogące wywołać krytykę. 1 9

1 7 § 42.

1

99388389.058.png

99388389.059.png

99388389.060.png

99388389.061.png

99388389.063.png

99388389.064.png

99388389.065.png

99388389.066.png

99388389.067.png

99388389.068.png

99388389.069.png

99388389.070.png

99388389.071.png

99388389.072.png

99388389.074.png

99388389.075.png

99388389.076.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Europejski Nakaz Aresztowania+podstawa i wzór nakazu.doc (125 KB)
Handel_ludzmi_w_Polsce._Materialy_do_raportu_pdf_06.12_[1].pdf (970 KB)
Kara śmierci na świecie.doc (73 KB)
Obecność w sądzie w charakterze świadka.pdf (707 KB)
Swoboda wypowiedzi.pdf (1663 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin